De EU-lidstaten hebben in het Klimaatakkoord van Parijs afgesproken dat de Europese Unie in 2050 klimaatneutraal moet zijn en dat in 2030 zo’n 55 procent minder broeikasgassen mogen worden uitgestoten. Deze afspraken hebben een enorme impact op de metaalsector. ‘De komende jaren komt er vanuit de markt meer vraag naar groen staal dan er kan worden geproduceerd’, verwacht cco Serge Timmermans van metaalgroothandel MCB. ‘Tegelijkertijd is onze inschatting dat primaire staalproductie ook na 2050 noodzakelijk blijft. Er is gewoon onvoldoende schroot beschikbaar om te recyclen en zo te kunnen voorzien in de nog altijd groeiende vraag naar staal.’
– ‘Veel partijen zijn op zoek naar schroot om duurzamer te kunnen produceren.’
– ‘Bij aanbestedingen van overheden kunnen we extra punten scoren op sustainability.’
– ‘In Europa is duurzaamheid een hot item, maar in andere landen leeft dit onderwerp veel minder.’
– ‘Het eerste waar klanten zich vaak op richten, is terugdringen van het energieverbruik.’
Kloof politiek wensdenken en huidig materiaalgebruik staat 100 procent circulariteit in de weg
Timmermans was een van de deelnemers aan het Duurzaamheidsevent van Link Magazine, onlangs bij MCB in Valkenswaard. Andere deelnemende partijen waren onder meer Vanderlande Industries en Kiremko. Paul Gosselink, programmamanager Circular Economy & New Energy bij de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM), mocht de discussie in goede banen leiden. Zijn conclusie aan het einde van de bijeenkomst was dat 100 procent circulariteit in 2050 voor de metaalsector – en de maakindustrie qua staalgebruik – een lastig verhaal wordt. ‘Er zit duidelijk nog een kloof tussen het politieke wensdenken en het huidige materiaalgebruik in de wereld. Om tot een 100 procent circulair systeem te komen, hebben we met elkaar nog heel wat stappen te zetten.’
Enorme investeringen vereist
Wat feiten op een rij: de staalproductie is sinds 1990 wereldwijd verdrievoudigd en veroorzaakt ongeveer 8 procent van alle CO₂-emissies op de wereld. Op dit moment wordt slechts 0,015 procent van de wereldwijde productie als groen staal geproduceerd. De technologie om staal op groene wijze te produceren is er wel, maar vergt enorme investeringen. Met enkel de vergroening van de Europese staalproductie is een bedrag gemoeid van twee keer de huidige vaste-activawaarde van de sector. Daarnaast is er niet genoeg schroot/her te gebruiken staal om in 2050 te voldoen aan 100 procent circulair metaal en 0 kg nieuwe ijzermining.
‘Iemand moet de eerste stap zetten’
Een volledig circulaire economie in 2050 lijkt dus onhaalbaar, desondanks zijn er ook positieve ontwikkelingen te melden. MCB is bijvoorbeeld enkele jaren geleden al begonnen met verduurzaming van zijn productieprocessen en het terugdringen van de CO₂-footprint. Timmermans: ‘Voor scope 1 en 2 streven we ernaar om onze CO₂-footprint tegen 2030 met 50 procent te reduceren ten opzichte van 2020. We hebben bijvoorbeeld 5.000 zonnepanelen geïnstalleerd op een van onze hallen in Valkenswaard. Daarnaast werken wij aan het verduurzamen van ons wagenpark. Alle vrachtwagens voldoen aan de Euro 6-norm, de meest milieuvriendelijke klasse. Ook op het gebied van verpakkingen boeken we progressie. Zo zijn we druk bezig om het hergebruik van houten pallets te bevorderen. Onze ambitie is om in 2030 zo’n 80 procent te kunnen hergebruiken.’
Realistische oplossing
De grote uitdaging om verder te verduurzamen ligt voor MCB volgens Timmermans vooral bij scope 3. ‘Dit zijn de emissies die niet door ons bedrijf zelf worden gegenereerd en waar wij dus ook minder invloed op hebben. We proberen deze emissies wel inzichtelijk te maken, maar er is nog geen wereldwijd toegepaste duurzaamheidsstandaard. Daardoor worden de emissies per organisatie anders weergegeven.’ Verder wordt er door leveranciers ook nog niet gericht op gestuurd, ziet Timmermans. ‘Informatie kan daardoor niet altijd worden aangeleverd en is ook niet altijd betrouwbaar. Ook zien we dat schroot steeds meer waarde krijgt. Veel partijen zijn op zoek naar schroot om op die manier duurzamer te kunnen produceren.’
Van links naar rechts: Erik Spikmans (MCB), Paul Gosselink (BOM), Kelsey Swinkels (MCB), Menno de Goeij (Kiremko), Gerben van den Broek (Link Magazine), Kasper van der Vliet (Vanderlande), Carl Hoeks (Vanderlande), John van Ginkel (Link Magazine), Peter Smit (Kloepfel Benelux), Jan Geldens (MCB), Marc Keeris (MCB), Anoeska van Dijk (MCB), Marcel Westphal (Westphal Johansen advocaten), Hans van der Steen (Hygienic Design Network), Robin Roestenburg (Vanderlande) en Serge Timmermans (MCB)
MCB is gestart met het opzetten van een eigen Carbon Bank. ‘Hiermee willen we onze klanten inzicht geven in de verbeteringen op het gebied van verduurzaming per metaalsoort en tevens een realistische oplossing bieden voor de hele metaalketen’, legt Timmermans uit. ‘In de toekomst kunnen klanten kiezen uit drie verschillende groen gecertificeerde staalproducten: CORE, CORE XTRA en CORE MAX. Naar welke materialen uiteindelijk de voorkeur gaat, bepalen klanten zelf.’
