‘Werkgevers, durf het aan. Geef mensen met autisme een kans op de werkvloer, zij storten zich vol aandacht op het werk en gaan onverstoorbaar door. Een ware goudmijn.’ Die hartenkreet slaakt Michael van der Veen, technical support engineer bij Bynder in Amsterdam. Op de basisschool kreeg hij de diagnose PDD-NOS. Met vallen en opstaan vond hij zijn weg op de arbeidsmarkt. In Brabant is onlangs InnAut gestart, een technisch-sociale onderneming die werkgevers en mensen met autisme matcht en begeleidt. Het motto: in de techniek zijn de talenten uitstekend inzetbaar.
Michael van der Veen: ‘“Jij hebt autisme, dus je gaat later zakjes vullen”, zei iemand eens tegen mij. Dat ik ooit zou staan waar ik nu sta, had ik nooit kunnen denken. Geef mensen de kans en er komen mooie dingen uit.’
- Mensen met autisme spelen niet zelden een belangrijke rol in technische teams.
- Werkgevers weten vaak niet precies hoe ze met autisten moeten omgaan.
- De juiste begeleiding, daar ontbreekt het nu nog vaak aan.
- ‘Ik had nooit kunnen denken dat ik met mijn autisme leidinggevende taken op me kon nemen.’
‘Mensen met dat label hebben zo veel meer te bieden dan je denkt’
Michael van der Veen had bij zijn eerste stappen op de arbeidsmarkt heel graag begeleiding van zo’n bedrijf als InnAut gekregen, vertelt hij. Dan was zijn persoonlijke groei vast sneller en soepeler gegaan. Hij heeft het nu prima naar zijn zin bij Bynder, een online platform voor Digital Asset Management dat bedrijven over de hele wereld gebruiken. Maar daar ging een lange weg aan vooraf. Op de basisschool kon Michael zich lastig concentreren en bleek uiteindelijk dat hij PDD-NOS had (zie kader). De extra begeleiding die hij kreeg was goed, maar drukte tegelijkertijd een stempel op hem. Hij werd gepest. ‘Na het zien van een film over autisme gingen mijn klasgenoten zich wel aardiger gedragen.’
‘ Kijk eens goed rond op je afdelingen. Daar lopen nu vast ook al collega’s met autisme rond’
Hij koos voor een opleiding in de bibliotheekwereld, deed de vervolgstudie Cultureel Erfgoed, maar stopte daarmee en kon geen baan vinden. Totdat hij bij Hewlett Packard (HP) op het B2B-callcenter in Ierland kwam te werken: ze zochten mensen die iets van computers afwisten en inbellers met vragen in hun eigen taal te woord konden staan.
Veel prikkels
‘Bij HP heb ik niks over mijn autisme gezegd, maar ik kwam mezelf wel enorm tegen. Een callcenter geeft veel prikkels. En ik was geen superheld aan de telefoon en in small talk.’ Het werk kostte veel energie, maar toch het lukte hem zich sterk te ontwikkelen en steeds betere gesprekken te voeren, met emotie en vrolijkheid erin, niet zo recht-toe-recht-aan. Van der Veen werd zelfs back-up coach die anderen ondersteunde in hun manier van klanten te woord staan. ‘Ik had nooit kunnen denken dat ik met mijn autisme leidinggevende taken op me kon nemen’, zegt hij. Hij werd elders teamleider en hielp onder meer een nieuwe supportafdeling op te zetten. En nu is hij technical support engineer bij Bynder. ‘Af en toe bots ik nog wel eens met collega’s, maar door te blijven communiceren en om feedback te vragen leer ik nog beter met anderen omgaan.’ Hij gedijt bij structuur en overzicht.
Grote toewijding
Michael is daarom nu al fan van InnAut, de jonge onderneming die mensen met autisme begeleidt om een goede plek op de (technische) arbeidsmarkt te vinden. ‘Een fantastisch idee, er zijn zo veel talentvolle jongeren die mooie dingen kunnen doen op de werkvloer en hun talenten en capaciteiten kunnen inzetten. Werkgevers weten vaak niet precies hoe ze met autisten moeten omgaan. Mensen met-een-label hebben zo veel meer te bieden dan je denkt: ze zijn met hun grote toewijding en motivatie eerder een aanwinst dan een last.’ Ze kunnen vaak goed analyseren en hebben technisch inzicht.
