Net voor de zomer was er een TalkING Industry bij BluePrint Automation in Woerden, georganiseerd door Link Magazine en ING. Cfo en gastheer Kasper Tappel leidde de directeuren en managers uit de maakindustrie rond bij de producent van machines voor de verpakkingsindustrie, waarna een discussie volgde over de grote bottlenecks van nu: de tekorten aan grondstoffen en materialen, en de krapte op de arbeidsmarkt. ‘Als klanten nu bereid zijn om de gestegen prijzen te betalen, zijn we straks ook makkelijker om dalingen te verrekenen.’
Kasper Tappel (BluePrint Automation): ‘Als iets niet leverbaar is, switchen we van besturingsplatform A naar B. Wat beschikbaar is, proberen we binnen te halen, als het moet zelfs via eBay.’
– Het duurt nog wel even voordat de supplychains normaliseren.
– ‘We starten al met bestellen als het voor 80, 90 procent zeker is dat we een opdracht voor een machinelijn krijgen.’
– ‘We spreken wel inruil- en teruggeefregelingen af met leveranciers.’
– ‘We zoeken het veel meer in slimmer werken dan in meer mensen op de werkvloer.’
– ‘Ik zie het gebeuren: techniek wordt echt weer cool.’
TalkING Industry bij BluePrint Automation in Woerden
Halverwege het gesprek komt de lastigste vraag van de middag op tafel. ‘Wanneer denken jullie dat de supplychains weer normaliseren?’, vraagt Jaap van de Rest, relatiemanager Industry bij ING Regio Noord-West. Zijn eigen inschatting: ‘Bij ING verwachten we dat we dan nog wel een jaar verder zijn.’ Poeh, geen idee, komen de reacties. Anderhalf jaar misschien wel, afhankelijk van wat Rusland gaat doen. ‘Houd het op eind 2023, begin 2024, gelet op de elektronicaproducenten’, klinkt het ook. De staalprijzen zijn al wat aan het dalen, ‘maar voordat je dat in de keten terugziet duurt nog wel even gezien de opgebouwde voorraden’, zegt tafelvoorzitter Peter Smit, partner bij Kloepfel Consulting. En daarbij: ‘De elektronicatekorten worden pas echt minder zodra er meer chipmachines uitgeleverd kunnen worden. Of als er een flinke economische teruggang inzet.’ Bovendien wachten veel maakbedrijven met smart op bestelde productiemiddelen: machines laten lang op zich wachten en ook dat zit de productie in de toeleverketen nog wel een tijdje dwars.
Substantieel meer bestellen
‘De invasie van Rusland in Oekraïne vraagt om nog snellere herinrichting van supplychains’, is de stelling waarmee Smit deze TalkING Industry aftrapt. Het merendeel van de deelnemers beaamt dat. Hoewel: die ketens waren door corona al danig verstoord. Wie nu pas reageert, is rijkelijk laat. De lockdowns in onder meer China hadden en hebben veel meer impact. Het ligt er ook maar net aan of een bedrijf veel toegeleverd kreeg uit juist Rusland of Oekraïne. ‘We zijn al langere tijd substantieel meer gaan bestellen, onze voorraden zijn verdriedubbeld’, zegt Kasper Tappel, cfo van gastbedrijf BluePrint Automation. ‘We bestellen ver vooruit en starten al als het voor 80, 90 procent zeker is dat we een opdracht voor een machinelijn krijgen.’ BluePrint Automation is proactiever dan ooit tevoren: ‘Als iets niet leverbaar is, switchen we van besturingsplatform A naar B. Wat beschikbaar is, proberen we binnen te halen, als het moet zelfs via eBay.’ Het bedrijf is overigens niet zo afhankelijk van China, de vestiging daar koopt lokaal in. Voor de Europese markt komt al snel 90 procent van de inkoop uit Nederland of Duitsland. ‘Dat wil natuurlijk niet zeggen dat onze toeleveranciers het op hun beurt ook niet in Azië halen.’