Eigen systeem
De basis voor de MCB Carbon Bank ligt bij de CSRD-richtlijn. Aan de hand daarvan heeft MCB op basis van het Greenhouse Protocol en in samenwerking met adviesbureau DNV een eigen Product Carbon Footprint-systeem opgezet. Timmermans: ‘Met de MCB Carbon Bank willen we de verbeteringen per metaalsoort inzichtelijk maken en ook ter beschikking stellen aan onze klanten. Inmiddels zijn we zover dat de Carbon Bank is gevuld en we kunnen starten met de eerste pilots.’
Op dit moment is een aantal sectoren al bezig om over te stappen naar groene staaloplossingen. Te denken valt aan staal dat is gemaakt van gerecyclede materialen en met groene energie is geproduceerd. Deze koplopers kopen zo veel mogelijk groen staal op bij Europese fabrieken. Aan de andere kant is er onvoldoende groen staal beschikbaar om aan alle partijen te kunnen leveren en zijn er ook veel oem’ers die pas overstappen op groen staal als dit wettelijk wordt verplicht.
Minder invloed
Gespreksleider Gosselink is benieuwd naar de strategie van oem’ers om tot 100 procent circulaire productie in 2050 te komen. ‘Wij hebben de ambitie uitgesproken om al in 2040 volledig CO₂-neutraal te produceren’, zegt Kasper van der Vliet van Vanderlande Industries. Dit bedrijf is gespecialiseerd in de aanleg van logistieke automatiseringssystemen in de warehousing-, luchthaven- en pakketsector. ‘We zijn al druk bezig met het opstarten van diverse pilots en om allerlei zaken uit te proberen. Daarbij merken we ook dat we bij aanbestedingen van overheden extra punten kunnen scoren op sustainability.’
Link magazine juli/augustus 2024 Thema Mens, Cultuur, Organisatie & Productiviteit. Lees Link magazine digitaal of vraag een exemplaar op bij mireille.vanginkel@linkmagazine.nl
Hij vervolgt: ‘Om onze doelstellingen te bereiken en de uitstoot in de hele waardeketen te verminderen, is samenwerking met onze klanten en leveranciers essentieel. Want ongeveer 95 procent van onze CO₂-uitstoot wordt door hen gegenereerd. Onze producten bestaan voor het grootste deel uit plastics, staal en aluminium. In de praktijk merken we dat we op dit moment meer invloed hebben op de productie van plastics en minder invloed op de samenstelling van staal en aluminium.’
Roadmap
De haalbaarheid van de doelstellingen wordt bij Vanderlande verwerkt in een roadmap. ‘Daarin willen we ook met materiaalpaspoorten voor producten gaan werken’, aldus Van der Vliet. ‘Voor ons is het dan ook belangrijk om te weten in hoeverre we in staat zijn om in de toekomst materiaaleigenschappen te beïnvloeden. Hoeveel groen staal hebben wij nodig om te voldoen aan onze CO₂-doelstellingen? Want als je als bedrijf naar buiten toe communiceert dat je CO₂-neutraal produceert, moet je dat ook daadwerkelijk waarmaken. De stappen die MCB als staalproducent hierin op dit moment aan het zetten is, klinken voor ons heel positief.’
Bij Vanderlande wordt ook naar andere zaken gekeken om de CO₂-emissie aan te pakken. ‘Bij de productie houden we onder meer rekening met wat voor producten worden ingekocht, wat de levensduur ervan is en welke afstand de producten moeten afleggen om op hun plek van bestemming te komen. Verder onderzoekt onze innovatieafdeling bijvoorbeeld of het mogelijk is om bepaalde onderdelen te vervangen door hout, en worden ook vaker refurbished of remanufactured systemen gemaakt voor klanten.’
Verschillende eisen
Bij Kiremko speelt duurzaamheid eveneens een steeds belangrijkere rol. Dit bedrijf uit Montfoort ontwerpt, produceert en levert professionele frituurinstallaties, bakwanden en visbakovens met bijbehorende randapparatuur. ‘Onze productielocatie is CO₂-negatief en we werken continu aan systeemoptimalisering bij onze klanten’, zegt Menno de Goeij, senior consultant bij Kloepfel Benelux en op interim-basis werkzaam voor Kiremko. Hij geeft aan dat de duurzaamheidseisen per werelddeel verschillen. ‘In Europa is duurzaamheid een hot item en leveren we bijvoorbeeld geen gasgestookte bakovens meer.’ Maar de machines van Kiremko gaan de hele wereld over en in andere landen leeft dit onderwerp op dit moment nog veel minder. ‘We richten ons daarom eerst op zaken waar we zelf direct invloed op hebben en daarna pas op andere zaken.’
Hoe leeft duurzaamheid bij klanten van de oem’ers? ‘Het eerste waar zij zich vaak op richten, is terugdringen van het energieverbruik’, stelt De Goeij. Daarnaast speelt het vergroenen van het transport, wat nog wel een uitdaging is. ‘Voor wat betreft de Product Carbon Footprint heeft bij ons maar een handvol klanten hier interesse in. Mijn ervaring is dat klanten vaak pas gaan bewegen als dit wettelijk verplicht is. Het aanbod van MCB zorgt ervoor dat bedrijven een keuze hebben. Dit is voor sommige klanten zeker interessant, omdat zij zich hiermee kunnen onderscheiden ten opzichte van andere partijen in de markt. Iemand moet immers de eerste stap zetten.’
