projectengineer Erwin Schuitemaker werkt op het hoofdkantoor van The Great Bubble Barrier, pal naast het Scheepvaartmuseum in Amsterdam.
Drie vriendinnen en zeezeilsters Saskia Studer, Francis Zoet en Anne Marieke Eveleens ergerden zich aan het vele plastic afval dat ze tijdens hun vaartochten tegenkwamen. Toen ze in dit probleem doken, bleek dat er elk jaar maar liefst 1,8 miljoen ton afval bij komt. 80 procent daarvan komt via rivieren en kanalen in onze zeeën en oceanen terecht. Door deze ‘plastic snelwegen’ aan te pakken kan een groot deel van het probleem worden opgelost. Maar hoe?
Inmiddels geïnstalleerd in Amsterdam, Katwijk, Harlingen en Portugal
Op een terras achter een biertje zagen de vriendinnen de opstijgende belletjes in de glazen. Ze vroegen zich af of je met behulp van die belletjes iets vanaf de bodem naar boven zou kunnen transporteren. Hiermee was, zo bleek later, een briljant idee geboren. Omdat ze heilig in hun idee geloofden, richtten zeezeilsters Saskia Studer, Francis Zoet en Anne Marieke Eveleens samen met Philip Ehrhorn – die aan hetzelfde idee werkte – start-up The Great Bubble Barrier op. Na de start in 2017 werkt het team sinds vorig jaar vanuit het huidige hoofdkantoor op het Marineterrein, pal naast het Scheepvaartmuseum.
Green Challenge
‘In 2018 wonnen we de Postcode Loterij Green Challenge’, vertelt projectleider Zoet. ‘Dit is een van ’s werelds grootste competities op het gebied van duurzaam ondernemen. Door een vakkundige jury zijn we uit meer dan 800 inzendingen gekozen tot winnaar. Hiervoor ontvingen we financiering, inclusief zes maanden deskundige coaching om ons product en bedrijf versneld verder te kunnen ontwikkelen.’
In november 2019 werd de eerste langdurige Bubble Barrier in gebruik genomen in één van de vele grachten in Amsterdam. Daarna volgden projecten in Katwijk en de Ave-rivier in Portugal. Als meest recente project werd eerder dit jaar een Bubble Barrier in Harlingen geïnstalleerd. Hiermee maakt The Great Bubble Barrier de Waddenzee, een UNESCO beschermd gebied, een stuk schoner. De organisatie is met al deze nieuwe ontwikkelingen meegegroeid, want inmiddels telt het team inclusief stagiaires al zo’n 17 medewerkers.
De Bubble Barrier in Harlingen. Foto: The Great Bubble Barrier/Zeevonk
Geniaal idee
Leg een buis met gaten op de bodem van rivieren en kanalen, pomp er perslucht doorheen en de opstijgende muur van bellen duwt het plastic afval vanzelf naar een verzamelpunt aan de oppervlakte. Dat is in het kort het gepatenteerde werkingsprincipe van de Bubble Barrier. Daarmee zijn inmiddels op verschillende locaties al tientallen tonnen aan plastic afval uit het water gehaald. De technische installaties erachter zijn niet ingewikkeld wat het systeem erg betrouwbaar maakt. Een hoofdrol is daarbij weggelegd voor energiezuinige schroefcompressoren. Deze zorgen met de dag en nacht geproduceerde perslucht voor een krachtig, permanent bellenscherm dat plastic afval omhoog en naar de zijkant stuwt, terwijl vissen en schepen ongehinderd kunnen passeren.
Uitgebreid testen
‘Na eerst op kleine schaal proeven te hebben gehouden in het waterlaboratorium van Deltares, hebben we in 2017 een prototype van 10 meter gebouwd’, vertelt projectengineer Erwin Schuitemaker. ‘Daarmee hebben we ook getest bij een rioolwaterzuiveringsinstallatie in Wervershoof. In dit gezamenlijke project hebben waterresearchinstituut KWR, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, PWN, PWN-T en Het Waterlaboratorium de krachten gebundeld. Samen hebben zij onderzocht hoe een Bubble Barrier kan bijdragen aan het reduceren van het volume van microplastics in gezuiverd water. Dit met als uiteindelijke doel om te voorkomen dat deze microplastics in het milieu terechtkomen.’
