Op de recente IndustrieTOP van FME en ING draaide het om focus en snelheid houden als ondernemer. Ondanks alle uitdagingen en crisissen blijken die thema’s essentieel om succesvol een bedrijf te blijven runnen. Hoe je dat doet, liet Sander Verschoor zien aan de hand van de uitbreidingsplannen van VDL ETG in Almelo waar hij de scepter zwaait. ‘Het gaat zo hard in de halfgeleidersector dat we nu moeten investeren om klaar te zijn voor de exponentiële groei die eraan komt.’
– ‘Je kunt niet stilzitten, je moet risico’s nemen om voorop te blijven lopen.’
– ‘Over het algemeen zie je na zo’n crisis zeer hoge werkeloosheid en jarenlange vraaguitval.’
– ‘Er zit grote druk op de vraag naar chips.’
– ‘We willen bedrijfsbreed diversiteit vanuit de gedachte dat niet overal altijd de zon schijnt.
De IndustrieTOP van FME en ING vond dit jaar plaats bij VDL ETG in Almelo, met Sjoerd Keijser van FME als moderator van het programma. Foto’s: Arjan Reef
Alles onder controle? Dan ga je niet hard genoeg
‘Het is de mooiste sector en de leukste regio’, promoot Michiel Scheenstra, directeur Industry bij ING voor de regio Noord-Oost. Hij is daarom verguld dat de IndustrieTOP – georganiseerd door zijn werkgever samen met branchevereniging FME – dit jaar is neergestreken in Almelo. Scheenstra kijkt in zijn introductie terug naar alle uitdagingen die de industrie de afgelopen jaren te verwerken heeft gehad zoals de pandemie, de oorlog in Oekraïne en de strubbelingen in de supplychain. ‘En er gaat nog veel meer op ons af komen. Denk aan de energietransitie, digitalisering, de strategische keuzes met off- en onshoring en de afhankelijkheid van China. Hoe ga je daar als onderneming mee om? Hoe blijf je wendbaar en flexibel?’ Voor Scheenstra draait het om twee kernvragen: ‘Hoe houd je focus? En hoe houd je snelheid?’
– ‘Wat heeft een mens nodig? Water natuurlijk en voedsel. Daarna komen halfgeleiders.’
Bert Boer, regiovoorzitter van FME in Oost-Nederland, slaat aan op dat laatste woord. Als zelfbenoemde snelheidsjunkie verwijst hij naar een quote van Formule-1-grootheid Mario Andretti: ‘If everything seems under control, you’re not going fast enough.’ Boer: ‘Dat impliceert ondernemerschap. Je kunt niet stilzitten, je moet risico’s nemen om voorop te blijven lopen.’
Bouwgedoe
Focus, snelheid, ondernemerschap; het zijn woorden die nauw aansluiten bij wat Sander Verschoor, ceo van VDL ETG in Almelo en gastheer van de IndustrieTOP, met het bedrijf de afgelopen jaren heeft gedaan en bij de plannen die er liggen. Het pand waar het event plaatsvindt, is in twee fasen gebouwd. ‘Het eerste deel was eigenlijk vanaf dag 1 te klein. En ook het tweede deel zat snel vol, maar we hadden de maximale bouwruimte al benut.’
VDL ETG heeft inmiddels overal in Almelo vestigingen, ‘want we blijven maar groeien’, aldus Verschoor. Het was daarom een welkome aanvulling dat het familiebedrijf in 2018 de Siemens-divisie in Hengelo kon inlijven. ‘We hebben bijna het hele gebouw en veel medewerkers overgenomen’, brengt hij zijn gehoor in herinnering. Op de gevel van het pand langs de A35 staat nu VDL Energy Systems. ‘Daarin bouwen we momenteel een cleanroom die eind dit jaar klaar moet zijn’, vertelt Verschoor, die vanwege al het ‘bouwgedoe’ regelmatig het gevoel heeft dat hij deelnemer is van het tv-programma ‘Ik vertrek’, zegt hij met een knipoog.
