Lean werkmethode Heembouw werpt vruchten af bij de ultrakorte deadline, ‘ook als het treintje versnelt, moeten de juiste mensen paraat staan’

Op bedrijventerrein Nieuw Prinsenland in Dinteloord bouwt Heembouw de nieuwe multifunctionele locatie voor de Nederlandse tak van LEMKEN (tot voor kort Steketee) met productiehallen, kantoren, een kenniscentrum voor productontwikkeling plus een customer experience/trainingscentrum: het AgroForum. Met de nieuwbouw wil deze fabrikant van onder meer intelligente schoffelmachines voldoen aan de stijgende marktvraag vanwege de transitie van chemische naar mechanische onkruidbestrijding. Dankzij de lean werkmethode van Heembouw was deze ontwerpende bouwer – in nauwe samenwerking met opdrachtgever en Belgische partner LTS – in staat om in zeer kort tijdsbestek te voldoen aan de eisen en wensen van LEMKEN.

 – Heembouw werkt al twintig jaar volgens de lean-filosofie.

– ‘We bouwen een fabriek voor producten die we nog niet kennen.’

– ‘Het zit in onze cultuur om heel gestructureerd het bouwproces uit te plannen.’

– ‘Wij bewijzen dat je in Nederland echt nog kunt maken.’

– ‘Dankzij de pull planning zit niemand op elkaar te wachten en gaat geen kostbare tijd verloren.’

Met de nieuwe fabriek verdwijnt ook de oude naam Steketee. Het bedrijf werd in 2018 overgenomen door het Duitse familiebedrijf LEMKEN, dat al 243 jaar bestaat en gespecialiseerd is in landbouwmachines, met name voor de akkerbouw. ‘Onze productgroep schoffelmachines was een mooie aanvulling op het portfolio van LEMKEN. Nu, na vijf jaar zijn we vol geïntegreerd in de LEMKEN Groep. Onze van oudsher rode machines zijn straks blauw, in de huisstijl van LEMKEN’, aldus Iljan Schouten, managing director van wat nu LEMKEN Plant Dinteloord heet en waar volgend jaar zomer zestig tot tachtig medewerkers aan de slag zullen zijn.

‘Heel gaaf dat een Duits familiebedrijf investeert in de maakindustrie in Nederland’

De nieuwbouw was hoognodig. ‘Onze output stijgt elk jaar, de eerste jaren zelfs met 30 procent per jaar. In de oude fabriek groeiden we daardoor uit onze jas. Logistiek was het pand ook niet goed ingericht, waardoor we niet op de juiste manier konden groeien’, schetst Schouten. ‘Bovendien huurden we het pand, waar LEMKEN bij voorkeur in eigen fabrieken produceert.’

Flexibel en toekomstgericht

Belangrijkste eis aan de nieuwbouw was dat deze flexibel moest zijn. ‘Nu maken we intelligente schoffelmachines en over tien jaar waarschijnlijk ook nog wel. Maar als onze capaciteit toeneemt, komen er misschien wel andere machines bij. Of gaan bestaande machines er heel anders uitzien, denk aan een robotschoffelmachine’, zegt de managing director van LEMKEN Plant Dinteloord. ‘We bouwen dus een fabriek voor producten die we nog niet kennen. Dus moeten we slimme, flexibele oplossingen verzinnen. Denk aan kraanbanen aan de wand en bovenloopkranen.  We moeten vooral zo veel mogelijk niet op de grond vastschroeven.’

Daarnaast moet de nieuwbouw ook een fijne werkplek zijn voor kantoor- en productiepersoneel. En een plek waar LEMKEN klanten en gasten kan ontvangen, met het oog op kennisoverdracht. ‘Gericht op de toekomst, wilden we duurzaam ontwerpen en bouwen, met natuurlijke materialen en veel daglicht’, vat Schouten het eisenpakket samen waarmee LEMKEN de markt op ging nadat in december 2021 van het hoofdkantoor in Alpen (D) groen licht kwam voor nieuwbouw. ‘Voorwaarde was dat we najaar 2023 de productie konden starten. Daarmee was het belangrijkste selectiecriterium: kan een partij zo snel bouwen en hoe pakken ze het dan aan?’ zegt Schouten, die via REWIN, een triple-helix samenwerkingsverband in West-Brabant, in contact kwam met Heembouw. ‘Heembouw wist te overtuigen op snelheid en prijs, en kon bovendien zijn kwaliteitsniveau goed onderbouwen.’