Bijkomend voordeel is dat door de schone luchtbellen het zuurstofniveau in het water toeneemt waardoor het ecosysteem verbetert
De Bubble Barrier werd geplaatst in een uitstromend kanaal, direct bij de uitloop van de waterzuiveringsinstallatie. Het kanaal transporteert gezuiverd oppervlaktewater terug naar rivieren en uiteindelijk naar de oceaan. ‘Het bestuderen van de effecten van de Bubble Barrier gaf inzicht in het potentieel voor een bellenscherm om microplastics te verwijderen’, vertelt Schuitemaker. ‘Om de impact te beoordelen heeft KWR drie meetlocaties geselecteerd en de plasticconcentraties iedere twee weken gemeten. De Bubble Barrier in Wervershoof was 16 meter lang. Later dat jaar hebben we een succesvolle pilot gedaan van 180 meter in de IJssel.’
Waddenzee beschermen
In mei van dit jaar werd de Bubble Barrier in Harlingen in gebruik genomen. Harlingen is de enige zeehaven van Friesland en de toegangspoort tot de Waddenzee. ‘De Bubble Barrier speelt een cruciale rol in de bescherming van dit zeldzame natuurgebied’, stelde Henk Prins bij de opening. Hij is een betrokken inwoner van Harlingen en al jaren bezig met het schoonmaken van de Harlinger oevers. Prins vestigde daarmee de aandacht op de urgentie van het probleem. De gemeente Harlingen onderkende de ernst hiervan en startte in samenwerking met Provincie Fryslân en Rijkswaterstaat, gesponsord door het Waddenfonds, het initiatief om een Bubble Barrier in Harlingen te plaatsen. Zoals ook bij de andere Bubble Barrier projecten is samenwerking tussen burgers, instanties en organisaties cruciaal om tot daadwerkelijke realisatie van dit soort ideeën te komen. Harlingen, maar ook Amsterdam en Katwijk zijn daarvan mooie voorbeelden.
Link magazine september 2024. Thema: Elektrificatie/waterstof.
Vraag exemplaar op: mireille.vanginkel@linkmagazine.nl
Complete tuinsets
Met de Bubble Barrier kan 86 procent van het ‘drijvende’ afval worden afgevangen. De buis ligt schuin in een kanaal of rivier, waarbij de opstijgende bubbels het afval omhoog en naar één kant drijven. Door een speciaal geconstrueerd opvangsysteem wordt het afval automatisch verzameld, waarna dit periodiek kan worden afgevoerd om vervolgens zoveel mogelijk te worden gerecycled. Bijkomend voordeel is dat door de schone luchtbellen het zuurstofniveau in het water toeneemt waardoor het ecosysteem verbetert en de groei van giftige blauwalgen wordt tegengegaan. Alleen al in één kanaal in Amsterdam wordt daarmee elke maand ruim 80 kilo zwerfafval uit het water gehaald. Dit in de vorm van bijna 16.000 stukjes en stukken afval in grootte variërend van een millimeter tot een meter.
In 2020 is de Plastic Soup Foundation met een team van vrijwilligers gestart met het in kaart brengen van het door de Bubble Barrier in Amsterdam verzamelde afval. Ook in Harlingen vindt onderzoek plaats, wat wordt uitgevoerd door Wageningen University & Research terwijl het onderzoek in Katwijk wordt uitgevoerd door inwonersinitiatief Coast Busters. In Amsterdam stond de teller vanaf de start tot medio dit jaar op zo’n 900.000 stukken en stukjes afval. Dit varieerde van snoeppapiertjes en plastic tassen en flesjes tot surfplanken, complete tuinsets, bromfietshelmen, kunststof kerstbomen en veel meer. Bij elkaar opgeteld is in Amsterdam vanaf eind 2019 tot medio dit jaar al ruim 4.500 kilo aan plastic afval verzameld.
Vervuilingsbron aanpakken
‘Als je weet welk afval het meest voorkomt en waar dit vandaan komt, kun je het probleem uiteindelijk bij de bron gaan aanpakken’, stelt Zoet tot slot. ‘Dit onder meer door met fabrikanten en gebruikers van die producten in gesprek te gaan over alternatieven. We zijn met onze Bubble Barriers op de goede weg. Mede met steun van de EU streven we ernaar om met onze technologie uiteindelijk alle rivieren en kanalen in Europa en de rest van de wereld zoveel mogelijk te ontdoen van plastic afval. Het systeem werkt fantastisch en het positieve resultaat daarvan is dat het tempo waarmee onze zeeën en oceanen vervuilen aanzienlijk zal afnemen.’
