In de beeldvorming figureren nog machines en fabrieken, maar de toekomst van de industrie is aan software en platforms. Nieuwste ontwikkeling richting smart industry is de blockchain, die transacties betrouwbaarder en goedkoper kan maken. Tegelijk staan veel industriële mkb’ers nog voor basale beginstappen: hun processen digitaliseren en data gaan verzamelen. Hebben ze dat op orde, en dat is met alle communicatieproblemen tussen machines en bovenliggende besturingslagen niet vanzelfsprekend, dan pas komen nieuwe (datagebaseerde) businessmodellen in beeld. Tijdens de rondetafel die technologiebedrijf Koning & Hartman en Ortec eind mei organiseerden, gaat het over dat spanningsveld tussen de technologische mogelijkheden en de 
terughoudendheid bij het mkb.
Rondetafel Smart Industry nummer 8
Koning & Hartman ontwikkelt oplossingen voor smart industry en internet of things. Zoals de KH Information Server (KHIS), die systemen voor bedrijfs- en productiebesturing met elkaar kan laten praten. De leverancier van producten, systemen en diensten voor telecom, industrie en infrastructuur deelt zijn kennis met bedrijven, onder meer door rondetafels te organiseren samen met Ortec, specialist in de verwerking van big data. Elke rondetafel kent z’n eigen invalshoek, afhankelijk van de inbreng van de deelnemers. Eind mei, bij alweer de achtste sessie, schoven op het Amsterdamse hoofdkantoor van K&H vertegenwoordigers aan van een elektronicabedrijf, een systeemintegrator, diverse ingenieursbureaus, consultants en andere dienstverleners, en TNO. Hun inbreng was de basis voor bijgaande verslag.
Gesloten
In de maakindustrie staan veel mkb’ers nog aan het begin van smart industry; misschien beschouwen ze het wel als een hype die weer overwaait. Als ze er al mee beginnen, dan is dat vooral voorzichtig, stap voor stap, vanwege onbekendheid met nieuwe ontwikkelingen, angst voor hackers en ander ict-ongerief, en bescheiden middelen voor investeringen. Vaak moeten ze eerst hun processen nog digitaliseren. Een van de problemen waar ze tegenaanlopen is de vaak moeizame communicatie tussen machines onderling en met bovenliggende besturingslagen, zoals MES (Management Execution System) en ERP (Enterprise Resource Planning). Machinebouwers leveren vaak excellente hardware met gesloten software: hun machines opereren optimaal als er geen storende (software- en communicatie-)invloeden van buitenaf zijn, zo redeneren zij.
Platforms
Die geslotenheid remt echter de communicatie en uiteindelijk de innovatie, zoals een analogie met de telefoniewereld laat zien. Ooit was de (mobiele) telefoon een gesloten apparaat, waar de gebruiker alleen mee kon bellen (en sms’en), nu is de smartphone een open platform voor een zeer gevarieerd aanbod van apps. Op dat platform draait een (min of meer) open operating system, waar uiteenlopende aanbieders met hun apps op kunnen aanhaken. Bellen is bijzaak geworden, zoals losse machines tegenwoordig commodity worden. Bij de ontwikkeling van hun software moeten machinebouwers in termen van productieplatforms gaan denken – grote vraag: wie wordt de “Apple” van de industriële systeemarchitectuur? Het draait steeds meer om proceskennis, besturingssoftware en de big data die uit de gekoppelde machines zijn te halen. De kunst is uit die data de juiste selectie te maken. De ‘eigenaar’ kan die data vervolgens gebruiken als basis voor nieuwe businessmodellen, bijvoorbeeld voor afrekening (pay-per-use), onderhoud (predictive maintenance), productverbetering (op basis van gebruiksinformatie), enzovoort.
Transparante transacties
De nieuwste ict-hype die nu ook voor de industrie in beeld komt, is de blockchain-technologie, bekend van de bitcoin. In feite gaat het om een soort publiek kasboek waarin alle transacties worden bijgehouden zonder dat er een bank, een Airbnb (in geval van overnachtingsreserveringen) of Uber (voor taxiritten) tussen zit die een vette commissie vangt. In de industrie zou de blockchain alle transacties in de keten kunnen automatiseren, bijvoorbeeld requests for quotation, inkooporders, bevestigingen en facturen. De technologie kan de betrouwbaarheid van de data garanderen en de transactiekosten elimineren. Op deze manier wordt naast de feitelijke productie ook de ‘administratie’ volledig geautomatiseerd, waardoor de totale prijs voor een enkelstuks product gelijk kan worden aan de prijs voor één stuk uit een (grote) serie. Productie kan dus weer net zo goed om de hoek, in eigen land, als ver weg in een lagelonenland plaatsvinden. Zo kan de blockchain bijdragen aan behoud en zelfs terugkeer (reshoring) van industrie in West-Europa – en dat is waar Smart Industry (en Industrie 4.0 en andere initiatieven) uiteindelijk op uit zijn.
Kloof
Tegelijk zijn er bedrijven die anno 2016 pas tot het inzicht komen: ‘Hé, wat wij nodig hebben is een database.’ En de realiteit is dat veel bedrijven een verouderd machinepark hebben, dat nog geen aansluiting heeft op de cloud en niet is ingericht voor het internet of things. Bovendien zijn sommige ondernemers bang om überhaupt dataverbindingen aan te leggen. Kortom, er gaapt bij veel bedrijven een grote kloof tussen wat technologisch mogelijk is en waar men mentaal aan toe is. De Fieldlabs Smart Industry proberen die kloof te overbruggen, maar trekken vooral een voorhoede aan die openstaat voor innovatie. De massa zal toch vooral met heel veel communiceren moeten worden bereikt. Hoogste tijd voor meer rondetafels.