Ingebed in de cultuur

Kerst 2022 werden de voorcontracten getekend en daarna werd in recordtempo de contractvorming afgesloten. ‘Op de achtergrond was het bouwteam toen al bezig met de paalfundering’, zegt Egbert Caron, planontwikkelaar bij Heembouw. ‘Omdat het eerste deel van het jaar hoogseizoen is voor LEMKEN, kregen we een aanvullend verzoek: kon LEMKEN al eerder dan oktober 2023 toegang krijgen tot de hal om de productiemachines in te richten? Dankzij onze lean werkwijze hebben we hier gehoor aan kunnen geven en ervoor gezorgd dat LEMKEN onder auspiciën van de aannemer nog tijdens de bouw de nieuwe productiemachines kon inhuizen.’

Heembouw werd in 1939 opgericht en is net als LEMKEN een echt familiebedrijf. Het telt zo’n 300 medewerkers, verspreid over drie vestigingen in Breda, Berkel en Rodenrijs en het hoofdkantoor in Roelofarendsveen, en richt zich op de bouw van bedrijfsruimten, kantoren en woningen. Heembouw werkt al twintig jaar volgens de lean-filosofie. ‘Het zit in onze cultuur om heel gestructureerd het bouwproces uit te plannen. Doordat we werken met vaste partners, weten we wat we van elkaar kunnen verwachten en kunnen we snelheid en kwaliteit in de planning brengen, en klanttevredenheid waarborgen’, stelt Caron. In operationele zin vertaalt dit zich naar wekelijks werkoverleg, zowel met de klant als met de eigen adviseurs en bouwpartners. ‘Alles wordt eerst in 3D uitgewerkt en gecheckt, om de faalkosten te minimaliseren. En dan zie je dat het in de uitvoering soepel en vlekkeloos verloopt.’

Pull planning

Collega Marc-Paul van Halderen, commercieel manager bij Heembouw, wijst op het belang van de zogeheten pull planning bij de bouw: ‘Waar traditionele aannemers alle werkzaamheden achter elkaar aan plannen, plannen wij samen met onze partners en de klant deze terug vanaf de gewenste opleverdatum. Iedereen denkt mee over de planning, is daar ook verantwoordelijk voor en zoekt naar oplossingen als ze knelpunten ontdekken.’

Caron illustreert dit met een concreet voorbeeld. ‘Op de bouwplaats plannen we zes weken vooruit: wordt er sneeuw verwacht, krijgen we daar last van en moeten we schuiven? Dat bespreken we met de partners die dan problemen ondervinden’, zegt hij. ‘Ook als het treintje naar voren gaat, omdat we versnellen, moet je de juiste mensen op het juiste moment paraat hebben staan. Dit steeds met als einddoel voor ogen: early access van de hal.’ En die deadline is gehaald, meldt hij niet zonder trots. ‘Het was spannend, maar het is gelukt. Dankzij een goede flow in het proces en doordat iedereen plant zonder buffers in dagen, waardoor je een kortere doorlooptijd kunt realiseren.’

Kort op de bal

Een van de vaste partners waar Heembouw ook in dit project mee samenwerkt, is Laminated Timber Solutions (LTS), een Belgische houtbouwer van een brede combinatie van geëngineerde gelamelleerde houtproducten. Het bedrijf heeft een eigen engineeringafdeling en montageploeg, en telt ongeveer 80 medewerkers verdeeld over twee vestigingen, één in Moorslede (West-Vlaanderen) en één in Marche-en-Famenne (Wallonië). ‘Al tijdens de inkoopgesprekken werd de planning sterk benadrukt, met de vraag of deze haalbaar was. We hebben er in engineering en productie ruimte voor gemaakt, zodat we kort op de bal konden spelen als er een vraag op ons afkwam’, vertelt Sven Demolder, projectengineer bij LTS.

LTS leverde de houten structuur en dakliggers voor de productiehallen, en de houten kolommen in het Agroforum en het kantoorgedeelte. ‘Hout kan een zware belasting dragen, ziet er mooi uit, houdt CO₂ vast – in dit project maar liefst 308.850 kilogram – én is snel in grote hoeveelheden te leveren. Indien alleen uitgevoerd in staal, had de bouw niet alleen meer tijd in beslag genomen, maar ook een andere kostprijs gehad’, betoogt Demolder. Waar hout diende te worden aangesloten op de staalstructuur, gaf LTS advies aan de staalconstructeur. ‘Op basis van onze berekeningen en principes heeft de staalconstructeur alles in 3D uitgetekend en hebben wij het hout heel nauwkeurig afgewerkt, zodat op de bouwplaats zo weinig mogelijk aanpassingen nodig waren.’

