Vorig jaar zorgden geopolitieke spanningen, grondstoffenschaarste en de hoge energieprijzen voor schaarste in componenten voor elektronica, en daarmee voor aanzienlijke problemen bij EMS-bedrijven. Reden om als EMS-cluster binnen FHI, de federatie van technologiebranches, dit punt hoog op de agenda te zetten en hierin samen op te trekken, onder meer via XS Parts, een componentendatabase voor leden. De toekomst blijft echter ongewis. Vier bedrijven over hun ervaringen en verwachtingen.
Tanja van Truijen, commercieel directeur bij Protonic in Zwaag: ‘Waarom zouden we voorraden niet aan elkaar gunnen in plaats van ze te verkopen aan een broker?’ Foto: Protonic
- ‘Qua productie is het hollen of stilstaan: is er niks, dan kun je niet draaien. Komt er wat beschikbaar, dan moeten alle registers open.’
- ‘Het naijleffect is dat er minder nieuwe typen boards en dus geen nieuwe machines op de markt zullen komen.’
- ‘De huidige productieproblemen zullen tot in 2024 aanhouden: voor 40 procent van de productgroepen blijft een lange levertijd gelden.’
- ‘Er is een wezenlijk deel ontwikkelcapaciteit verloren gegaan door ontwikkelaars weer in bestaande projecten in te schakelen.’
‘Je kunt elkaar beter voorraden gunnen dan ze verkopen aan een broker’
Het EMS-cluster telt inmiddels zeventien leden. Een daarvan – tevens mede-initiatiefnemer – is Protonic in Zwaag. Dat ontwikkelt en produceert elektronica voor machines en apparaten binnen de industrie, agrotechniek, medische technologie, automotive en energie & infrastructuur. ‘Als cluster komen we regelmatig bij elkaar om gezamenlijk de markt te bespreken en kennis te delen op directieniveau, zoals nu de problematiek van levertijden rond componenten’, vertelt Tanja van Truijen, commercieel directeur bij Protonic. Zomer 2022 ontstond zo het idee voor een website waarop leden hun overschotten aan componenten kunnen vermelden. ‘Als je build-to-order werkt, conform stuklijst van je klant, houd je weleens componenten over, of kom je tekort. Waarom zouden we voorraden niet aan elkaar gunnen in plaats van ze te verkopen aan een broker, die ze daarna duurder doorverkoopt?’
Dubbele voorraden
Genoemde voorraden zijn de afgelopen twee jaar opgebouwd. ‘Fabrikanten zeiden toen: “We willen alle orders voor 2022 en 2023 nu al hebben, anders gaan we ze niet maken.” Niemand wilde misgrijpen, dus wij hebben ingekocht, onze klanten soms ook, om nooit meer stilstand op een bepaalde component te hebben. Je zit daardoor met dubbele voorraden, terwijl de eerste tekenen van een recessie zich aandienen. Klanten in bepaalde branches trappen op de rem.’
Klaas van Duin, manager production technology bij VDL TBP Electronics: ‘Het verschil tussen ons en de lagelonenlanden zit alleen in de handen, de machines zijn daar net zo duur. Dus als je slim automatiseert, kun je de maakindustrie hier houden.’ Foto: Arjo van der Graaff
Hoewel voorraad voor een familiebedrijf als Protonic een minder groot probleem is, kijkt Van Truijen goed of ze componenten nodig heeft dan wel een bestelling naar achteren kan verschuiven. ‘Sommige fabrikanten hanteren een non-cancelable, non-returnable beleid. Begrijpelijk, want de grote beursgenoteerde Amerikaanse bedrijven erachter hebben geen boodschap aan onze problematiek. Toch is dit kortetermijndenken: ze kunnen dit jaar scoren, maar zien volgend jaar een dip, omdat wij dan minder nodig hebben.’
