Niet dat het menselijk leed in Oekraïne en Gaza ooit valt weg te strepen tegen een voordeel. Maar een voordeel hebben die oorlogen toch ook: het groeiend besef van de urgentie van een werkelijk verenigd Europa. Waarbij meteen aangetekend, die sense of urgency kan nog wel extra impulsen gebruiken. Ik geef er twee: door Gaza wordt Oekraïne als bestemming van Amerikaanse militaire steun rap veel minder belangrijk. En ondanks – of dankzij – zijn veroordeling volgend jaar tot een gevangenisstraf staat Trump op winst in alle swingstates. Iemand die veel meer affiniteit heeft met mede-autocraten als Poetin en Kim Jong-un – en de oekaze-bevoegdheden die die mannen hebben – dan met de in de NAVO verzamelde Europese, dienstbare leiders, voortdurend en vaak vergeefs op zoek naar draagvlak.
Niet dat ik ook maar de minste behoefte heb de doomsday-profeet uit te hangen, maar Gaza (Israël) en Trump gaan volgend jaar de veiligheid in Europa drastisch veranderen: wij worden er, na bijna 80 jaar, weer helemaal zelf verantwoordelijk voor. In een wereld waarin grote landen hun eigenbelang dienen door met (de dreiging van) wapens hun eigen waarheid op te leggen aan de rest, kan Europa niet langer een verzameling debatterende postzegels blijven.
Als rechtgeaarde pacifist kan ik niet anders concluderen dan dat we moeten bouwen aan een Europees leger, en wel nu! Betaald door de EU-lidstaten tezamen. Gevoed door een Europese defensie-industrie, die niet wordt gehinderd door nationalistisch gedreven compensatieorders, maar het werk daar neerlegt waar dé specialisten zitten. Dus radars uit Nederland, tanks en kanonnen uit Duitsland, straaljagers uit Frankrijk, onderzeeërs uit Zweden…
Dit benutten van de Europese sterktes, ongeacht in welk land die zich bevinden, moet breed worden opgepakt. Waarom zouden we in een overvol Nederland windturbines neerzetten als daarvoor in andere Europese landen ruimte genoeg is? Waarom laten we in ons Westland arbeidsmigranten in gasgestookte kassen tomaten oogsten als het telen daarvan ook in de warmere Europese landen kan waar die migranten vandaan komen? En waarom werken we niet aan die ene geïntegreerde Europese semiconketen, waarbij alleen de Europese specialisten worden ingezet die mondiaal uitblinken in daarvoor noodzakelijke technologie, ook al vallen daardoor Spaanse, Deense of Hongaarse spelers volledig buiten de boot?
Het antwoord op al deze vragen is simpel: chauvinisme, misschien niet toevallig een Frans woord. Maar chauvinisme veroorzaakt niet alleen het probleem, het biedt ook de oplossing. De trots op – pak ’m beet – Eindhoven, op Brabant en op Nederland hoeft niet te worden uitgebannen, maar moet worden aangevuld met de trots op Europa. Nationalisme én Europanisme. Want trotse Europeanen maakt het veel minder uit waar in Europa precies je windturbines neerzet, waar je tomaten verbouwt, waar je halfgeleider(equipment) ontwikkelt en waar je artillerie produceert, zolang dat maar op de daarvoor beste plek is, met het beste eindresultaat. En dreigt één plek te vaak de beste plek te worden, dan keert de wal vanzelf het schip.
Europanisme, voor een duurzamer en veiliger en ook onafhankelijker en zelfbewuster Europa dat in een geopolitiek gespannen wereld zélf zijn standaarden stelt. We hebben net belangrijke verkiezingen achter de rug, maar de belangrijkste volgen in juni dit jaar.
Martin van Zaalen is oud-hoofdredacteur van Link Magazine.