Operationeel directeur Guido Leeflang van Van Dam Machine in Amsterdam, producent van printers voor de verpakkingsindustrie, reageert dat zijn bedrijf ook wel eens op eBay koopt. ‘Tegen soms afschuwelijke prijzen, om orders toch maar door te kunnen blijven leveren. Ook wij zijn eerder gaan bestellen, zoals zo vele bedrijven: we hebben met zijn allen daardoor bijgedragen aan alle ellende met levertijden.’ Van Dam werkte altijd al met long leads: wat gaat er gebeuren, welke orders zijn te verwachten, welke cruciale materialen moeten alvast besteld worden? Leeflang: ‘Inmiddels staan alleen opvallend veel méér spullen op die long leads-lijsten.’
Dick Verheij (Buhrs): ‘Aan de ijzerkant hebben we vorig jaar een meerderheidsbelang genomen in onze belangrijkste toeleverancier.’
Second, third en fourth source
Buhrs packaging technology in Zaandam, vooral werkzaam voor de e-commercemarkt wereldwijd, heeft vorig jaar het complete volume voor de productie van dit jaar al ingekocht, met name de elektronica, vertelt dga Dick Verheij. ‘Dat hebben we nu weer gedaan voor de komende zestien maanden. We spreken wel inruil- en teruggeefregelingen af met leveranciers. Aan de ijzerkant hebben we vorig jaar een meerderheidsbelang genomen in onze belangrijkste toeleverancier. Dat lost veel problemen op, al krijg je er wel een hoop andere problemen bij natuurlijk…’
Kiremko in Montfoort, fabrikant van machines voor de aardappelverwerkende industrie, heeft voor 15 miljoen aan werk liggen, oorspronkelijk bestemd voor de Russische markt. Dat wordt niks meer, er is daar niks meer te doen. ‘Je krijgt sowieso je geld niet’, zegt dga Paul Oosterlaken. Ook Kiremko heeft veel inkoop afgeroepen. ‘We puilen uit van het roestvaststaal. Maar elektronica is ook bij ons een drama. Machines gaan weg zonder sensoren, in de hoop dat we die bij de afmontage bij de klant erop kunnen zetten.’
Cfo Ronald Kleinsmann van Loading Systems in Lelystad, leverancier van dock equipment en industriedeuren voor het laden en lossen van vracht, vertelt dat zijn bedrijf alle staal back to back inkoopt. Er ligt letterlijk een enorme berg. ‘We hebben vol ingekocht om geen prijsrisico te lopen. Staal kwam bij ons voorheen gelukkig niet zozeer uit Rusland en Oekraïne.’ Ook bij Loading Systems is het hetzelfde verhaal: elektronica en motoren zijn lastig te verkrijgen. ‘We hadden al second source suppliers maar daar zijn nu ook third en fourth suppliers uit andere landen bijgekomen.’ Hij noemt de coronacrisis de belangrijkste aanleiding.
‘Machines gaan weg zonder sensoren, in de hoop dat we die bij de afmontage erop kunnen zetten’
Dennis van Dijk (Nijdra): ‘De grootste uitdaging op dit moment is de inkoop van lagers, we zoeken naar alternatieven en komen daarbij noodgedwongen ook uit in China.’
Second source is zeker een optie, maar of het alles oplost: iedereen vist wereldwijd toch in dezelfde vijver, aldus Dennis van Dijk, general manager van system supplier Nijdra in Middenbeemster, met de focus op machines voor de medische, optische en analytische markt. ‘De grootste uitdaging op dit moment is de inkoop van lagers, we zoeken naar alternatieven en komen daarbij noodgedwongen ook uit in China. Dat gaat dan altijd wel met goedkeuring en testen van de klant, want we hebben normaliter veel voorgeschreven leveranciers.’
