Op de dinsdag op een vakbeurs loopt een groep van zo’n twintig vrouwen rond het middaguur naar een klein lunchbuffet dat verderop in de hal speciaal voor hen klaar staat. Een opmerkelijk gezicht op de beursvloer blijkbaar, want mannen in de stands stoten elkaar aan en maken onderling overduidelijk wat grappen. De beursbezoeksters hebben net de bijeenkomst ‘Vrouwen in de maakindustrie’ bijgewoond. Nina Hoff, ceo van byFlow 3D Food Printing, en Aniek Averesch, directeur van Brink Staalbouw & Circulairstaal, deden hun verhaal. Averesch: ‘We moeten misschien ook een beetje begripvol zijn richting die heren.’
– ‘In Oost-Europa is het veel normaler om een technische opleiding te volgen.’
– ‘Een vrouw brengt toch zachte waarden in.’
– ‘Ik ben ervan overtuigd dat er meer vrouwen in de industrie komen.’
– ‘Ik was wel ondernemend, maar als meisje koos je simpelweg niet voor techniek.’
– ‘Laten we het podium pakken, inspirerende verhalen vertellen en elkaar daarin ondersteunen.’
‘Daar hoef jij je mooie hoofdje toch helemaal niet over te breken’
Nina Hoff noteert af en toe wat ze zoal hoort in haar werk, vertelt ze aan het begin van haar presentatie. ‘Daar hoef jij je mooie hoofdje toch helemaal niet over te breken, meisje, bel je broer maar even’, bijvoorbeeld. Of: ‘Als we het over de technische specificaties gaan hebben, hoef jij er niet bij te zijn, daar snap jij toch niks van.’ Een post op LinkedIn die ze samen met filmmaker en tekstschrijver in de tech Eline van Uden schreef over de toegevoegde waarde van vrouwen in technische teams, kreeg narrige reacties als: ‘De dames hebben zelf geen techniek gestudeerd, welk voorbeeld geef je dan?’
Nina Hoff van byFlow 3D Food Printing: ‘Werken in de techniek heeft voor mij meer te maken met de juiste mindset en echt willen leren dan per se met dat diploma.’
Jaloers
Hoff studeerde management in de zorg. ‘Ik was goed in alle bètavakken. Wel jammer dat ik destijds niet ben gestimuleerd om daar iets mee te doen of in ieder geval uitleg te krijgen wat ik ermee zou kúnnen doen. “Je kunt zo lekker praten, kies maar wat managementachtigs”, zei mijn mentor. Mijn broer had een abonnement op een tijdschrift waar elke week een technisch onderdeel bij zat. Na een paar weken had hij bijvoorbeeld een auto in elkaar gezet. Daar was ik jaloers op. Meisjes kregen de Tina…’
Een jaar of acht geleden richtte Hoff in Eindhoven samen met haar vader en haar broer byFlow 3D Food Printing op. Ze deden mee aan een start-upbootcamp en ontwikkelden een foodprinter die bijvoorbeeld koks in de horeca en productontwikkelaars gebruiken om op nieuwe manieren gerechten te vormen. VDL Apparatenbouw werd partner voor de productie en assemblage. Toen er enkele honderden foodprinters wereldwijd waren geleverd en de grote opschaling kon beginnen, sloeg de coronacrisis toe en zakte de markt compleet in elkaar. Maar byFlow heeft het gered, vooral ook door een belangrijke ontdekking: ‘We kwamen erachter dat de printkop waarop we patent hebben, ook vele industriële applicaties heeft: grote voedingsproducenten zijn heel geïnteresseerd in de inbouw van de printkop in hun industriële machines, voor fijne decoraties van bijvoorbeeld chocolade.’
Mindset
In die foodsector komt ze wel iets meer vrouwen tegen dan in de maakindustrie. ‘Jammer dat bij deze bijeenkomst vandaag maar één man in de zaal zit. Bedankt daarvoor, meneer! Ik was graag met mannen in gesprek gegaan.’ De industrie is wat traag, de overheid kan meer doen (‘Kijk naar Oost-Europa, waar het veel normaler is om een technische opleiding te volgen’), het onderwijs lijkt achter te lopen. En de jongeren zelf moeten willen natuurlijk. ‘Werken in de techniek heeft voor mij meer te maken met de juiste mindset en echt willen leren dan per se met dat diploma.’
Natuurlijk zijn er goede initiatieven zoals de jaarlijkse Girls’ Day in april om 10- tot 15-jarige meisjes kennis te laten maken met bèta-, techniek- en IT-beroepen. Hoff roemt ook Kode With Klossy, waarin supermodel Klossy aansprekende online trainingen geeft om meer vrouwen de techwereld in te krijgen. En er is het Codam Coding College in Amsterdam, een initiatief van Corinne Vigreux van TomTom, dat kwalitatief hoogstaande opleidingen tot software-engineer biedt aan zeer diverse groepen mensen.
