De Nederlandse hightech industrie behoort al jarenlang tot de wereldtop. In het buitenland word ik regelmatig gevraagd wat daarvan de oorzaak is. Zoals vaak is het een samenspel van factoren. Allereerst is daar onze excellente wetenschappelijke positie op het gebied van cruciale technologieën als fotonica, nanotechnologie en mechatronica. Daarnaast hebben we industriële bedrijven gekend die veel in vernieuwing van het maakproces hebben geïnvesteerd, waarbij we vooral schatplichtig zijn aan Philips. De Nederlandse cultuur van anti-hiërarchisch samenwerken is ook een heel belangrijke factor, waarmee we machines op de grens van het maakbare kunnen ontwikkelen én maken. En als laatste maar niet de minste: een keten van bedrijven zorgt ervoor dat er een werkbare machine ontstaat. We noemen dit vaak het ‘ecosysteem’, een complex netwerk van partijen.
Ook hier heeft Philips een grote rol gespeeld. Als eerste grote machinebouwers ging in de jaren 80 over op het uitbesteden van modules. De toeleveranciers ontwikkelden zich in omvang en professionaliteit. Uiteindelijk stootte Philips veel bedrijven af die door deze leveranciers werden overgenomen. Vanaf 2000 nam ASML de filosofie over en heeft deze verder uitgebouwd en geperfectioneerd. Er ontstond een wederzijdse afhankelijkheid waarbij zowel de kwaliteit van de toeleveranciers als de kwaliteit van de relatie tussen de oem’er en toeleverancier de basis van het succes werd.
De afgelopen jaren is de hightech industrie exponentieel gegroeid. Dit heeft de keten onder spanning gebracht; het managen van de groei werd lastiger. De benodigde financiën, het managen van het werkkapitaal en vooral het vinden van geschikt personeel werden steeds meer een bottleneck. In deze hectische periode zijn daar vervelende externe factoren (Covid, Oekraïne) bijgekomen. De financiële uitdagingen zijn in de keten gelukkig op meerdere plekken opgelost, onder andere door de inbreng van vers kapitaal via nieuw aandeelhouderschap. De verstoringen van de logistiek in de keten beginnen langzaam opgelost te raken. Echter, het probleem van personeel zal de komende jaren alleen maar groter worden. Alleen een echte doorbraak op gebied van digitaliseren en automatiseren in de hele keten kan voor verlichting zorgen, maar daar gaat de vooruitgang te langzaam. Het zal dus blijven knellen.
Het heeft geleid tot spanningen in de relatie tussen de ketenpartijen. Vaak is dan de reflex om het eigen straatje schoon te vegen en terug te vallen op contractuele afspraken. Juist nu, in deze grote maar gezamenlijke uitdaging van groei, moeten oem’ers en toeleveranciers op alle niveaus samenwerken om de keten goed te laten functioneren. Met een kwantumsprong in digitalisering enerzijds en een relatie op basis van vertrouwen anderzijds. De uitdrukking dat de kracht van de keten wordt bepaald door de zwakste schakel geldt nog steeds. Reden te meer om de historische, Nederlandse manier van samenwerken in de keten te blijven koesteren.
Marc Hendrikse is boegbeeld van de topsector High Tech Systemen en Materialen (HTSM). Ook is hij voorzitter van de jury voor de DISCA Best Customer-award.
DISCA’23 op 23 november: spraakmakende talkshow plus spannende finale
‘Vertrouwen in de keten’, dat is dit jaar het thema van de DISCA-awards van Link Magazine. De coronacrisis en logistieke uitdagingen en schaarste die erop volgden, hebben de onderlinge relaties tussen bedrijven op scherp gezet. Sommige banden zijn verbroken, maar de echte partnerships zijn vooral hechter geworden. Vertrouwen is daarbij het sleutelwoord. Samen door de crisis zorgt voor krediet. Echte partners spelen open kaart naar elkaar en durven de ander in hun keuken te laten kijken. Met die openheid en kwetsbaarheid zetten ze reuzenstappen. Als je dat kunt combineren met de oude efficiëntiecredo’s van lean en just in time, ben je spekkoper.
Eerlijke en oprechte communicatie, forecasting en persoonlijk contact zijn de ingrediënten van een hechte samenwerking. En dat geldt niet alleen voor relaties tussen bedrijven; ook tussen afdelingen binnen een organisatie spelen die thema’s. Alles komt ongetwijfeld aan bod tijdens de boeiende talkshow waarmee de DISCA-uitreiking op donderdag 23 november 2023 begint. Start van de bijeenkomst: 15.30 uur in Boerderij Mereveld, onder de rook van Utrecht. Aan tafel zal onder andere serieondernemer Rombout Swamborn (zie pag. 42) plaatsnemen. De rest van de line-up van vooraanstaande sprekers uit de hightech industrie maken we in het volgend nummer van Link Magazine bekend. Ze worden geïnterviewd door de doortastende Hans Streng, voormalig ceo van onder meer Luxexcel en Epyon en tegenwoordig investment-adviseur bij SET Ventures, en de enthousiaste, mensgerichte Martijn de Zoete van managementconsultancybureau AnyChange. Na de borrel, tijdens het diner, is de live finale van de Dutch Industrial Suppliers & Customer Awards. In elke categorie volgen gloedvolle pitches, waarin de genomineerden voor het voetlicht worden gebracht. De zaal kiest de uiteindelijke winnaars.
Link Magazine organiseert de DISCA jaarlijks in samenwerking met ING en ISAH Business Software. Meer informatie of alvast aanmelden? Mail naar disca@linkmagazine.nl.