Even kijken in Azië
Zijn jullie niet bang dat er veel te veel voorraad is opgebouwd, wil gespreksleider Smit weten. ‘Nee’, reageert Kleinsmann. ‘We hebben niet per se standaard producten, maar we kunnen uiteindelijk wel veel dezelfde materialen gebruiken in uiteenlopende projecten.’ ‘Helemaal niemand spint hier garen bij’, stelt Roy Kasteel, adjunct-directeur van Kasteel Metaal in Alphen aan den Rijn, leverancier van metalen componenten en plaatwerk. ‘Dat kunnen we leren van die enorme drang om voorraden aan te leggen. Maar hoe doen we dat een volgende keer anders met zijn allen, hoe krijg je dat georganiseerd in de keten? We hebben zelf niet overdreven ingekocht en weten nog steeds voldoende te vinden. Maar we zitten met name met de prijzen in onze maag.’ Hij vertelt hoe zijn medewerkers soms ook echt zijn gaan kijken als er bijvoorbeeld een partij rvs of koker- en buismateriaal in Azië werd aangeboden. Ze wilden zeker weten dat de spullen er echt lagen. Je krijgt toch af en toe wat argwaan in deze rare tijden.
‘We hadden al second source suppliers maar daar zijn nu ook third en fourth suppliers uit andere landen bijgekomen’
Sebastiaan Bekker, coo van Karhof in Purmerend, producent van maatwerkcarrosserieën en laadbakken voor bedrijfswagens, vertelt het verhaal dat er een lading materialen voor Karhof in een schip onderweg was. Maar halverwege ging de vracht rechtsomkeert omdat de leverancier elders een betere deal kon sluiten. ‘Je gelooft het niet, maar dat gebeurt. We hebben een sterk samengesteld product. Dat maakt het lastig sturen om alle onderdelen op tijd binnen te halen. We werken nu zo modulair mogelijk, maar alles modulair kan bij ons echt niet.’
Sebastiaan Bekker (Karhof): We werken nu zo modulair mogelijk, maar alles modulair kan bij ons echt niet.’
Risico’s
Dick Verheij valt wel wat op: ‘Bij het oplossen van problemen in de supplychain beginnen we bij onszelf, dan gaan we bij onze toeleveranciers te rade, maar we kijken nooit de andere kant van de keten op. “Hé luister, klant, we hebben allemaal dezelfde problemen, laten we eens even een jaar vooruit kijken, ga je daadwerkelijk op korte termijn bij mij intekenen op een machine, welke risico’s moet ik voor je lopen?”’ Verheij is daarom gericht klanten gaan bellen: ‘“We willen 16 maanden in het vooruit inkopen, wat ga jij bij ons doen?” Dat begrijpen ze allemaal.’ Kasteel herkent het. Zijn bedrijf heeft een mooie orderintake, maar ‘als je maar tien procent van het verhaal van de klant weet, neem je snel verkeerde beslissingen.’
Peter Smit krijgt een déjà vu van de situatie in 2007, 2008, toen hij bij een toeleverancier van assen voor de Europese trailermarkt actief was. Compleet onverwacht kwamen er een paar telefoontjes van klanten en ineens was de vraag met 80 procent gedaald. ‘Terwijl we de twee jaren daarvoor alleen maar bezig waren met zoveel mogelijk uitleveren en werkelijk niemand het over de prijs had. Zijn jullie daar niet bang voor?’
Ja en nee, reageert Kasper Tappel. ‘Je weet dat het gaat gebeuren, er komt een moment dat leveranciers weer geheel op tijd en naar de wensen van hun klanten kunnen leveren. BluePrint Automation levert automatiseringsoplossingen voor de voedingsindustrie, dus onze vraag valt niet meteen weg. Voor ons valt het mee, schat ik. Maar in andere takken van sport weet ik het niet. Toeleveranciers die aan ons onderdelen leveren bijvoorbeeld, snappen wel dat wij straks even op de rem gaan staan qua inkoop. Eerst moeten onze voorraden op.’
Kiremko heeft ook veel klanten in de voedingsindustrie. Het effect van corona was aanvankelijk korte tijd wel heel heftig, zegt Oosterlaken, met name omdat de klanten veel financieren uit hun cashflow. Nu maakt hij zich geen zorgen. Er zijn steeds meer monden te voeden. ‘Dus of de vraag inzakt, hangt echt van sector af.’
Minder paniek?