Presentator Eline van Uden vertelt dat krap één op de zes technische functies wordt vervuld door een vrouw. Minder dan 1 procent van de investeringen in start-ups gaat naar vrouwelijke teams. De helft van de vrouwen die na hun afstuderen in de techniek gaan werken, verlaat die industrie na hun eerste baan. ‘De vrouwen die er werken, zijn over het algemeen wel blij en tevreden over de impact die ze hebben. Maar het moeten er meer worden. Vaak wordt 30 procent als magisch getal genoemd, waarbij er echt wat gaat veranderen in bedrijven.’
Aniek Averesch van Brink Staalbouw & Circulairstaal (links): ‘Blonde haren en blauwe ogen brengen je nergens. Hard vechten en roepen is ook niet de oplossing.’
Bak koffie
Spreker Aniek Averesch van Brink Staalbouw & Circulairstaal vertelt hoe ze na haar gymnasiumopleiding fysiotherapie ging studeren. Opgegroeid in ‘bouwstad’ Rijssen stroomde de liefde voor de bouw toch door haar aderen, zegt ze. Ze deed een minor Ondernemerschap en koos voor na haar hbo-opleiding voor de master bedrijfsfysiotherapie, want wie weet kwam ze zo alsnog bij bouwbedrijven terecht. Op een dag werd ze benaderd door Ottobock, een beursgenoteerd Duits bedrijf in de medische techniek, met de vraag of ze distributeur van exoskeletten wilde worden. ‘Samen met mijn toenmalige compagnon huurde ik een hal op het industrieterrein in Nijverdal, vlakbij Rijssen, en zag regelmatig grote vrachtwagens van Brink Staalbouw voorbij rijden. Ik belde dat bedrijf, nagenoeg buren op het industrieterrein, of ze mijn producten wilden testen bij medewerkers op hun werkvloer. Ze betwijfelden of de exoskeletten pasten in het proces van de staalbouwer, maar een bak koffie zat er zeker in.’
Averesch nam haar koffer met Ottobock-spullen mee, maar die bleef dicht. Het gesprek kreeg een andere wending. ‘Kort daarna kreeg ik een baan bij Brink Staalbouw aangeboden.’
Mannenbolwerk
Averesch begon op de hoofdvestiging in Barneveld. Regelmatig kreeg ze de opmerking wat ze daar eigenlijk kwam doen. ‘Verstand van staal had ik niet, ik was met nul kennis in een mannenbolwerk terechtgekomen’, vertelt ze. Ze moest positief opvallen, bedacht ze. ‘Alleen blonde haren en blauwe ogen brengen je nergens. Hard vechten en roepen is ook niet de oplossing. Als ik iets oppak met meerwaarde voor het bedrijf, creëer ik meer draagvlak en gunning.’
‘Veel mannen bluffen zich ongegeneerd overal doorheen, maar als je mannen ergens mee kunt overbluffen, is het inhoud’
Brink Staalbouw kende op dat moment het concept Circulairstaal. Daar zette Averesch vol op in. ‘Dat liep ietwat uit de hand en begin 2021 besloten we van het concept daadwerkelijk een aparte entiteit te maken. Het zusterbedrijf van het staalbedrijf is nu goed voor zo’n 25 miljoen euro omzet, zo’n 30 procent van de totale jaarlijkse omzet.’ In 2021 werd Averesch directeur van Circulairstaal, en in januari 2024 – 28 jaar oud – van de gehele groep bedrijven van Brink Staalbouw, specialist in XXL staalconstructies, met 45.000 ton staalproductie per jaar.
‘Dat we staal maken is één ding, maar het gaat vooral ook om de manier waaróp we dat doen. Mannen willen dat misschien niet horen, maar een vrouw brengt toch zachte waarden in. Ik ben zelf ook niet zo’n fan om dat woord “zacht” te gebruiken. Maar het is wel zo. Waar staan we voor als bedrijf, wat willen we bijdragen, wat vertellen we aan tafel bij onze klanten?’ Emissieloos bouwen, sociale impact maken, inzetten op talentontwikkeling, circulair bouwen, innoveren, groei en stabiliteit zijn belangrijke waarden voor Brink Staalbouw .
Natuurlijk komt ook Averesch in bijzondere situaties terecht. ‘”Ik wil een afspraak maken”, zei ik in een telefoongesprek. “Oké, voor wie dan?”, vroeg de ander die dacht dat ik de secretaresse was. En dat snap ik ook wel. Lachwekkend om dat soort verhalen te verzamelen. Ik ben ervan overtuigd dat het gaat veranderen en dat er meer vrouwen in de industrie komen.’
