Wilfred Poot van Future Electronics sluit niet uit dat de komende maanden een flink aantal bedrijven nog behoorlijk in de problemen kan komen door het wereldwijde tekort aan semicon-producten. De politiek aan weerszijden van de Atlantische oceaan oriënteert zich samen met het bedrijfsleven op de mogelijkheid op het eigen continent chipfabrieken te gaan bouwen. De actuele leveringsproblemen zijn groot, maar het is de vraag of dit het antwoord is. Zijn de ketens niet gewoonweg te lean geworden?
‘Als een machinebouwer van de duizend onderdelen in een machine één pcb mist omdat één chip niet leverbaar is kan hij die machine niet uitleveren. Terwijl hij al die andere onderdelen al wel heeft ingekocht en heel veel uur geïnvesteerd heeft kan hij niet aan zijn klant leveren en factureren. Dit kan bedrijven in grote financiële problemen brengen.’ Soms kan het herontwerpen soelaas bieden, maar ook niet altijd. ‘Dikwijls is er niet omheen te ontwerpen, of alleen tegen hoge kosten. Ik ken een case waarin er wel her-ontworpen is, maar daar waren wel honderdduizenden euro’s mee gemoeid.’ Aldus de country manager van de Nederlandse vestiging van Future Electronics, een wereldwijd opererend bedrijf dat bij zo’n tweehonderd elektronicafabrikanten elektronica inkoopt en distribueert.
Té lean
De vraag is hoe het, alle slimme, AI-ondersteunde forecastings systemen ten spijt, toch ze mis heeft kunnen gaan. ‘De laatste jaren is er door de industrie steeds mee ingezet op het zo lean mogelijk maken van de operatie. Dat heeft er onder andere toe geleid dat er steeds minder, geld kostende tussenvoorraden worden aangehouden. Ook wordt door inkopers te weinig rekening gehouden met transportkosten en -tijd. Daar wordt nu het gelag voor betaald.’
Semicon-tekorten dringen bedrijven richting afgrond – zoektocht naar structurele oplossingen
Perfect storm
De tekorten aan chips betreffen vooral de microcontrollers, gebaseerd op technologie van het bedrijf Arm, die tegenwoordig in het hart van vrijwel elk eindproduct zitten. ‘Een groot probleem’, duidt Poot. De productie van deze controllers wordt gedaan door een klein aantal foundries waarvan het Taiwanese TSMC de grootste is. ‘Deze fabrikant kan de vraag niet aan.’ De oorzaken liggen zowel aan de aanbod- als de vraagkant, schetst Poot: ‘TSMC investeert vooral in EUV, voor de highend IC’s en daarom niet in de lijnen voor de minder hoogwaardige chips voor zoals sensoren, RF componenten en kleinere MCU’s waar steeds weer die diezelfde technologie in zit. Dat was vorig jaar al een probleem waardoor niet kon worden voorzien in de vraag naar thuiswerk-elektronica. Maar nu komt de productie van batterijauto’s – waarin nog veel meer chips zitten dan in auto’s met verbrandingsmotoren – goed op gang en krijgt ook de toepassing van 5G weer vaart. De vraag naar componenten met Arm-technologie is nu veel groter dan het aanbod. Het lijkt op een perfect storm.’
Grote zorgen
In de semicon-equipmentsector en daarbuiten leven grote zorgen over de concentratie van chipfabs, in Taiwan en Zuid-Korea. Samsung of TSMC zijn volgens Jos Versteeg kwetsbaar. ‘De fabriek van Samsung ligt in Zuid-Korea. Dat ligt binnen schootsafstand van Noord-Korea. En China vindt Taiwan een opstandige provincie. Als China aanvalt, hebben ze meteen de meest hoogwaardige fabriek’, aldus de analist bij beleggingsbank InsingerGilissen tegenover het Eindhovens Dagblad. ‘Het belang van chipproducent TSMC in Taiwan is wel erg groot’, zo stelt een manager van een van de grote beursgenoteerde Amerikaanse machinebouwers in die sector die niet bij naam genoemd wil worden. ‘Op enig moment kan de Chinese regering besluiten dat Taiwan toch echt bij China hoort. Hoe hoog de benodigde investering ook zal zijn, het opbouwen van fabs in de VS en Europa lijkt me onontkoombaar.’