Nieuwe locaties
Met alle uitbreidingen en verbouwingen van dit moment is VDL ETG in Almelo onder de pannen tot ongeveer 2027. Met de bestaande business verwacht het bedrijf echter heel hard door te kunnen groeien. ‘En dat is geen wensdenken’, verzekert Verschoor. Daarom is VDL ETG op zoek naar nieuwe locaties voor uitbreiding. ‘Onze klanten vragen daar ook naar: hoe ga je de groei realiseren? We bespreken dat met ze.’ In de regio is helaas weinig aanbod als je, zoals VDL ETG, zoekt naar percelen van meer dan 20 hectare. Voorlopig heeft Verschoor zijn oog laten vallen op XL Businesspark 2, een bedrijventerrein voor grootdenkende ondernemers dat als het goed is over een paar jaar bebouwbaar is.
‘Na de heel sterke heropening van de economie na de lockdowns lijkt er nu een periode van stagnering aangebroken’, constateert ING-econoom Bert Colijn.
Gigantische achtbaan
VDL ETG is niet het enige bedrijf in Nederland dat het voor de wind gaat. ‘We hebben in ons land een zeer sterk herstel van de economie gezien ten opzichte van de rest van Europa’, zegt Bert Colijn, senior econoom bij ING. Ook hij refereert aan de uitdagingen van de afgelopen jaren: ‘We hebben met z’n allen in een gigantische achtbaan gezeten. Nu het iets rustiger lijkt te worden, kunnen we gaan terugkijken en analyseren hoeveel er nou structureel blijft hangen van al die veranderingen.’
Colijn ziet zeker structurele veranderingen in de economie, maar wellicht minder groot dan je in eerste instantie zou verwachten. ‘Uiteraard was er een gigantische krimp in de economie tijdens de eerste lockdowns. In landen als Frankrijk en Italië zakte het bbp in met bijna 20 procent, het Verenigd Koninkrijk kreeg een nog hardere klap. Over het algemeen zie je na zo’n crisis zeer hoge werkloosheid en jarenlange vraaguitval. Zo was dat ook na de financiële crisis van 2008. Maar op de pandemie heeft de economie heel veerkrachtig gereageerd. Nadat de eerste lockdowns achter de rug waren, was er sprake van een heel sterk herstel’, aldus Colijn.
Lodewijk van der Borg (Royal Kaak): ‘Op het moment dat je je rijk voelt als je door de supermarkt loopt, stop je eerder bolletjes of croissantjes in je winkelwagentje. Maar als je portemonnee wat minder gevuld is, koop je gewoon brood.’
Allemaal erg meegevallen
Lodewijk van der Borg, ceo van Royal Kaak in Terborg dat industriële bakkerijoplossingen bouwt, heeft zo zijn eigen indicator voor hoe goed of slecht het met de wereldeconomie gaat. ‘Op het moment dat je je rijk voelt als je door de supermarkt loopt, stop je eerder bolletjes of croissantjes in je winkelwagentje. Maar als je portemonnee wat minder gevuld is, koop je gewoon brood’, weet hij. ‘Op dit moment verkopen we vooral grootbroodlijnen en veel minder kleinbroodlijnen.’
Die trend ziet Colijn ook terug in zijn cijfers. ‘Na de heel sterke heropening van de economie lijkt er nu een periode van stagnering aangebroken’, zegt de ING-econoom. Dat Nederland relatief goed presteert, is volgens hem vooral ook geluk. Want in tegenstelling tot bijvoorbeeld Duitsland heeft Nederland relatief weinig energie-intensieve industrie, en daardoor heeft de bv Nederland niet zo heel veel last van de hoge energieprijzen. ‘Zit je bijvoorbeeld in de chemie, dan heb je waarschijnlijk flinke klappen gehad. Maar in de farmaceutische industrie is de kans groot dat je juist een heel sterke tijd hebt gehad.’
