De term circulariteit duikt steeds vaker op en is te beschouwen als een concrete invulling van het thema duurzaamheid. Brink Industrial in Hoogeveen verdiept zich al langer in de mogelijkheden van circulariteit en betrekt dit op vele aspecten in de bedrijfsvoering. Daarbij laat managing director Wido van den Bosch weten: ‘Vergeet dat circulariteit alleen iets “nobels” is. Als je het goed doet, is er geld mee te verdienen.’
‘Het maakt ons minder afhankelijk van het buitenland’
Het is een tijd van crisissen, met na de coronacrisis inmiddels een serieuze energiecrisis als gevolg van de ontwikkelingen in Oekraïne. Daarnaast hebben veel bedrijven te kampen met een tekort aan grondstoffen én personeel. Wido van den Bosch zoekt een deel van de oplossing in toepassing van de juiste technieken en technologieën. ‘Daarbij zijn we op het ene front al beduidend verder dan op het andere’, zegt hij. ‘Kijk je naar de energietransitie waarbij het de bedoeling is over te stappen van fossiele brandstoffen naar 100 procent duurzame energie, dan zijn we met zijn allen goed bezig met technische oplossingen als elektrificatie, warmtepompen, zonnepanelen, brandstofcellen, regelsystemen enzovoorts. Die weg is ingeslagen.’
‘Circulariteit begint bij het ontwerp van een product’
Wanneer een opdracht voor de ene dag goed past in de restanten van een plaat die bedoeld is voor een opdracht van een andere dag, wordt deze meteen mee gesneden en gebogen. Foto’s: Brink Industrial
Maar gaat het om grondstoffen, dan gebeurt er naar zijn mening nog veel te weinig. ‘Al met al onttrekken we nog steeds ruim meer grondstoffen aan de aarde dan goed is. Om dit tij te keren, is ook hier een transitie nodig, met als ultiem einddoel om in 2050 volledig circulair te zijn. Dat houdt in dat we verspilling voorkomen en dat alle grondstoffen na einde levensduur van het betreffende product weer beschikbaar komen voor hergebruik.’
Industrie 5.0
Deze belangrijke transitie en de rol van circulariteit is onder meer opgenomen in de ‘vijfde revolutie’ die inmiddels de naam Industrie 5.0 heeft meegekregen. Het concept is in feite een uitbreiding en aanvulling op het bestaande Industrie 4.0-paradigma, waarin de nadruk ligt op technologische innovatie om productiever te worden. Industrie 5.0 voegt daar termen als duurzaamheid, veerkracht én menselijkheid aan toe. ‘Hiermee verandert de exclusieve focus op aandeelhouderswaarde in een een bredere focus op stakeholderswaarde. En daar hebben alle betrokkenen baat bij’, aldus Van den Bosch. ‘Het feit dat de mens bij Industrie 5.0 expliciet de ruimte krijgt, betekent dat er aandacht komt voor een goede samenwerking tussen mens en techniek, die nodig is om in Nederland efficiënt te produceren. Denk hierbij aan artificial intelligence en collaboratieve automatisering (cobots) om prestaties van mensen te verbeteren. Maar ook aan het inzetten van technieken om personeel saai, geestdodend of gevaarlijk werk uit handen te nemen.’
Vertaling naar de praktijk
Brink Industrial zelf vertaalt Industrie 5.0 op verschillende manieren naar de praktijk. Het bedrijf, dat gespecialiseerd is in klantspecifieke, seriematige oplossingen van dun plaatmateriaal, was voorheen geschoeid op flexibiliteit en tot 180 verschillende bewerkingstechnieken. In de huidige tijd staan duurzaamheid en circulariteit centraal. Van den Bosch: ‘Een eerste vertaling is de aparte bv Lune waar we circulaire afvalbakken produceren die dienen als slimme oplossing om duurzame en circulaire afvalstromen te creëren. Alles is erop gericht om zo veel mogelijk afval te recyclen en opnieuw te kunnen verwerken in producten.’
