Er is samen met kennispartners en machinebouwers jaren aan gesleuteld, maar nu is HyET Solar klaar voor de grootschalige productie ervan: Powerfoil. Flexibele zonnecellen, veel goedkoper en veel lichter van gewicht. Deze herfst wordt de eerste, nog kleine fabriek geopend. Die wordt de komende twee jaar flink vergroot, waarna er drie jaar later wereldwijd nog eens minstens vier operationeel moeten zijn. ‘Ja, zo worden Europa, de VS en de rest van de wereld voor hun zonnecellen minder afhankelijk van China.’
De HyET Solar-machines – groot en hightech – zijn ontwikkeld met verschillende kennispartners en uitontwikkeld en gebouwd met diverse machinebouwers. ‘Zo zijn we tot een technologie gekomen die betrouwbaar en snel genoeg is om een folie te produceren die heel goed kan concurreren met de bekende stijve en zware glazen panelen’, aldus ceo Rombout Swanborn. Foto’s: John Voermans
– Rombout Swanborns visie is dat zijn bedrijven producten op de markt brengen die de energietransitie versnellen.
– In de productiehal van HyET Solar gaan zeer omvangrijke machines vanaf de herfst – roll-to-roll – zonnecelfolie produceren.
– ‘We zijn tot een technologie gekomen die betrouwbaar en snel genoeg is om een folie te produceren die heel goed kan concurreren met de bekende stijve en zware glazen panelen.’
– ‘Een groot voordeel van onze technologie is dat die grondstoffen vergt – met name dus silicium en perovskiet – die op al die locaties goed en goedkoop beschikbaar is.’
Serieondernemer Swanborn naar de beurs voor wereldwijde uitrol
Ook al heb je al vele productielijnen van de Nederlandse hightech industrie mogen aanschouwen, als je de productiehal van HyET Solar binnenkomt, kom je toch voor een stevige verrassing te staan. Daar staan diverse, zeer omvangrijke machines opgesteld, elk met een formaat van grofweg zes meter hoog, vijf meter breed en wel dertig meter lang. Ze maken deel uit van een lijn van in totaal elf machines die vanaf deze herfst – roll to roll – zonnecelfolie gaan produceren, in rollen van 1,4 meter breed. Powerfoil, weersbestendig en flexibel. Daardoor zijn de traditionele glazen panelen niet nodig en kunnen ze direct op een gebogen ondergrond worden geplakt. Daarmee zijn ze veel lichter van gewicht en ook op niet-versterkte daken aan te brengen – van bijvoorbeeld grote distributiecentra en voetbalstadions. In vooralsnog twee typen: siliciumgebaseerd en siliciumperovskiet-gebaseerd. Waarvan de laatste, hybride uitvoering de toekomst heeft. Want die is met 5 à 7 eurocent per watt plusminus vier keer goedkoper dan de traditionele panelen.
Druk man
Een bezoek aan de LinkedIn-pagina van Rombout Swanborn, oprichter van de HyET Group waar HyET Solar onderdeel van uitmaakt, zorgt evenzeer voor verbazing. De groep bestaat uit vijf bedrijven. Van vier is Swanborn de ceo, van de vijfde de cto. We hebben hier te maken met een zeer druk man die graag controle houdt over elk onderdeel van zijn onderneming, zo is de voor de hand liggende veronderstelling. Maar die weerlegt hij meteen bij de aftrap van het gesprek in de grote vergaderzaal van het felgele pand op Industriepark Kleefse Waard (IPKW) in Arnhem. ‘Alleen van HyET Solar ben ik ook in praktische zin de ceo. Bij de andere ondernemingen leg ik graag mijn visie neer, maar de dagelijkse leiding is er in handen van zeer getalenteerde mensen.’