Daar denkt Peter van Putten – hij richtte samen met partner Hanna du Pré InnAut op – precies hetzelfde over. Van Putten deed de Leidse instrumentmakers School en studeerde vervolgens Technische Natuurkunde. Vanuit ingenieursbureau Settels Savenije in Eindhoven werkte hij voor bedrijven zoals ASML en VDL. ‘Ik begeleid daarnaast al jaren voor Flow Reizen vakanties voor mensen met een beperking. Zo ontdekte ik dat mensen met autisme veel meer kunnen dan je denkt. Voor mij ging een wereld open, en voor de deelnemers net zo goed. Een beperking kan ook als alibi gebruikt worden om spannende dingen niet aan te gaan.’ Hij en Hanna du Pré (werkzaam in de gehandicaptenzorg) bedachten dat ze het begeleiden voor een langere periode dan een paar vakantieweken wilden doen. ‘We willen mensen met autisme stappen laten zetten in hun leven en werk. Laat ze meedraaien in de maatschappij in plaats van ze op een zijspoor te blijven zetten.’
Erg van de details
En Van Putten zag nog meer. Op de reizen kwam hij in feite het soort collega’s tegen met wie hij op de technische werkvloer vaak samenwerkte. ‘Mensen van wie je weet “die heeft net wat meer aandacht nodig” of “die is heel erg van de details”. Of “die kan fantastisch buiten de context denken”. Mensen met autisme spelen niet zelden een belangrijke rol in technische teams. Ik zag op de Flow-vakanties jongeren met veel capaciteiten, die thuis bleken te zitten of op de dagbesteding werkten. Een kleine groep past ook wel op die dagbesteding, maar we zijn in Nederland aan het overdiagnostiseren. Mensen worden in allerlei zorgtrajecten gestopt. Zorg en bedrijfsleven zijn bovendien compleet andere werelden. Autisten krijgen continu bevestigd dat ze een vorm van een beperking hebben. Niet gezien wordt dat ze juist unieke talenten hebben die nodig zijn in technische bedrijven.’
Aansluiting vinden
Spreek mensen met autisme aan op hun talenten, begeleid ze en zorg voor een match met een bedrijf dat op zijn beurt desgewenst ook ondersteuning krijgt. Dat is de insteek van InnAut, niet alleen ergens op een afgelegen plek maar middenin de maatschappij, samen met bedrijven. InnAut richt zich op drie groepen. Allereerst de mensen zonder technische opleiding, maar wel met technische capaciteiten: in een traject van twee jaar worden ze klaargestoomd voor een baan in de techniek. De tweede groep zijn starters op de arbeidsmarkt met een diploma, die vaak oneindig solliciteren of steeds losse contracten hebben. Ze kunnen lastig aangeven wat wel en niet werkt voor hen en lopen vast.
Een derde groep vormen de mensen die op latere leeftijd de diagnose Autisme Spectrum Stoornis krijgen. Bij sommigen loopt het niet lekker met hun collega’s, anderen zitten in conflictsituaties. Als ze de ASS-diagnose krijgen, valt veel op zijn plek: ze begrijpen beter wat er aan de hand is, de diagnose is een hulpmiddel. Dan helpt de juiste begeleiding, daar ontbreekt het nu nog vaak aan.
Niet half zo spannend als gedacht
Van Putten: ‘Technisch Nederland begint zich langzaamaan te realiseren dat we andere wegen moeten inslaan nu de krapte op de arbeidsmarkt steeds groter wordt. Mensen met autisme inzetten biedt grote kansen. “Oké, maar het is wel heel spannend en anders”, hoor ik van werkgevers. Niet half zo spannend als je denkt, zeg ik dan. Kijk eens goed rond op je afdelingen. Daar lopen nu vast ook al collega’s met autisme rond. We willen laten zien wat mogelijk is, zodat de wereld anders gaat kijken. Autisme wordt dan geen beperking maar een talent.’