De supplychains zijn danig verstoord, maar met relatief lange orderportefeuilles en goed management zijn schommelingen op te vangen, is de conclusie. Van de Rest van ING: ‘Wat me wel opvalt, is dat de alertheid tijdens de coronapandemie veel groter was. Toeleveranciers en klanten overlegden veel en veel meer, de paniek van destijds is er nu niet. Terwijl wij als bank denken dat de effecten van de huidige geopolitieke situatie vele malen groter zijn.’ Het is toch wel tamelijk extreem wat er de laatste maanden gebeurt. ‘Nou, door die stijgende nikkelprijzen waren wij toch wel redelijk in paniek hoor’, zegt ceo Niels Beers van Demaco in Noord-Scharwoude, producent van leidingen voor het transport van vloeibaar gas. ‘We hebben snel geschakeld en zijn meteen met materiaaltoeslagen gaan werken.’
Smit legt een nieuwe stelling op tafel: ‘De toekomstige inkoopprijsdalingen worden niet aan de klant doorberekend.’ Beetje lastige vraag om te beantwoorden weer: ja, nee, soms… ‘We geven het terug.’ ‘We houden het zelf.’ ‘Dat hangt van de concurrentiepositie af.’ En: ‘Als klanten nu bereid zijn om de gestegen prijzen te betalen, zijn we straks ook makkelijker om dalingen te verrekenen.’
Indexering werkt niet
‘Op de lange termijn ontkom je er toch niet aan, je concurreert jezelf weg’, zegt Oosterlaken. ‘Er zitten stevige inkopers aan de andere kant van de tafel, die weten waar ze het over hebben.’
Cfo Jarno van Utteren van Demaco vertelt dat Demaco puur op projectbasis werkt, waarbij alles steeds opnieuw gecalculeerd wordt. ‘Dus nu werken we met die materiaaltoeslagen. En als het dan soms net ietsjes meevalt, geven we het verschil niet terug.’
Karhof werkt niet altijd met open calculatie, haakt Bekker in. ‘Als alles op tafel ligt, komen sommige klanten ons vertellen waar we bepaalde componenten volgens hen veel goedkoper kunnen krijgen, al weten we vrijwel zeker dat dat echt niet gaat lukken. Sommige partijen vinden packagedeals heel vervelend.’
Smit noemt de Duitse markt, waar veel met indexering wordt gewerkt. Alles staat er op papier. Maar zelfs daar zie je dat partijen mooie contracten met indexen die eens per kwartaal geüpdate worden, openbreken. Indexering zegt vaak ook niets over schaarste in de markt en loopt per definitie achter, klinkt het aan tafel. In normale tijden werkt indexering goed, maar dat is nu niet te doen.
Gebrek aan engineers
Het tekorten aan materialen is één ding. ‘Personeelstekort remt de groei van mijn bedrijf’, is de volgende stelling die aan bod komt. ‘We hebben er nu nog niet zo’n last van, en dat komt simpelweg omdat de materialen te laat komen’, klinkt het. En een bedrijf als Demaco wil er niet per se meer handen bij, maar wil waar mogelijk automatiseren om verder te groeien. Beers: ‘We zoeken het veel meer in slimmer werken dan in meer mensen op de werkvloer. We hebben trouwens wel gebrek aan creatieve geesten om die automatisering voor elkaar te krijgen.’
De bottleneck bij BluePrint Automation zit ook in specifieke functies. ‘Vooral software engineers zijn niet te krijgen en dat probleem wordt steeds groter’, aldus Tappel. ‘Bij ons in de regio studeren er zeg zestien per jaar af, we kennen ze allemaal. Onze eigen recruiter doet heel goed werk, maar het houdt ergens op als de mensen er niet zijn.’
Kleinsmann van Loading Systems kan door heel Europa installatie- en service engineers gebruiken, plus operators hier in Nederland, plus IT-mensen, van alles eigenlijk. Het bedrijf recruit continu en doet aan employer branding. Verheij van Buhrs packaging technology vertelt hoe hij steeds vaker 50plussers aanneemt: ze zijn ervaren, gedreven en technisch onderlegd. ‘Daar zit een enorm potentieel. Schuif ze niet aan de kant.’ Oosterlaken kreeg jaren geleden iemand aangeboden maar ‘Hij is al oud’, werd erbij gezegd. ‘Die man bleek 50. Waar hebben we het dan over? Zo iemand komt binnen en gaat nooit meer weg. Daar kunnen we nog minstens vijftien jaar plezier van hebben.’ Of kijk ook eens naar mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Haal bepaalde, repeterende taken weg bij operators en maak andere mensen er blij mee.
