De voedingssector staat voor grote uitdagingen maar er liggen tegelijk ook enorme kansen. Met oplopende kosten, aanhoudende arbeidsmarktkrapte en een toenemende aandacht voor duurzaamheid moeten voedingsbedrijven zeker financieel fit zijn en veerkracht hebben. Want hun positie in de keten is meestal minder sterk.
MKB, hart van de handelssector
Het MKB vervult een belangrijke functie in de voedingsgroothandel. Los van de eenmanszaken behoren de meeste voedingsgroothandels tot het MKB (bedrijven met 5 tot 50 werknemers). We hebben het dan over bijna 2500 bedrijven. Het voordeel van deze kleinere bedrijven is dat ze wendbaar zijn. Een sterke financiële gezondheid stelt hen in staat om te overleven in tijden van crisis en te bloeien in tijden van groei. Sterke veerkrachtige bedrijven kunnen hun rol als motor van de economie blijven vervullen.
Toename in aantal faillissementen bij voedingsgroothandels
In het derde kwartaal van 2023 nam het aantal faillissementen voor alle bedrijven met 75% toe tot 832, vergeleken met het derde kwartaal in 2022. En in de voedingssector liep het aantal faillissementen vorige kwartaal op tot 22 (+46%), 7 meer dan een jaar eerder. Tijdens corona hebben veel MKB-bedrijven uitstel van betaling van belasting gekregen. Die belasting moeten ze nu betalen. Vooral de horeca verwacht een flinke stijging van het aantal faillissementen. Dat gaat ook toeleveranciers en voedingsgroothandels raken die aan de horeca leveren.
Grip op kosten is key
De kosten van voedingsbedrijven zijn flink gestegen, door hogere grondstofprijzen, energielasten, kosten voor verpakkingen en transport en door de hogere lonen. Omdat bedrijven voor een deel van hun inkoop contracten afsluiten voor langere perioden, zorgen prijsverlagingen in de markt niet direct tot lagere bedrijfslasten. Ook slagen niet alle voedingsbedrijven erin hun kostprijsstijgingen door te belasten aan hun afnemers. Dat betekent dat je nog efficiënter moet produceren of kweken. Bedrijven met een solide financiële basis zijn in staat te investeren in efficiencyverbeteringen. En daardoor blijft hun winstgevendheid op peil bij stijgende kosten.
In gesprek met Green Mushroom Farm: ken je kosten, van kweker tot klant
Ceel Elemans, ING Sector Banker Food gaat in gesprek met Sami Bahtiri, CEO en mede-eigenaar van de ruim 20 jaar bestaande Green Mushroom Farm (GMF), een kwekerij en groothandel in exotische paddenstoelen. GMF heeft letterlijk de paddenstoel op de kaart gezet.
Wat is de succesformule van GMF? Voor Sami Bahtiri is dat heel simpel: “Kwaliteit en betrouwbaarheid is de basis van ons succes. Wij hebben een unieke manier van telen met een heel andere substraatsamenstelling. We doen alles zelf, zijn van bijna niemand afhankelijk en werken ook nauw samen met het ROC Mondriaan in Den Haag waar nieuwe smaken en mixen ontstaan die hun weg vinden naar nieuwe producten. Zo creëren we nieuwe markten.”
Maar hoe blijf je dan succesvol, ook wanneer de huidige economische situatie wat minder positief is? Sami: “Door out of the box te blijven denken. Dat doen we allemaal samen. Alle medewerkers vormen het DNA van ons bedrijf. We investeren continu in de markt, in kwaliteit en in onze mensen. Dat zien onze afnemers ook. De paddenstoel heeft het tij mee, hij is gezond en duurzaam. In de eiwittransitie naar meer plantaardig is de paddenstoel een perfect product. En ja het klopt dat we nu meer moeite moeten doen. Consumenten zijn terughoudender in hun uitgaven, maar dat houdt ons scherp. Je moet zorgen dat je concurrerend blijft.”
Sami Bahtiri, Green Mushroom Farm: “Financiële fitheid betekent voor mij dat je exact weet wat jouw product kost, van kweker tot klant. Alleen zo kun je heel snel schakelen en op tijd met afnemers in gesprek gaan met meer zicht op resultaat. Enkele jaren geleden hebben wij besloten om de kwekerijen naar Europa te halen. We hebben nu geen kostbaar vliegtuigtransport meer nodig en we importeren CO2-neutraal. Onze importkosten daalden met 80%. Ook dat is ondernemen met visie.”
“Blijf dingen doen waar je goed in bent en ontwikkel je daar verder in en wijk daar niet van af.”
Volgens Sami Bahtiri is zijn paddenstoel een heel duurzaam product: “De teelt zelf èn de grondstoffen komen uit regionale kringlopen en van de substraten maken wij een circulaire verpakking. Dit leidt nu nog niet tot financieel gewin, maar in de toekomst plukken wij daar zeker de vruchten van”.
Wat vindt Ceel Elemans, ING Sector Banker Food?
Link magazine december/januari 2023/2024: Vertrouwen in de keten, niet alleen voor relaties tussen bedrijven; ook tussen afdelingen binnen een organisaties. Lees Link magazine digitaal of vraag een exemplaar op bij mireille.vanginkel@linkmagazine.nl
“Een financiële buffer is in tijden van moeilijke marktomstandigheden essentieel om succesvol te kunnen ondernemen. Bij financiële fitheid draait het om richten, inrichten en realiseren.
Vrijwel alle bedrijven die financieel gezond zijn, hebben een heldere strategie en koers. Hun producten onderscheiden zich op kwaliteit, prijs of bijvoorbeeld leveringsbetrouwbaarheid. Zij kunnen bovendien snel inspelen op de veranderende vraag uit de markt.
Hier ligt misschien wel de grootste uitdaging. Ook kleine en middelgrote bedrijven moeten hun markten bedienen vanuit een goed inzicht in de kostprijs en de eigen prestaties met een passend dashboard met juiste Kritische Prestatie Indicatoren (KPI’s). Het is belangrijk processen goed vast te leggen en taken en verantwoordelijkheden te beschrijven. Je hebt de juiste mensen nodig met de benodigde competenties. Wanneer je in economisch sterke tijden een financiële buffer opbouwt, biedt dat samen met flexibiliteit in je kostenstructuur ruimte om te kunnen afschalen wanneer dat nodig is. Inzicht in je kosten is nodig om sterk gestegen prijzen van grondstoffen of energie te kunnen doorbelasten.
Realiseren.
Bij realiseren komt het eropaan vast te houden aan je strategie en doelen. Daarbij zijn juiste vaardigheden essentieel om op een goede manier leiding te geven aan jouw bedrijf, zowel in tijden van groei als van stagnatie. Weten welke eisen je klant stelt aan de productkwaliteit en aan het productieproces, draagt bij aan transparantie. Open communicatie en een goede feedback cultuur zijn daarvoor nodig. Heb jij als DGA zelf een sparringpartner?”
Drie tips voor ondernemers:
- Speel op tijd in op veranderende marktsignalen, die zich sneller en vaker voordoen. Dat leidt tot een ingewikkelder speelveld. Een juist dashboard met KPI’s en stuurinformatie helpt daarbij.
- Optimaliseren en innoveren, dat is nodig voor verandering. Dat kan alleen wanneer de bedrijfsvoering op orde is met de juiste mensen, heldere processen, taken en een goede ICT-ondersteuning.
- Investeren in verduurzaming loont. Duurzaamheid is niet alleen een maatschappelijke verplichting, maar ook een kans voor groei en blijvende financiële fitheid omdat stakeholders dit steeds vaker eisen.