Deelnemers van InnAut starten in de zogeheten SPARK Makers Zone in Den Bosch: een creatieve werkplaats met hightech apparatuur en technologie. Ze leren in de praktijk nieuwe technische vaardigheden en beter communiceren en samenwerken. Vanaf het begin is er al contact met het bedrijfsleven, want SPARK is een mix van bedrijven, professionals, studenten en andere geïnteresseerden in techniek. Bedrijven geven gastlessen en zetten opdrachten uit, ze zoeken hier naar talent. Het is meteen een laagdrempelige manier om kennis te maken met elkaar.
SPARK is een jaar of vijf geleden opgericht door onder meer Heijmans en de TU Eindhoven om tot innovaties te komen in de gebouwde omgeving. Inmiddels staat SPARK geheel op eigen benen. ‘Zie die gebouwde omgeving heel ruim’, zegt managing director Cassandra Vugts. ‘We hebben projecten over bijvoorbeeld circulaire economie, mobiliteit en smart cities. Bij Heijmans begonnen we destijds met een klein fablab, een open lab waarin iedereen aan de slag kon om prototypes te maken.’ Inmiddels is SPARK officieel smart industry fieldlab en zijn zo’n vijftig bedrijven en onderwijsinstellingen aangesloten. Deze maand (september) opent in Den Bosch de SPARK Makers Zone van zo’n duizend vierkante meter, op het terrein waar voorheen de vermaarde Grassofabriek zat. ‘Daar staan de meest fantastische machines om te experimenteren en te innoveren. We willen dicht op de huid kruipen van maakbedrijven: waar kunnen ze waarde toevoegen?’
SPARK wil ook mensen stimuleren om hun talenten te gebruiken en gaten op de arbeidsmarkt dichten. Het InnAut-concept past daarom helemaal bij SPARK, zegt Cassandra Vugts. ‘InnAut vindt bij ons een fysieke plek om mensen met autisme op te leiden en te coachen. Ze kunnen onder meer werken met 3D-printers, sensoren en IoT, robots, lasersnijders en virtual reality-technieken. Alles gericht op beroepen van de toekomst. Waar ben je goed in, waar ligt je kracht? Laten we vooral daarop focussen.’ SPARK zoekt in zijn groeiende netwerk naar bedrijven die iets kunnen met de mensen die InnAut opleidt. ‘Het is fantastisch wanneer matches ontstaan. Mooi is dat InnAut vervolgens ook coaching bij bedrijven doet.’ In de volle breedte van technisch georiënteerde bedrijven is interesse, weet Vugts zeker. ‘Iedereen is op zoek naar de volgende generatie operators en engineers.’
Coaching
En hoe ziet Michael van der Veen zijn toekomst? ‘Bij Bynder is het levendig en leuk. En ik ga bij InnAut aan de slag als begeleider/coach, ik wil andere mensen helpen met zelfde achtergrond als ik om hun potentie aan te boren.’ Hij kan met zijn verhaal een enorm voorbeeld zijn en bedrijven laten zien wat er allemaal mogelijk is, aldus Peter van Putten. Michael: ‘“Jij hebt autisme, dus je gaat later zakjes vullen”, zei iemand eens tegen mij. Dat ik ooit zou staan waar ik nu sta, had ik nooit kunnen denken. Geef mensen de kans en er komen mooie dingen uit.’
Autisme Spectrum Stoornis
Zo’n 1 procent van de Nederlanders heeft autisme. Autisme kent vele variaties. Het psychiatrisch handboek DSM-5 heeft het daarom over een Autisme Spectrum Stoornis (ASS). Voorheen werden termen gebruikt als autistische stoornis, Asperger en PPD-NOS (Pervasive Developmental Disorder – Not Otherwise Specified). Nu is het overkoepelende ASS gangbaar. Autisten verwerken informatie anders in hun hersenen. Sterke punten zijn oog voor detail, analytisch denken, eerlijkheid, loyaliteit en technisch inzicht. Autisten kunnen het lastig hebben met sociale interactie, communicatie, flexibiliteit in denken en handelen, en informatie filteren. Vaak zijn ze over- of ondergevoelig voor zintuiglijke prikkels.