Doorgronden
Hadden jullie achteraf gezien niet liever een technische studie willen doen, vraagt iemand uit de zaal. Hoff: ‘Uiteindelijk ben ik wel een bedrijf in de techniek begonnen, we hebben nu een heel aantrekkelijk product om te laten zien. Tegenwoordig ben ik er bewuster mee bezig, destijds had ik meer push nodig. Ik was wel ondernemend, maar als meisje koos je simpelweg niet voor techniek.’ Averesch ziet wel voordelen van haar paramedische opleiding. ‘Goed communiceren, mensen echt doorgronden heb ik prima geleerd. Dat komt in de omgang met klanten zeker goed van pas.’
Een deelnemer in de zaal noemt vrouwen nog steeds veel te bescheiden. ‘We moeten nog meer laten zien wat vrouwen allemaal kunnen en dat het heel normaal is dat ze in de industrie rondlopen. Stap uit die slachtofferrol van “Techniek, dat kunnen wij niet”. Het begint echt al in de box en in de poppenhoek op de kinderopvang: doorbreek die geijkte patronen.’
Link magazine februari/maart 2024 Thema: De keten op orde op lokaal niveau.
Lees Link magazine digitaal of vraag een exemplaar op bij mireille.vanginkel@linkmagazine.nl
Presentator Eline van Uden (midden): ‘Vaak wordt 30 procent als magisch getal genoemd, waarbij er echt wat gaat veranderen in bedrijven.’
Nina Hoff kan zich daar helemaal in vinden. ‘Laten we het podium pakken, inspirerende verhalen vertellen en elkaar daarin ondersteunen. Breng het groots in je netwerken, deel ervaringen op de socials. Ik had het geluk gehad dat ik byFlow samen met mijn vader en broer kon beginnen. Zij steunden mij.’ En wat haar opvalt: er zijn ook veel witte, oudere mannen die hun best doen voor techniekpromotie en meer vrouwen in de techniek. ‘Misschien willen ze iets goedmaken’, zegt ze lachend.
Als mannen die succesverhalen helemaal niet horen, blijven ze in hun eigen cirkels denken, vult Averesch aan. Al is het ook maar net met wie je aan tafel zit. ‘Bij onze directe klanten merk ik af en toe zeker dat zakendoen met vrouwen nog onbekend is. Bij beleggers en projectontwikkelaars werken daarentegen al veel meer vrouwen. Daar proef je veel respect en bewondering. Op de werkvloer in branches als de onze is het soms nog aftasten. In de kantine of op de bouwplaats wordt er zeker wel eens een ongepaste opmerking tegen me gemaakt. Je kunt er wat van zeggen of je kunt iemand in de ogen kijken: dat is meestal wel genoeg.’
Klein poppetje
Hoe word je influencer, komt de vraag van een jonge vrouw die aan de machine staat op een werkvloer vol mannen. ‘Ik voel me een klein poppetje in een groot industrieel bedrijf. Ik wil invloed hebben binnen de eigen organisatie en daarbuiten, maar ik ben geen directeur, geen manager. Ik ben die idioot die op haar dertigste heeft besloten terug naar school te gaan voor een technische BBL-opleiding.’ Haar mannelijke klasgenoten lopen elders op de beurs rond, zegt ze, maar zij wilde per se bij deze netwerkbijeenkomst zijn. ‘Volgens mij ben je al een grotere schakel dan je denkt’, reageert Aniek Averesch. ‘Je staat letterlijk je mannetje daar op de vloer. Begin klein in je omgeving en vertel over je passie.’ Hoff vult aan: ‘Ga gastcolleges geven en vertel hoe je dag eruitziet en hoe cool je werk is.’
Veel mannen bluffen zich ongegeneerd overal doorheen, maar als je mannen ergens mee kunt overbluffen, is het inhoud. Zorg dat je inhoudelijk wat te vertellen hebt. En trouwens, humor werkt ook. Hoff: ‘Neem het allemaal niet te serieus. Als iemand “Hé, meisje, hier heb je wat je vroeg” tegen me zegt, antwoord ik: “Thanks, ouwe.” Het is ook een spel, dus ga een beetje spelen. Mannen zijn zich vaak niet bewust van wat ze verkeerd zeggen; daarbij kun je ze helpen.’
Een tweegesprek is bovendien anders dan een overleg met acht man aan tafel. ‘In groepsverband zie je veel haantjesgedrag. Dat is ook primair gedrag, prik daardoorheen’, zegt Averesch. ‘Ach ja, de industrie is helemaal nog niet gewend aan vrouwen op de vloer. We moeten misschien ook een beetje begripvol zijn richting die heren.’
