Industriepolitiek is de bemoeienis van de overheid om één sector in de industrie vorm te geven en actief te stimuleren. Vaak door het opbouwen, bevorderen en/of behouden van bepaalde kennis moet de werkgelegenheid in de sector en de Nederlandse economie worden gestimuleerd. Laurens Dassen en Pieter Omzigt (beiden lid van de Tweede Kamer) vroegen onlangs de regering nog maar weer eens een actievere politiek te voeren voor energieafhankelijke industrieën.
Het stimuleren van één sector in de industrie echter is wat uit de tijd. Want de bedrijven in deze sector zijn niet meer de bedrijven die zo ooit waren. Even een stap terug in de tijd. Neem onze nationale trots Philips, een bedrijf van ooit 380.000 medewerkers, met een superbreed productenaanbod, waar tussen de 60 en 80 procent van de toegevoegde waarde binnen het concern zelf werd gerealiseerd. Philips adverteerde zelfs met de slogan ‘van zand tot klant’, om aan te geven dat zowat alles ‘in huis’ werd gemaakt.
Anno 2022 is dat veranderd. 60 tot 80 procent van de waardecreatie komt nu uit de toeleverende keten. De fabrieken van weleer zijn assemblagebedrijven geworden (met een chique woord aangeduid als ‘integrators’). Ze monteren voorbereide componenten tot het eindproduct en voegen een merknaam en een toegang tot de markt toe.
Link magazine editie december 2022 | jaargang 24 thema: B2B-marketing: veel meer dan goede klantrelatie opbouwen. Lees Link digitaal of vraag een exemplaar op: mireille.vanginkel@linkmagazine.nl’
Dat heeft consequenties voor de industriepolitiek. Die moet zich nu richten op een keten van bedrijven, op een ecosysteem van leveranciers, klanten, integrators en andere betrokkenen. Zo is luchtvaart veel meer dan een luchthaven en een airline. En ook de landbouw is allang niet meer van de boeren alleen. En zo dus ook niet het stikstofprobleem (zie de meest recente uitspraken van de Raad van State). Hetzelfde geldt voor de huizenbouw, de infra, ziekenhuizen en de machinebouw. Het gaat tegenwoordig om het ecosysteem huizenbouw of het ecosysteem machinebouw als geheel. Dat geldt ook voor circulariteit. Zolang we dat bij één partij beleggen met slechts een beperkte inbreng op de totale output, komt er niets van terecht.
Mijn pleidooi is om te gaan kijken naar ecosystemen als creators van waarde voor de economie en de maatschappij. De regering zou de industriepolitiek op deze ecosystemen moeten richten. Niet alleen de aannemers stimuleren om huizen te bouwen, maar juist de hele toeleverende ketens daarbij betrekken. Dan gaan we complete badkamers in een keer installeren, wat de stikstofbelasting op de bouwplaats enorm reduceert. Bovendien wordt het er een stuk sneller en goedkoper van.
Dit vraagt om een industriepolitiek met een ecosystemische kijk op de economie en het stimuleren ervan. De gehele economie van Nederland vaart daar wel bij.
Wie moeten we wakker maken voor het realiseren van ecosysteempolitiek?
Sicco Santema
Sicco Santema is directeur van LMT, een business consulting- & servicesbureau dat bedrijven helpt verkoopkansen te pakken. Verder is hij deeltijd hoogleraar marketing en ketenmanagement bij de faculteit Industrieel Ontwerpen aan de Technische Universiteit Delft.