Blijven investeren
Geluk bij een ongeluk is dat Protonic uiteenlopende markten bedient en dat de eigen r&d-afdeling actief meedenkt en meezoekt naar uitwijkmogelijkheden en alternatieven. Daarnaast heeft het bedrijf de afgelopen jaren geïnvesteerd in energiezuinige machines en isolatie van de panden. Maar er blijven zorgen. ‘Tekort aan personeel, plus energieprijzen, loonkosten en componentenprijzen die gestegen zijn en hoog blijven, hoewel de levertijden wel verbeterd zijn. Je hoopt dat het weer normaal wordt, maar de wereld zal blijven veranderen. We moeten als bedrijf dan ook vooral adaptief zijn, want je weet niet hoe de wind gaat waaien. Daarnaast blijven we investeren, onder meer in automatisering om het handwerk te minimaliseren.’
Prijzen door het dak
Ook VDL TBP Electronics, een EMS-bedrijf met ruim 140 medewerkers op de hoofdvestiging in Dirksland en een engineeringslocatie in Eindhoven, loopt al langere tijd tegen materiaalschaarste aan. ‘Waar je normaal gesproken de supplychain onder controle hebt met vaste leveranciers, moet je nu ook met brokers aan de slag. Daar komt bij dat je voor iets wat voorheen 4 euro kostte, nu zomaar 400 euro kunt betalen. Als er dan twintig op een board moeten, gaat de prijs van dat board ook door het dak. Dan moet je met je opdrachtgever om tafel over de extra kosten’, schetst Klaas van Duin, manager production technology bij VDL TBP Electronics. Door alle ontwikkelingen is de voorraad nog nooit zo hoog geweest. ‘Op een board zitten tig soorten componenten, waarbij de productie pas kan starten als alles binnen is. En als je tegen de leverancier zegt: wacht met leveren tot de laatste component komt, heeft hij die ondertussen al voor een hogere prijs verkocht’, zegt Van Duin. ‘Dus ontstaat een enorm opslagprobleem met alle kosten van dien. Qua productie is het hollen of stilstaan: is er niks, dan kun je niet draaien. Komt er wat beschikbaar, dan moeten alle registers open, omdat onze relaties eergisteren geleverd wilden krijgen om zo snel mogelijk hun eigen opdrachtgevers te bedienen.’
Meer automatiseren
Om voorbereid te zijn op een eventuele volgende crisis, investeert VDL TBP Electronics in de communicatie met de klant. ‘Die is nu veel meer betrokken bij de supplychain en denkt ook steeds meer mee over alternatieven, waarvan mogelijk elders voorraad ligt. Daarnaast zijn we meer gaan automatiseren om beschikbare informatie bij leveranciers en fabrikanten via API’s te kunnen benaderen, en te zien waar voorraden liggen en wat de kosten zijn.’ Samenwerken met concullega’s in het EMS-cluster juicht Van Duin toe. ‘Uiteraard moet je het elkaar wel wat gunnen en niet de hoofdprijs vragen, want dat was de reden om brokers buiten de deur te houden. Verder staan we als platform toch sterker, zeker omdat partijen in de Benelux niet zo groot zijn.’
Rens Wagter, general salesmanager bij EBV, hoopt op een beperkte recessie. ‘Dat zou ertoe kunnen leiden dat vraag en aanbod op de elektronicamarkt weer in balans komen.’ Foto: EBV/Zoeteweij
Naijleffect
Van een eventuele downturn in 2023 is bij VDL TBP Electronics geen sprake dankzij de spreiding in de orderportefeuille. ‘Die groeit zelfs. Wel kost het qua planning en logistiek meer moeite om dingen de deur uit te krijgen.’ Daarnaast signaleert Van Duin dat bedrijven vanwege de componententekorten vooral druk zijn met aanpassing van hun design op alternatieve componenten en uitlevering, en minder met nieuwe ontwikkelingen. ‘Het naijleffect is dat er minder nieuwe typen boards en dus geen nieuwe machines op de markt zullen komen.’ Hij is dan ook een warm pleitbezorger van reshoring. ‘Waarom niet weer naar Europa terughalen wat we eerder aan Azië hebben uitbesteed? Daar is nu momentum voor. Want als de technologiebasis hier afkalft, komt die niet meer terug en blijven we afhankelijk. Het verschil tussen ons en de lagelonenlanden zit alleen in de handen, de machines zijn daar net zo duur. Dus door slim te automatiseren, kun je de maakindustrie hier houden. Dat is goed voor de werkgelegenheid en beter voor het milieu vanwege de logistiek. En voor opdrachtgevers zijn de lijntjes dan ook korter.’
