Nederland zal de komende jaren aanmerkelijk meer uitgeven aan R&D en innovatie dan in de afgelopen periode. De uitgaven van de rijksoverheid zullen naar verwachting in 2025 met 9,2 miljard euro een kwart hoger liggen dan in 2019 (7,3 miljard). Dat blijkt uit het jaarlijkse overzicht van het Rathenau Instituut van de totale investeringen in wetenschap en innovatie (TWIN-rapport 2019-2025). De belangrijkste reden voor de forse stijging is het Nationaal Groeifonds dat het kabinet in september 2020 oprichtte om bij te dragen aan economische groei op de lange termijn. Voorts zullen de budgetten van universiteiten stijgen, deels door een overheveling van gelden van NWO die het juist met minder geld zal moeten doen.
Het Nationaal Groeifonds is bedoeld om de Nederlandse economie te versterken via eenmalige investeringen in onderzoek, ontwikkeling en innovatie, kennisontwikkeling en fysieke infrastructuur. De verwachting is dat via het fonds in 2021 zo’n 0,3 miljard euro in R&D en innovatie wordt geïnvesteerd, en dat dit oploopt naar zo’n 1,3 miljard in 2025.
Bestrijden coronacrisis
Daarnaast zet de overheid ook extra middelen in om via R&D en innovatie de gevolgen van de coronacrisis te bestrijden. Zo heeft ze via de Corona-overbruggingslening in 2020 zo’n 200 miljoen euro beschikbaar gesteld voor innovatie binnen het midden- en kleinbedrijf, dat weggezet wordt via de regionale ontwikkelingsmaatschappijen. Acht provincies maken meer middelen vrij voor kennis en innovatie. Ook komt er in 2021 meer budget voor de Wet bevordering speur en ontwikkelingswerk , die bedrijven de mogelijkheid biedt om innovatie-uitgaven af te trekken van de loonheffing die ze betalen.
R&D-uitgaven per land als bbp-percentage en naar financieringsbron (2018). Bron: Rathenau Instituut op basis van OECD, MSTI database, 2018 data. België, Denemarken, Zweden en Zwitserland: 2017. Opmerkingen: de categorie ‘overig’ bestaat uit overige nationale bronnen en de financiering vanuit het buitenland (bedrijven, EU en overige organisaties). Gebaseerd op gegevens van de financiers van R&D.
Niet voldoen aan EU-afspraak
Ondanks dat er meer geld beschikbaar komt voor onderzoek en innovatie, zal Nederland waarschijnlijk ook in 2021 niet voldoen aan de afspraak die de landen van de Europese Unie hebben gemaakt om hieraan 2,5% van hun bbp uit te geven voor het stimuleren van hun kennissamenleving en hun economische groei. De afgelopen jaren bleef het percentage dat overheid, bedrijfsleven en andere partijen samen in Nederland investeren, rond de 2,16% steken. Om in 2021 toch op die 2,5% uit te komen, zou de overheid zo’n half miljard moeten investeren bovenop het al begrote bedrag. Bedrijven en andere partijen zouden dan ook nog zo’n 2,8 miljard extra moeten bijdragen.
Belangrijkste stijgers: budget voor universiteiten en publiek-private samenwerking.
‘Nu we de coronacrisis langzaam achter ons lijken te laten, is het belangrijk om te kijken naar wat Nederland uitgeeft aan R&D’, zegt directeur Melanie Peters van het Rathenau Instituut. ‘Onze kennissamenleving is afhankelijk van investeringen in verschillende soorten onderzoek en innovatie. Doordat we in beeld hebben gebracht wat de verschillende ministeries en andere partijen investeren, kunnen we verschuivingen monitoren in R&D-investeringen van het rijk bij universiteiten, publieke kennisorganisaties en bedrijven.’
De directe R&D-uitgaven van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap stijgen naar verwachting over de periode 2019-2025, van € 4,1 miljard naar € 4,3 miljard (5,2%). Dit komt vooral door een toename in de institutionele financiering voor universiteiten: van € 2,9 miljard in 2019 naar € 3,2 miljard in 2025. Ook de directe R&D-uitgaven van het ministerie van
Economische Zaken en Klimaat (EZK) stijgen over de jaren 2019-2025 van € 740 miljoen naar € 876 miljoen (18,4%). Deze stijging wordt onder andere veroorzaakt doordat er meer budget uitgetrokken wordt om publiek-private samenwerking (PPS) te stimuleren. Zowel de budgetten voor de PPS-toeslag als voor de MKB-Innovatiestimulering Regio en Topsectoren (MIT) stijgen.
Belangrijkste daler: bekostiging voor NWO daalt.
De bekostiging voor NWO (exclusief de NWO-instituten) daalt over de periode 2019-2025 van € 804 miljoen naar € 730 miljoen. De daling bij NWO is deels een gevolg van de overheveling van de middelen voor de SEO-regeling en de resterende sectorplanmiddelen naar de universiteiten, om de werk-, aanvraag- en matchingsdruk terug te dringen. Dit gebeurde naar aanleiding van het advies van de commissie-Van Rijn. Ook in TWIN 2018-2024 zagen we het budget van NWO teruglopen. Oorzaak daarvan was onder andere dat vanaf 2019 de middelen voor de sectorplannen Bèta en Techniek en Social Sciences and Humanities naar de universiteiten overgeheveld werden.