‘Wij scouten technologieën die binnen drie tot vier jaar grootschalig genoeg kunnen functioneren om met olie en gas te concurreren’
Dat hij uiterst druk is valt echter moeilijk te ontkennen: terwijl hij zijn bezoek de hand schudt, gaat zijn telefoon en verlaat hij al pratend meteen weer de zaal. Tijdens het interview acht hij zich genoodzaakt nog driemaal zijn mobieltje kort te beantwoorden. En halverwege komt een van zijn managers alvast erbij. Direct na het interview staat een meeting gepland met ‘twee zwaargewichten’ van een grote bouwer van elektrische auto’s, waarvan Swanborn de naam nog buiten de media wil houden. Een zeer belangrijke meeting, want de automotive is een markt die HyET heel graag wil betreden.
Snel opschaalbaar
Swanborns visie is dat zijn bedrijven producten op de markt brengen die de energietransitie versnellen. ‘Wij scouten daarvoor, in Nederland en daarbuiten, technologieën die binnen drie tot vier jaar grootschalig genoeg kunnen functioneren om met olie en gas te concurreren. Technologieën waar we dus geld mee kunnen verdienen.’ Die producten zijn, naast de flexibele zonnecellen, kleinschalige elektrolysers voor de consumentenmarkt, vaste-stof lithiumionbatterijen en systemen voor het afvangen van CO2 en voor het comprimeren en reinigen van waterstof. ‘Dat lijkt misschien op het eerste gezicht een wat eclectische, ongestructureerde set. Maar voor al die producten is onze roll-to-roll technologie nodig. In het waterstofpurificatiesysteem zit een membraan dat op die manier wordt geproduceerd, net als de silicium anodes voor onze batterijen en het membraan in onze elektrolysers.’ De roll-to-roll technologieën verschillen wel per toepassing en ze zijn ontwikkeld met steeds weer andere kennispartners, al zijn er ‘kruisbestuivingen’.
Acht lijnen van 300 meter
Het gesprek focust vervolgens op HyET Solar, want binnen die bv vinden momenteel de meest spannende ontwikkelingen plaats. Op het grasveld van 2,5 hectare direct naast het felgele pand moet tussen nu en eind 2025 een forse productielocatie verrijzen, goed voor een jaarproductie van folie met een opwekvermogen van 320 MW. Een hal die ruimte biedt aan acht lijnen van elk 300 meter, bestaande uit tien of elf – veelal dus kolossale – machines. Die extra elfde is in feite een gigantische vacuümkamer waarin de belangrijke dunne-film siliciumlagen worden aangebracht die de zeer kwetsbare perovskiete halfgeleiderlaag beschermen. Verderop in het proces wordt die met lasers in ruitpatroon doorsneden om afzonderlijke cellen te creëren die – in weer een volgende processtap – onderling, parallel met elkaar verbonden worden. En dat alles dus roll-to-roll en nagenoeg volautomatisch. Het enige handwerk is het na elke processtap overhevelen van de rol naar de volgende machine. ‘Per stap kost dat hooguit een kwartiertje, eens per dag. We gaan later nog wel aan de slag om ook dat werk te automatiseren.’
Kennispartners
De HyET Solar-machines zijn niet alleen groot, maar ook hightech. Ze zijn ontwikkeld met verschillende kennispartners en uitontwikkeld en gebouwd met diverse machinebouwers. Belangrijk is Solliance Solar Research, een kenniscentrum op de Hightech Campus Eindhoven dat onder andere TNO, Holst Centre, TU Eindhoven en TU Delft als partners heeft. Deze researchorganisatie, die al meer dan tien jaar werkt aan roll-to-roll technologie voor de productie van flexibele zonnecelfolie, is essentieel geweest voor de opschaalbaarheid van het productieproces.
‘Zo zijn we tot een technologie gekomen die betrouwbaar en snel genoeg is om een folie te produceren die heel goed kan concurreren met de bekende stijve en zware glazen panelen.’ Directe samenwerking met TNO, TU Eindhoven en TU Delft hebben de technologie opgeleverd om de laag van het goedkope, maar hoogrenderende perovskiet te beschermen met een siliciumlaag, die bovendien zelf ook zonlicht omzet in elektriciteit.