Daarnaast gaat Brink als plaatverwerker zelf zo zuinig mogelijk om met materialen en energie. Een praktisch voorbeeld is de nestsoftware van machinefabrikant Prima Power die in combinatie met de planningssoftware bepaalt hoe er zo veel mogelijk producten uit een plaat zijn te halen. Wanneer een opdracht voor vrijdag goed past in de restanten van een plaat die bedoeld is voor een opdracht van dinsdag, wordt deze meteen mee gesneden en gebogen. Bovendien heeft Brink Industrial onlangs geïnvesteerd in een modulaire machinelijn voor het ponsen, laseren en buigen van producten. ‘Door de modulariteit is het mogelijk delen te vervangen wanneer dit nodig is en hoeven we niet de volledige lijn af te schrijven. Met de lijn besparen we bovendien tot 80 procent energie ten opzichte van conventionele machines en 5 procent op afval.’
Meedenken
De belangrijkste activiteit zit echter in het meedenken met afnemers over de producten die zij willen laten maken door Brink. Van den Bosch: ‘Circulariteit begint letterlijk bij het ontwerp van een product. Dat betekent dat we regelmatig bij klanten om tafel zitten om juist in dit stadium te sturen. Daarbij maken we gebruik van het zogenaamde 7R-model dat zich richt op: Reduce, Re-use, Repair, Refurbish, Remanufacture, Recycle en Recover.’
‘In het kort komt het erop neer dat je je in eerste instantie afvraagt of je een bepaald product wel moet produceren uit nieuwe grondstoffen: Reduce. In hoeverre kun je bijvoorbeeld gebruik maken van bestaande producten om aan de vraag te voldoen? Of van gerecyclede materialen? Is het toch noodzakelijk om te produceren, dan kun je naar het materiaalgebruik zelf kijken. Kies voor hernieuwbare grondstoffen, materialen die goed te recyclen zijn of van grondstoffen die in overvloed aanwezig zijn. Minimaliseer bovendien het materiaalgebruik door slimme constructies, goede (sterkte)berekeningen enzovoorts. En beperk de hoeveelheid nabewerkingen die alleen maar extra energie en tijd kosten.’
Link magazine editie oktober 2022 | jaargang 24 thema: Afspraken maken en ze ook nakomen. Lees Link digitaal of vraag een exemplaar op: mireille.vanginkel@linkmagazine.nl’
Het ontwerp zelf is tot slot cruciaal om ervoor te zorgen dat het product past in een circulaire maatschappij. Bijvoorbeeld omdat het goed te repareren of te refurbishen is. ‘Of zodanig demontabel dat onderdelen of grondstoffen na het beëindigen van de levensduur zuiver zijn terug te winnen. Lasverbindingen zijn wat dat betreft bijvoorbeeld ongewenst, terwijl eenvoudig losneembare verbindingen de voorkeur hebben.’
Flexibel reageren
Behalve dat circulariteit een deeloplossing is voor de grondstoffencrisis, biedt het ook mogelijkheden voor bedrijven om winst te maken. Van den Bosch: ‘Het heet niet voor niets een circulaire economie. Circulariteit is geen term om je bedrijf alleen maar groener te laten lijken, het is een serieuze optie om bedrijfsresultaat te creëren.’ Hiervoor is het wel belangrijk dat een ondernemer soepel op de vraag vanuit de markt kan reageren. ‘Dat betekent dat we steeds meer lokaal en flexibeler gaan produceren. Zodanig dat de doorlooptijden kort genoeg zijn en de kwaliteit op niveau is. Om dit mogelijk te maken in landen als Nederland waar het arbeidsloon hoog ligt, zullen Industrie 4.0 en de bijbehorende automatiseringsmogelijkheden, maar ook de cobots uit Industrie 5.0, ons verder helpen. Dat maakt ons ook minder afhankelijk van het buitenland en hoe belangrijk dat is, hoef ik inmiddels niemand meer te vertellen.’
Gezond verstand
In het toepassen van de hiervoor benodigde technologieën is Nederland gelukkig al ver. ‘Kijk alleen al naar de simulatieprogramma’s die op dit moment beschikbaar zijn. Hiermee zijn productieprocessen spot-on te simuleren zodat je heel scherp kunt calculeren en plannen. En blijf verder je gezonde, creatieve verstand gebruiken. Er is zo veel mogelijk.’