Politiek roert zich
Hij is niet de enige die pleit voor een dergelijke ingrijpende oplossing. Ook de politiek roert zich. Eind vorig jaar ondertekenden negentien Europese lidstaten een verklaring waarin staat dat Europa zich in moet zetten voor een sterkere Europese chipindustrie. Onder meer Frankrijk, Duitsland, Italië en Nederland willen de komende twee tot drie jaar 145 miljard euro uittrekken voor een ‘digitale transitie’. Het versterken van de chipindustrie maakt daar een belangrijk deel van uit. Eenzelfde lobby vindt plaats in Washington. De Semiconductor Industry Association, waartoe behoren AMD, IBM, Intel, Nvidia, Qualcomm en andere hebben vorige maand de regering Biden gevraagd om ‘substantial funding for incentives for semiconductor manufacturing, in the form of grants and / or tax credits, and for basic and applied semiconductor research’.
Protectionisme
Met name in de VS maar ook in Europa wordt dit sentiment gevoed door de wens de eigen regio te versterken en te gaan afschermen. De manager van de Amerikaanse semicon-oem’er verwacht niet dat onder Biden de spanningen tussen de VS en China verder oplopen. Daarvoor zijn belangen te groot. Zeker ook die van Amerika zelf. Met 1,4 miljard inwoners is China goed voor een enorme markt. ‘Dat zijn ook consumenten van elektronica. Toegang daartoe is voor ons als equipmentbouwer niet van direct belang, maar verstoringen in de consumentenmarkt zullen zeker doorsijpelen naar de keten waarin wij zitten.’ En verstoringen zijn er nu al: bepaalde bedrijven als SMIC Semicon en Huawei mag zijn bedrijf als niet beleveren. ‘En voor het naar China exporteren van onze nieuwste systemen hebben we expliciet toestemming nodig van de Amerikaanse regering. Wij halen nu 25 tot 30 procent van onze omzet uit China. Wij kunnen ons het vanzelfsprekend niet veroorloven dat kwijt te raken.’
VS te klein
Daar komt bij dat het maar de vraag is in hoeverre handelsrestricties China zullen afremmen in het opbouwen van een complete eigen semiconketen, vervolgt hij. ‘Natuurlijk, ASML heeft tientallen jaren nodig gehad voor de ontwikkeling van de EUV. Maar hoeveel honderdduizenden slimme mensen studeren in China niet engineering?’ Voorts telt dat zelfs een groot land als de VS te klein is om in isolement voldoende innovatief en competitief te blijven in dé mondiale sleuteltechnologie als de rest van de wereld de interactie wel zoekt. Die redenen zijn voor hem voldoende om te verwachten dat het met die geopolitieke animositeit ‘niet zo’n vaart zal lopen’.
Niet kosteneffectief
Maar ook los van de geopolitiek spanningen kan de politiek kiezen voor mee fabs, om toekomstige tekorten te voorkomen. Het betekent echter wel dat er dan meerdere semiconketens naast elkaar komen te staan. De vraag is hoe kosteneffectief dat is. En het zijn zeker geen ingrepen die snel effect sorteren. Het optuigen van een nieuw ‘ecosysteem’ voor het produceren van chips is een kwestie van jaren is, geen maanden, stelde ASML-ceo Peter Wennink tijdens de presentatie van de jaarcijfers in januari. ‘Het heeft dertig tot veertig jaar geduurd om het huidige systeem te bouwen. En als je dat wereldwijde systeem opbreekt in geografische stukjes van innovatie, gaan de kosten omhoog.’
Misschien is daarom het minder lean maken van de keten, met meer solide tussenvoorraden een beter, realistischer antwoord. Wilfred Poot’s advies aan klanten, voor nu: ‘Ga met je leveranciers in gesprek en maak de te verwachten behoefte zoveel mogelijk zichtbaar. Deel forecasts en/of orders zoveel mogelijk met de keten! Alleen dan kan je de schade voorkomen of anders misschien beperken.’
Het complete interview met Wilfred Poot van Future Electronics over ondermeer de semicon-tekorten is te vinden in de april-uitgave van Link Magazine die op de 16e van de volgende maand uitkomt.