Veel geld opgehaald
Ook aan de kant van de machinebouw staan gerenommeerde partijen. Zo is de enorme machine waarin onder vacuüm de kritieke dunne-film siliciumlagen worden aangebracht uitontwikkeld en gebouwd door VDL ETG. De Eindhovense systeemleverancier heeft daarvoor dankbaar gebruikgemaakt van de kennis opgebouwd voor de vacuümkamer die het sinds jaar en dag levert aan ASML. Andere processtappen zijn gerealiseerd door onder meer Smit Thermal Solutions in Eindhoven, 3D-Micromac in Chemnitz, Von Ardenne in Dresden en Kröhnert uit Hamburg. Meer namen wil Swanborn niet geven omdat de nu opgebouwde lijn de komende twee jaar nóg zeven keer moet worden gebouwd. ‘En bedrijven moet je niet de indruk geven dat de deal daarvoor met ons al rond is’, glimlacht hij.
Een uitbesteding die hij met grote zorg moet doen, want er is heel veel geld mee gemoeid: uiteindelijk 240 miljoen euro. In een zojuist voltooide kapitaalronde is meer dan 50 miljoen opgehaald voor de eerste fase van de fabriek. Bij private equity en venture capitalists als het Australische groene-energiebedrijf Fortescue Future Industries, het Nederlandse Vopak, investeringsfonds Teslin Participaties, investeerder De Engh/Newomij en het overheidsfonds InvestNL. ‘Allemaal strategische partners die zelf met hun businessmodel ook hun eigen rol spelen in de energietransitie en die ze met onze technologieën en producten denken te kunnen versterken’, duidt Swanborn. Voorts is een kleine 40 miljoen euro toegekend door het consortium SolarNL dat op zijn beurt weer 312 miljoen heeft ontvangen uit het Nationaal GroeiFonds.
Link magazine september/oktober 2023. Thema: de heilige graal van volledige digitale integratie. Lees Link magazine digitaal of vraag een exemplaar op bij mireille.vanginker@linkmagazine.nl
Wereldwijde uitrol
Voor de ambities van HyET is dus nog veel meer geld nodig. Temeer daar de onderneming over vijf jaar wereldwijd nog eens vier Powerfoil-fabrieken in bedrijf wil hebben en nog eens zes op de planning heeft staan, elk qua capaciteit vergelijkbaar met de plant die nu in Arnhem wordt gerealiseerd. Er lopen daartoe inmiddels gesprekken met overheden en commerciële partijen in Indonesië, het Midden-Oosten (Oman, Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten) en Colorado in de VS. ‘Volgende week vertrek ik naar Denver, voor een gesprek met de gouverneur daar’, verklapt hij. ‘Een groot voordeel van onze technologie is dat die grondstoffen vergt – met name dus silicium en perovskiet – die op al die locaties goed en goedkoop beschikbaar is. Ja, zo worden Europa, de VS en de rest van de wereld voor hun zonnecellen minder afhankelijk van China.’ Voor de benodigde honderden miljoenen wil Swanborn naar de Amsterdamse beurs, voor een Midcap-notering.
Zo wil Swanborn zijn bijdrage leveren aan de (mondiale) energietransitie. Een omschakeling van fossiel naar duurzaam opgewekte elektriciteit waarvan hij de complexiteit overigens niet alleen ervaart vanuit zijn positie als leverancier van energietechnologie, maar ook als gebruiker ervan. ‘Dat we die 320 MW-fabriek daadwerkelijk hier in Arnhem op het IPKW bouwen, is wel op voorwaarde dat we van netbeheerder Liander een elektriciteitsaansluiting krijgen met voldoende capaciteit. Vanwege de netcongestieproblemen die ook in deze regio spelen, is dat nog niet helemaal zeker. Het zal allemaal wel lukken, maar de harde garantie van die aansluiting moet ik nog wel krijgen.’ Om er met een lach aan toe te voegen: ‘Anders moeten we naar Groningen, want daar is nog wel ruimte.’