Jongeren op zaterdag
Om medewerkers vervolgens te behouden, is ook een kunst. Technici worden plat gespamd met aanbiedingen van andere bedrijven waarbij ze niet zelden ook nog eens een paar honderd euro extra krijgen. Een fijne baan, gratis eten, bier op vrijdag, een fitnesscenter. Het kan niet op, maar het is soms nog niet genoeg. Kasteel is daarom samen gaan werken met collega-bedrijven om medewerkers nog net iets meer mogelijkheden en variatie te kunnen bieden. De industrie moet gezamenlijk de schouders eronder zetten en het samen oppakken, ook met het onderwijs. Nijdra is tegenwoordig op zaterdag een paar uur open: om jongeren wat te laten poetsen en zo de werkvloer op te halen. Van Dijk eindigt met een positieve noot: ‘Ik zie het gebeuren: techniek wordt echt weer cool.’
Link magazine editie september 2022 thema Arbeidsmarktkrapte: een zorg, maar ook kansrijk. Lees Link digitaal of vraag een exemplaar op: mireille.vanginkel@linkmagazine.nl’
BluePrint Automation in Woerden bestaat sinds 1980 en ontwerpt en assembleert machines voor de verpakkingsindustrie wereldwijd. Het gaat vooral ook om machinelijnen voor flexibele verpakkingen voor bijvoorbeeld koekjes, snacks, ijsjes en snoepjes. Klanten zijn bedrijven als Unilever, Nestlé en PepsiCo. In South Chesterfield, Virginia (VS) heeft BluePrint Automation een soortgelijke locatie. In Nederland (350 mensen) worden zo’n 100 klantprojecten per jaar afgehandeld, waarbij er zo’n 60 tegelijkertijd onder handen zijn, van engineering tot en met installatie. ‘We zijn een uitgesproken familiebedrijf’, aldus Kasper Tappel. ‘Dat zit in onze genen. Dat zie je ook terug in zaken als een eigen bar, sportzaal en gezamenlijke barbecues.’
ING: uitbundige groei is eruit
Gert Jan Braam, sector banker Industry bij ING, gaf aan het begin van de discussie een kort overzicht van de stand van zaken in de industrie. ‘De uitbundige groei is eruit, het vlakt af, al verschilt het per sector. Het energieverhaal maakt het allemaal heel onzeker voor bedrijven. Stel dat we de basismetaalindustrie en chemie moeten afschalen om energie te besparen: dan krijgen we grotere problemen.’ De vraag is ook wat de huidige onzekerheid en het dalende consumentenvertrouwen doen: maken mensen pas op de plaats? En hoe gaat het verder met de supplychain problemen en de krappe arbeidsmarkt? ‘Eerst vormden het gebrek aan materialen en productiemiddelen de grootste belemmering voor de productie en verdere groei, nu staat het tekort aan arbeidskrachten verreweg bovenaan’, aldus Braam.
De technologische industrie:
– De technologische industrie – high tech, machinebouw, metaal- en kunststofindustrie – groeit structureel sterker dan de totale industriesector. Ook in 2022 (+6 procent versus +2,5 procent) en in 2023 (+3 procent versus +0,5 procent).
– Binnen de technologische industrie groeit de hightech met daarbinnen de machinebouw in 2022 en 2023 net als in 2021 het sterkst.
– Nederland speelt een belangrijke rol in de sterk groeiende mondiale halfgeleiderindustrie. Toeleveranciers van de hightech industrie profiteren daarvan.
– Ondanks stevige orderposities kampt ook de technologische industrie met materiaalschaarste, hoge inkoopprijzen en een afkoelende Europese economie. Chiptekorten zorgen vooral in de automotive voor grote productiebelemmeringen.