Prima afspraken

De gezamenlijke inspanningen, onder regie van Heembouw, leidden ertoe dat LEMKEN inderdaad al afgelopen zomer in de hal aan de slag kon. ‘Hierdoor konden we in deze voor ons rustige periode met eigen monteurs de magazijnstellingen opbouwen, waarmee we geld hebben bespaard. Over het betreden van de bouwplaats en de hal zijn prima afspraken gemaakt en mensen hebben zich daar ook aan gehouden’, zegt Schouten, die enkele dagen eerder tijdens de Agritechnica in Hannover enkele relaties – nauwelijks gechargeerd – vertelde dat er iets meer dan acht maanden zat tussen eerste paal en de sleuteloverdracht van de productiehallen. ‘Ze wisten niet wat ze hoorden.’

In de ogen van Schouten steekt het karakteristieke gebouw er op het bedrijventerrein ook echt bovenuit. Zo springt bijvoorbeeld de zaagconstructie van het dak in het oog, voorzien van glas. ‘We hebben daglicht op het noorden, dus geen last van overmatig zonlicht. En op het zuiden is de constructie perfect voor zonnepanelen’, aldus Schouten. Andere duurzame kenmerken betreffen onder meer de eerdergenoemde houten constructie, groene daken en de groene entree. Verder is de vestiging geheel gasloos, met uitzondering van de lasrobots.

Glans

Terugkijkend op het project tot nu toe, zijn de ervaringen met de op lean gebaseerde werkwijze van Heembouw positief. ‘Omdat de planning heilig was, hebben we er alles aan gedaan om die te halen. Daarbij kregen we vanuit Heembouw altijd heel vlot de juiste informatie en was duidelijk wat waar stond in het online platform. En anders volgde een telefoontje of teamoverleg indien nodig’, zegt Demolder. ‘Zo zit niemand op elkaar te wachten, ga je het snelst vooruit en verlies je geen kostbare tijd. Het was aangenaam om op die manier samen te werken.’

Schouten roemt de pull planning. ‘Die gaf ons als opdrachtgever ook duidelijkheid. En als je kijkt naar de tijdsdruk, was dit de juiste werkwijze. Dat heeft Heembouw absoluut goed gedaan. Dankzij de korte lijnen was er heel veel mogelijk over en weer’, stelt hij. ‘Werken met een Duitse opdrachtgever was een extra spannende factor. Het is toch een andere cultuur en om elkaar ondanks de taalbarrière goed te begrijpen, kost net iets meer energie. Tot slot heeft ook de gemeente Steenbergen fantastisch meegewerkt en een mooi staaltje samenwerking getoond.’

Caron concludeert dat het bouwteam gezien de tijdsdruk een enorme prestatie heeft geleverd. ‘We hebben goed samengewerkt en het project tot glans gebracht. Het was een intensieve periode, waarin we in korte tijd veel besluiten hebben moeten nemen en we steeds goed in gesprek zijn gebleven.’

Mooie referentie

Vanuit de nieuwbouw is de ambitie van LEMKEN om de productgroep van schoffelmachines verder te laten groeien. ‘We zien de wereldmarkt veranderen, waarbij er een transitie plaatsvindt in de bestrijding van onkruid van chemisch naar mechanisch. Daarin willen we een sterke speler zijn en dat kan alleen door te investeren in kennis en dicht bij de bron te zitten, zodat je weet waar je over praat’, aldus Schouten, die de wereld naar Dinteloord wil halen. ‘Een technologisch product als onze cameragestuurde schoffel met AI moet je veel breder vermarkten dan alleen een prijslijst of beurs. LEMKEN in Duitsland leidt jaarlijks zo’n 5.000 mensen door de fabriek, dat werkt.’

Afgelopen zomer is de machinelijn geïnstalleerd, eind oktober vond de sleuteloverdracht plaats van de hallen en maart 2024 wordt de rest opgeleverd. Tot nu toe gaan alle medewerkers mee over, ongetwijfeld mede dankzij het feit dat de nieuwe productielocatie op slechts 25 kilometer van de bestaande Steketee-fabriek wordt gerealiseerd. Gezien de verwachte groei, is verder geïnvesteerd in een gerobotiseerde lasersnijder; daarnaast voorziet de flexibele werkvloer in de mogelijkheid het pand op een logische manier uit te breiden. ‘Een vijfde productiehal kan er zo achter geplaatst worden en daarna kunnen we het hele plan nog een keer spiegelen op ons perceel van 5 hectare’, zegt Schouten. ‘Heel gaaf dat een Duits familiebedrijf investeert in de maakindustrie in Nederland. Wij bewijzen dat je in ons land echt nog kunt maken.’

Van Halderen sluit zich daarbij aan: ‘We ontwikkelen meerdere productielocaties, maar dit is echt bijzonder: landbouwmachines in een gebied waar het past en waar de productie een bijdrage levert aan de lokale economie. Voor Heembouw een heel mooi referentieproject.’