‘Ik zit in een oerwoud’
In 2009 heeft Rombout Swanborn HyET Hydrogen opgericht om een technologisch concept voor een elektrochemisch proces voor de compressie en zuivering van waterstof naar de markt te brengen. In de jaren erna zijn andere energietransitiesystemen in ontwikkeling genomen en ondergebracht in aparte bv’s: HyET Solar, HyET NoCarbon, HyET E-Trol en HyET Lithium. Samen vormen ze nu de HyET Group, met circa honderd mensen in dienst onder wie twintig PhD’s.
Swanborn is ook oprichter van Africa’s Eden, een touroperator die natuurbehoudactiviteiten ontwikkelt en financiert met eigen accommodaties in West-Afrika. Voor kleine groepen toeristen worden trips georganiseerd naar Loango National Park in Gabon en de eilanden van Sao Tomé en Príncipe. ‘If industrial man continues to increase in numbers and expand his operations he will succeed in his apparent intention to seal himself off from the natural and isolate himself within a synthetic prison of his own making’, zo quote hij prominent op zijn LinkedIn-pagina de Amerikaanse schrijver en milieu-activist Edward Abbey. Een ‘gevangenis’ waarin Swanborn zichzelf ook niet laat opsluiten: ‘Invite niet ontvangen. Zit in een oerwoud. Fijn als je hem nog eens zou willen toesturen’, meldt hij in het mail- en appverkeer nodig voor het maken van de interviewafspraak.
Swanborn is een heuse serieondernemer. Eerder richtte hij op (en verkocht): ProLabNL, ASCOM Separation en CDS Engineering.
Uitnodiging: Link magazine DISCA’23 op 23 november: spraakmakende talkshow plus spannende finale.
‘Vertrouwen in de keten’, dat is dit jaar het thema van de DISCA-awards van Link Magazine. De coronacrisis en logistieke uitdagingen en schaarste die erop volgden, hebben de onderlinge relaties tussen bedrijven op scherp gezet. Sommige banden zijn verbroken, maar de echte partnerships zijn vooral hechter geworden. Vertrouwen is daarbij het sleutelwoord. Samen door de crisis zorgt voor krediet. Echte partners spelen open kaart naar elkaar en durven de ander in hun keuken te laten kijken. Met die openheid en kwetsbaarheid zetten ze reuzenstappen. Als je dat kunt combineren met de oude efficiëntiecredo’s van lean en just in time, ben je spekkoper.
Eerlijke en oprechte communicatie, forecasting en persoonlijk contact zijn de ingrediënten van een hechte samenwerking. En dat geldt niet alleen voor relaties tussen bedrijven; ook tussen afdelingen binnen een organisatie spelen die thema’s. Alles komt ongetwijfeld aan bod tijdens de boeiende talkshow waarmee de DISCA-uitreiking op donderdag 23 november 2023 begint. Start van de bijeenkomst: 15.30 uur in Boerderij Mereveld, onder de rook van Utrecht. Aan tafel zal onder andere serieondernemer Rombout Swamborn plaatsnemen. De rest van de line-up van vooraanstaande sprekers uit de hightech industrie maken we in het volgend nummer van Link Magazine bekend. Ze worden geïnterviewd door de doortastende Hans Streng, voormalig ceo van onder meer Luxexcel en Epyon en tegenwoordig investment-adviseur bij SET Ventures, en de enthousiaste, mensgerichte Martijn de Zoete van managementconsultancybureau AnyChange. Na de borrel, tijdens het diner, is de live finale van de Dutch Industrial Suppliers & Customer Awards. In elke categorie volgen gloedvolle pitches, waarin de genomineerden voor het voetlicht worden gebracht. De zaal kiest de uiteindelijke winnaars.
Link Magazine organiseert de DISCA jaarlijks in samenwerking met ING en ISAH Business Software. Meer informatie of alvast aanmelden? Mail naar disca@linkmagazine.nl.
