Technologie-ontwikkelaar en -producent Demcon heeft een belang genomen in Scinus Cell Expansion, dat apparatuur voor stamceltherapie ontwikkelt. Stamceltherapie kan wellicht op termijn ingezet worden voor de behandeling van ziekten en aandoeningen van het zenuwstelsel, diabetes, hart- en vaatziekten, nieraandoeningen, Alzheimer, huidreconstructie of in combinatie met orgaantransplantatie. Wil stamceltherapie binnen bereik komen voor grotere aantallen patiënten, dan moeten de benodigde stamcellen eenvoudig kunnen worden gekweekt in klinisch relevante aantallen. Scinus heeft daar een veelbelovende technologie voor ontwikkeld, die beter reproduceerbaar, goedkoper en minder arbeidsintensief is dan de huidige techniek. Demcon helpt Scinus nu om daarmee de stap naar de markt te zetten. Michiel Jannink, managing director van Demcon medical systems, fungeert daarbij als CEO van Scinus. “Wij brengen vooral onze ervaring in met het vermarkten van medische technologie en willen er zo aan bijdragen dat stamceltherapie mainstream kan worden.”
Michiel Jannink, managing director van Demcon medical systems
Professionele voedingsbodem voor stamceltherapie
Binnen de snelgroeiende Demcon groep is de medische tak een van de grootste. Deze richt zich onder meer op in-vitro diagnostiek, medische robotica en ziekenhuisapparatuur. Allang bestond de wens om dit medische palet uit te breiden met weefseltechnologie, verklaart algemeen directeur Dennis Schipper: “Wij willen als technologie-ontwikkelaar op onze eigen manier maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen. Dat doen we onder meer door bij te dragen aan ontwikkelingen in de gezondheidszorg. Medische technologie is nu nog vooral gericht op het repareren van het menselijk lichaam. Dit schuift echter geleidelijk op naar het stimuleren van dat lichaam om zichzelf te herstellen, bijvoorbeeld met hulp van weefselkweek. Daar kunnen wij apparaten voor ontwikkelen.”
Start-up
Een unieke gelegenheid deed zich voor toen start-up Scinus Cell Expansion vorig najaar op zoek ging naar een strategische partner om verder te kunnen groeien en de stap naar de markt te zetten. Scinus in Bilthoven (vijf medewerkers) ontwikkelt en levert bioreactortechnologie voor het kweken van stamcellen. De missie van Scinus is om stamceltherapie wereldwijd toegankelijk te maken voor een brede patiëntengroep. Ziekten waarvoor stamceltherapie op termijn mogelijk ingezet kan worden zijn, onder meer ziekten en aandoeningen van het zenuwstelsel, diabetes, hart- en vaatziekten, nieraandoeningen en Alzheimer. Daarnaast kunnen stamcellen mogelijk worden ingezet voor herstel na bijvoorbeeld een hart- of een herseninfarct en voor reconstructie van de huid bij ernstige brandwonden of in combinatie met orgaantransplantatie.
Stamcellen kweken
Voor een stamceltherapie zijn vaak grote aantallen, tot wel een half miljard, stamcellen nodig. Het begint met stamcellen die bijvoorbeeld worden verkregen uit het beenmerg of vetweefsel van de patiënt. Dat levert misschien een kleine miljoen cellen op, dus moeten ze worden vermeerderd. Het kweken gebeurt tot nu toe in een 2D-omgeving, in een medium op een voedingsbodem in kweekflessen. Het is een arbeidsintensieve procedure met meerdere cycli waarin cellen worden geoogst en weer op nieuwe kweken gezet om uiteindelijk te komen tot de benodigde aantallen. Dat vergt de grootschalige inzet van gespecialiseerde laboranten en een complexe, dure cleanroom-infrastructuur vanwege het risico op besmetting van de kweek. “Het hele vakgebied is ervan overtuigd dat men de stap naar bioreactoren moet maken, waarbij minder mensuren nodig zijn en er minder verspilling van duur medium is.” Dat verklaart Michiel Jannink, managing director van Demcon medical systems, die sinds vorig najaar als CEO van Scinus fungeert.
Innovatieve bioreactortechnologie
Scinus heeft voor de arbeidsintensieve 2D-kweekmethode een innovatief alternatief ontwikkeld. Dat betreft de gecontroleerde 3D-kweek van stamcellen in een gesloten systeem. Een flexibele bioreactorzak is eerst grotendeels opgerold en kan langzaam afrollen om mee te groeien met de celkweek totdat in een continu kweekproces het benodigde aantal cellen is gekweekt. Scinus werkte hiervoor samen met Applikon Biotechnology in Delft, zij leverden er de geavanceerde besturingstechnologie voor. Sensoren monitoren het zuurstofgehalte en de zuurgraad en zo nodig worden zuurstof of CO2 toegevoegd, vertelt Jannink. “Dankzij deze regellus is er altijd een optimale kweekomgeving en met biosensoren is de groei van de cellen goed te monitoren. Geleidelijk worden medium en de micro-carriers waarop de cellen groeien bijgevoegd. Op deze manier kunnen er tot wel twee miljard worden gekweekt. Laboranten vervullen tijdens dit kweekproces de rol van operator die het proces goed in de gaten houdt. Daarnaast kunnen ze nieuwe kweekprotocollen ontwikkelen. Want het blijft een delicaat proces dat moet voldoen aan alle GMP-vereisten (Good Manufacturing Practices, een kwaliteitsborgingssysteem voor onder meer de farmaceutische industrie, red.).”
Klinische praktijk
De nieuwe manier van cellen kweken is veel eenvoudiger en levert sneller resultaat. Tijdens de ontwikkeling van deze methodiek heeft Scinus nauw samengewerkt met het Leids Universitair Medisch Centrum. Jannink: “Het systeem is nu klaar voor de klinische praktijk, waar aanvullend onderzoek zal plaatsvinden in samenwerking met meerdere academisch medische centra wereldwijd. We hebben de eerste gesprekken met key opinion leaders gevoerd over plaatsing van een systeem in hun kliniek. Zij zijn positief over de functionaliteit, met name de goede controle van het celgroeiproces.”
Strategische partner
Voor financiële en technologische ondersteuning bij de stap naar de markt vond Scinus afgelopen najaar dus een strategische partner in Demcon, dat een belang heeft genomen in het bedrijf. Jannink: “Mijn rol is om de expertise van Demcon op dit gebied in te brengen en Scinus verder te laten groeien. Dat omvat het opzetten van klinische onderzoeken, het onderhouden van relaties met sleutelpersonen in het vakgebied en het opbouwen van een distributienetwerk voor de wereldwijde afzet van de systemen. Ons uiteindelijke doel is de kweek van stamcellen eenvoudiger en betaalbaarder te maken en er zo aan bij te dragen dat stamceltherapie mainstream kan worden.”
Over Demcon
Demcon (650 medewerkers) ontwikkelt, produceert en levert technologie en innovatieve producten en systemen die oplossingen bieden voor de technische en maatschappelijke uitdagingen van klanten en eindgebruikers wereldwijd. De focusgebieden zijn hightech systems, medical systems, industrial systems & vision, optomechatronic systems en robotic systems. Demcon heeft vestigingen in Enschede, Best, Delft, Groningen, Oldenzaal en Münster (D).
