In juli dit jaar werd bekend dat het Nationaal Groeifonds 210 miljoen euro investeert in de subsidieregeling Maritiem Masterplan voor de ontwikkeling en bouw van klimaatneutrale schepen. Een krachtige impuls voor een sector die momenteel qua verduurzaming nog achterloopt. Het Eindhovense octrooi- en merkenbureau AOMB staat klaar om samenwerkingsverbanden op juridisch vlak te ondersteunen bij de bescherming van eventuele innovaties.
Nederlandse overheid launching customer elektrisch aangedreven schepen
Waar andere sectoren al stappen hebben gezet in de energietransitie – de automotive met hybride en elektrische auto’s, de woningbouw met warmtepompen en zonnepanelen – loopt de maritieme sector enorm achter. Dat terwijl de scheepsbouw relatief veel energie gebruikt en een van de grootste vervuilers is: maar liefst 3 procent van de mondiale uitstoot van broeikasgassen gebeurt door schepen. ‘Grote containerschepen en cruiseschepen varen op zware stookolie, feitelijk een restproduct van de olie-industrie. Qua uitstoot staat één containerschip gelijk aan miljoenen auto’s’, schetst Kees van Balen, Europees octrooigemachtigde op het gebied van luchtvaarttechnologie, offshore, scheepsbouw, tuinbouw en algemene werktuigbouw bij AOMB.
De maritieme sector wil hierin verandering brengen. Deels uit eigenbelang met het oog op lagere brandstofkosten, maar zeker ook om een steentje bij te dragen aan het tegengaan van klimaatverandering. Ook de geopolitieke spanningen spelen een rol. ‘De EU wil voor haar energie zo min mogelijk afhankelijk zijn van regio’s buiten Europa. Indien de toevoer van stookolie stokt, dan heeft dat grote consequenties. Ons land is sterk afhankelijk van de scheepvaart: er werken honderdduizenden mensen in deze sector en de Rotterdamse haven is cruciaal voor de Nederlandse economie’, aldus Van Balen.
Relatief duur
Innovatie in de scheepsbouw is echter relatief duur. ‘Je bouwt niet zomaar even een prototype om een aandrijving te testen. Dat gebeurt doorgaans in een samenwerking van publiek-private partijen die dat financieren. En nu dus met een bijdrage uit het Groeifonds dat de maritieme sector wil mobiliseren om samen te werken’, zegt Van Balen. ‘Niet steeds zelf het wiel opnieuw uitvinden, scheelt ontwikkeltijd en geld. De hele keten profiteert, dat is de insteek.’ De subsidie dient nog een ander belangrijk doel. ‘Door innovatie in Nederland te bevorderen en kennis in ons land te houden, kunnen we blijven concurreren met landen als India en China.’
Link magazine september 2024. Thema: Elektrificatie/waterstof.
Vraag exemplaar op: mireille.vanginkel@linkmagazine.nl
Inmiddels zijn sommige sloepen en veerboten uitgerust met elektromotoren. ‘Voor grote containerschepen geldt echter dezelfde beperking als bij auto’s: de actieradius’, weet Van Balen. ‘In China varen al wel enkele elektrisch aangedreven schepen, maar die moeten om de paar honderd kilometer worden bijgeladen of het hele accupakket wisselen. De echte ontwikkelslag moet nog worden gemaakt.’
Flinke veranderingen
Elektrificatie van de scheepsbouw gaat leiden tot flinke veranderingen voor scheepsbouwers en hun leveranciers. ‘Deze ontwikkeling heeft consequenties voor bijvoorbeeld de versnellingsbak en de scheepsschroef. Ook de constructie van het schip moet worden aangepast op de zware batterijen. Iedereen moet zijn stukje in de keten aanpassen. Dus niet op zijn eigen eilandje blijven zitten, maar met elkaar het gesprek aangaan over hoe die omslag te realiseren is’, stelt Van Balen. Zo’n efficiënte samenwerking is onontbeerlijk aangezien de overheid – launching customer – wil dat er in 2030 dertig tot veertig elektrisch aangedreven prototypen gereed zijn.
AOMB volgt de ontwikkelingen op de voet en staat klaar om bedrijven te ondersteunen bij de juridische aspecten rond de bescherming van technische innovaties. ‘Door middel van octrooien helpen we voorkomen dat bijvoorbeeld een nieuw type motor elders in de wereld wordt nagemaakt’, verklaart Van Balen. ‘Daarnaast leveren we expertise op het gebied van r&d- en samenwerkingscontracten. Dit is cruciaal voor het maken van goede afspraken over wie een octrooi toekomt bij een gezamenlijk ontwikkelde innovatie of bij het opstellen van een waterdichte licentieovereenkomst.’ Daarnaast kent de maritieme sector extra spelregels. ‘Octrooien zijn doorgaans beperkt tot territoriale wateren. Dat vergt extra advisering rond offshore-activiteiten.’ De subsidie van het Groeifonds kunnen bedrijven ook besteden aan dergelijke consultancy.
Als de plannen van de overheid werkelijkheid worden, verdubbelt de output van schepen in 2050 van 80 naar 160 schepen. Van Balen: ‘Het gros ervan zal klimaatneutraal zijn. Ik ben trots dat Nederland koploper wil zijn op dit vlak. En het is ook goed voor onze economie dat we daar internationaal gezien het initiatief in nemen.’