Grote druk
Verschoor noemt een andere bloeiende sector waarin Nederland goed is vertegenwoordigd: halfgeleiders. ‘Wat heeft een mens nodig? Water natuurlijk en voedsel. Daarna komen halfgeleiders’, stelt hij. ‘Want welke landen en welke continenten gaan het redden? Degene met de hoogste innovatiesnelheid, dus met de meeste rekenpower, en dat betekent de meest geavanceerde chips. Er zit grote druk op de vraag naar chips, ook voor de minder geavanceerde.’
Verschoor zag dat met eigen ogen toen hij dit voorjaar op uitnodiging van ASML, een van VDL ETG’s grootste opdrachtgevers, in Taiwan was. ‘Eindeloze rijen fabs, onvoorstelbaar. Op de terugweg zat ik te denken: hoe ga ik thuis vertellen wat ik heb gezien? En bedenk dan dat de VS via hun Chips and Science Act honderden miljarden dollars in hun halfgeleidermarkt pompen. Ook de EU investeert miljarden. De boom is onbeschrijflijk groot’, aldus Verschoor.
FSO Instruments, Demcon en VDL ETG, gaat de concepten van TNO doorontwikkelen en de technologie commercialiseren.
Single source
Verwijzend naar het thema van de IndustrieTOP geeft Verschoor aan dat focus voor VDL niet betekent dat het bedrijf slechts één markt bedient. ‘We willen bedrijfsbreed juist diversiteit vanuit de gedachte dat niet overal altijd de zon schijnt.’ Bij VDL ETG in Almelo ligt de focus wel nadrukkelijk op dat ene segment: halfgeleiders. De Twentse tak werkt ook aan flightsimulators en heeft samen met Demcon onder de noemer Free Space Optics een samenwerking voor de ontwikkeling van kennis over lasersatellietcommunicatie.
Die focus blijkt tijdens de rondleiding door de productiehallen en magazijnen aan de Bornsestraat in Almelo. Veel staat in het teken van ASML’s chipmachines. Het Veldhovense bedrijf maakt er geen geheim van dat het zeer ambitieuze groeiplannen heeft. En VDL ETG, als single-source leverancier van een aantal cruciale onderdelen, moet dus mee. ‘Dat betekent dat we nu moeten investeren, in gebouwen, in allerlei assets, want dat zijn trajecten die je ver vooruit moet inzetten’, aldus Verschoor.
Link magazine juni/juli 2023. Thema: Groot maar toch wendbaar. Lees Link magazine digitaal of vraag een exemplaar op bij mireille.vanginkel@linkmagazine.nl
Human glue
Focus betekent voor de Almelose vestigingsdirecteur daarom dat hij zijn aandacht vooral richt op de bouw en noodzakelijke uitbreiding. ‘Nee, dat is niet altijd even leuk, maar dat is wel waar de focus ligt. Laten we die investeringen nou snel voor elkaar hebben, dan kunnen we ons verder richten op het behoud en de werving van talent.’ Daar zit volgens Verschoor het verschil. ‘In theorie kan iedereen alles kopen: een ERP-systeem, een machine, een gebouw, maar het gaat om de human glue.’ En daarover moet Verschoor iets van het hart.
Net als veel andere bedrijven heeft VDL ETG namelijk problemen om voldoende personeel binnen te halen. ‘Van de ruim 1.400 man die we in dienst hebben, is ongeveer de helft van hbo- en wo-niveau. We hebben ook zo’n 800 mbo-vaklieden, en daar zit een grote uitdaging. We stimuleren techniekonderwijs; dat is hard nodig’, aldus Verschoor. ‘Ik begrijp natuurlijk prima dat we de mbo’ers moeten delen met sectoren zoals de zorg of de bouw, maar er zijn ook veel richtingen waar de maatschappij niet op zit te wachten. Het zijn geen concrete beroepen dus waar leiden we die mensen dan voor op? Dat is mijn grootste ergernis, omdat we als industrie om technische vaklieden zitten te springen.’