Bottleneck
Als distributeur van elektronicacomponenten betrekt EBV in Utrecht producten van fabrikanten in Europa, de VS en Azië. General salesmanager Rens Wagter ondervindt nog dagelijks de impact van recente ontwikkelingen. ‘Voor chips vormen grondstoffenschaarste en gebrek aan voldoende productiecapaciteit nog steeds de bottleneck’, vertelt hij. ‘Fabrieken draaien op 100 procent terwijl de vraag 120 procent is. Dat leidt tot hogere verkoopprijzen vanwege de hogere prijs van basismateriaal. Bovendien kost productiecapaciteit uitbreiden ook weer geld, dus volgend jaar worden componenten naar verwachting nog eens 15 tot 20 procent duurder. En dan nog moeten bedrijven een jaar lang wachten voor ze geleverd krijgen.’ Vanwege de aanhoudende groei en verwachte inhaalslag bouwt EBV op 190.000 vierkante meter een extra magazijn in Duitsland.
Vanwege de aanhoudende groei en verwachte inhaalslag bouwt EBV op 190.000 vierkante meter een extra magazijn in Duitsland.
Daarnaast heeft EBV zijn afdeling supply control in Europa qua bemensing bijna verdubbeld. ‘Doel is een bovenmatig aandeel van de componentenproductie binnen te krijgen, om onze klanten te kunnen beleveren. Daarbij doen we rechtstreeks zaken met de originele fabrikanten met het oog op de kwaliteit. Daarnaast leggen we extra focus op automatisering. Want het feit dat we continu achter orders aan moeten zitten, betekent een factor 5 meer werk qua logistiek, melden naar fabrikanten en terugmelden naar klanten.’
Hopen op een recessie
Hoewel Wagter dus nog niets van een downturn merkt – ‘de vraag van consumenten en bedrijven naar elektronicaproducten is nog steeds groter dan wat geproduceerd kan worden’ – hoopt hij wel op een beperkte recessie. ‘Dat zou ertoe kunnen leiden dat vraag en aanbod op de elektronicamarkt weer in balans komen.’ Hij ziet wel dat sommige klanten problemen hebben met het afnemen van producten, omdat ze al heel veel voorraad hebben. ‘In 90 procent van de gevallen is deze echter niet compleet, dus kunnen ze het eindproduct niet maken. Zo’n componentendatabase XS Parts is dan ook een supergoed initiatief. Wel ben ik benieuwd hoe het uitwerkt, omdat momenteel slechts aan drie of vier van de in totaal zeg honderd productgroepen een schreeuwend tekort is. Het is dus de vraag of iemand juist die overheeft.’
Impact op cashflow
Nu in Azië de consumentenmarkt wat is afgekoeld de laatste maanden, is het volgens Wagter niet ondenkbaar dat van enkele productgroepen ineens toch componenten beschikbaar komen. ‘Het is moeilijk om op die leveringen in te spelen, ook voor ons. Maandenlang staat levering bijvoorbeeld in de planning voor april 2023 en dan komen componenten ineens in januari al binnen. Wij informeren klanten dan ook continu: “Als het gaat draaien, heb je dit in order staan.” Want een plotselinge levering van 70.000 componenten beïnvloedt serieus de cashflow bij onze klanten en onszelf. Ik kan ook niet voor heel Nederland alle componenten op voorraad leggen.’ Verder houdt EBV haar klanten ook op de hoogte van welke productgroepen naar verwachting dit jaar nog steeds problemen zullen opleveren. ‘Om e-bikes, solaromvormers, laadpalen en andere elektrische toepassingen te kunnen produceren, zijn componenten vereist waar momenteel nog geen productie-uitbreiding op plaatsvindt. Dus de huidige productieproblemen zullen tot in 2024 aanhouden: voor 40 procent van de productgroepen blijft een lange levertijd gelden.’
Er is een wezenlijk deel ontwikkelcapaciteit verloren gegaan door ontwikkelaars weer in bestaande projecten in te schakelen om niet meer verkrijgbare onderdelen door andere te vervangen’, aldus Dirk Stans, managing partner bij Eurocircuits. Foto: Eurocircuits
Niet snel bang
Eurocircuits in Mechelen (B) telt ruim 500 medewerkers en bedient als gespecialiseerde fabrikant en assembleur van prototype- en kleine series printplaten klanten door heel Europa. De impact van recente ontwikkelingen manifesteert zich vooral op het vlak van kostenstijgingen voor grondstoffen en energie. ‘Net als voor andere bedrijven is het voor ons onmogelijk om deze kostenstijgingen te negeren en we hebben die moeten verwerken in onze verkoopprijzen. Daarnaast heeft het componententekort vele opdrachten vertraagd, hoewel na de zomer van 2022 hier toch enige verbetering in optrad voor de overwegend kleine hoeveelheden die wij steeds nodig hebben’, aldus Dirk Stans, managing partner bij Eurocircuits. Het bedrijf is ‘niet snel bang van een rimpel in de economie’. ‘We hebben onze strategie op geen enkel vlak gewijzigd en in 2022 een volledig nieuwe assemblagefabriek gebouwd en afgewerkt. Daardoor gaan we in Eger (Hongarije) naar een driemaal grotere werkvloeroppervlakte en van vijf naar zeven assemblagelijnen.’
Link magazine editie februari/maart 2023 | jaargang 25 thema: Volle buffers en toch tekorten. Lees Link digitaal of vraag een exemplaar op: mireille.vanginkel@linkmagazine.nl
Parts Pre-Order-service
Aangaande de beschikbaarheid en de langere leveringstermijnen van componenten deed Eurocircuits een oproep aan hun klanten, overwegend ontwikkelaars. ‘Enkel zij kennen het tijdsverloop van hun project en weten wanneer zij de kritische componenten voor hun project hebben gedefinieerd en vervolgens deze keuze hebben vastgelegd. Voorwaarde voor een snelle pcb-assemblage is dat de componenten beschikbaar zijn bij het begin van het productieproces. Om dit te garanderen, kunnen klanten gebruikmaken van onze Parts Pre-Order-service. Kritische onderdelen zijn in de regel immers lang voor de pcb-lay-out klaar is in de stuklijst gedefinieerd.’
‘Net als voor andere bedrijven is het voor ons onmogelijk om de kostenstijgingen te negeren’
Net als Van Duin van VDL TBP Electronics merkt Stans dat er afgelopen jaar minder nieuwe pcb-ontwerpen naar Eurocircuits toe kwamen dan in 2021. ‘Er is een wezenlijk deel ontwikkelcapaciteit verloren gegaan door ontwikkelaars weer in bestaande projecten in te schakelen om niet meer verkrijgbare onderdelen door andere te vervangen. En een uur van een ontwikkelaar kun je slechts in de één of andere richting inzetten. Dit zou voor 2023 en 2024 wel enig gevolg kunnen hebben voor productiebedrijven die series produceren.’
Spannende tijden
Daarnaast is Eurocircuits als zeer actief lid van de FHI-branche Industriële Elektronica, waarvan Stans sinds 2018 voorzitter is, medetrekker van het EMS-cluster en hun XS Parts-database. ‘We hebben allemaal dezelfde problemen en beslommeringen en het is fijn en waardevol deze met elkaar te delen en ook samen na te denken hoe deze aan te pakken. Clusterleden die in het XS Parts-project participeren en een match vinden bij een ander clusterlid voor wat zij zoeken, maken onderling een deal en helpen zo elkaar een stockoverschot of een beschikbaarheidsprobleem op te lossen’, zegt hij. Intussen hebben negen partners hun XS-voorraad op de site gezet: meer dan 11 miljoen onderdelen, waarvan ruim 18.000 uniek.
Kijkend naar de toekomst, verwacht Stans spannende tijden. ‘We zijn voorzichtig in het heden, zodat we een tijdelijke storm het hoofd kunnen bieden. Op middellange termijn willen wij de Europese fabrikant van prototypes en kleine series van elektronica-applicaties worden en blijven. Daarin zijn we al goed op weg, daar we in eigen Europese fabrieken reeds pcb’s produceren, deze bestukken, behuizingen bewerken, alles samenstellen, inclusief verpakking en handleidingen, en volledig klaar aan onze klanten leveren – toch wel uniek in Europa.’
