De huidige geopolitieke situatie vraagt om meer strategische autonomie. Je wilt als land immers niet chantabel zijn op het gebied van kritieke producten. Zoiets zou kunnen gebeuren rondom uranium want de Almelose locatie van Urenco verrijkt nog steeds uranium dat uit Rusland afkomstig is. Uranium valt niet onder de sanctiemaatregelen als gevolg van de oorlog van Rusland tegen Oekraïne maar toch is het een gevoelig onderwerp. Want is die afhankelijkheid een probleem?
Urenco is een van de grootste leveranciers van verrijkt uranium voor gebruik in kerncentrales. Er gaat een hele keten aan vooraf voordat het ‘uranium’ in Almelo arriveert. Eerst wordt de uraniumerts gewonnen, met name uit de grond in Kazachstan, Canada, Namibië en Australië. Dat erts moet worden omgezet in uraniumhexafluoride voordat het kan worden verrijkt en verwerkt tot de splijtstofstaven die worden gebruikt in kerncentrales.
Begin dit jaar was er nogal wat ophef over nucleair transport vanuit een faciliteit in Rusland. Dat bleek te gaan om een transport in het kader van een opdracht van het Franse Orano dat splijtstofstaven recyclet. Ja, je leest het goed, circulariteit in kerncentrales. Als zo’n splijtstofstaaf na ongeveer vier jaar geen energie meer geeft, kan maar liefst 95 procent van die gebruikte splijtstof worden gerecycled. Dat gebeurt in een fabriek in Frankrijk waar het materiaal chemisch wordt ontleed. De herbruikbare bestanddelen gaan van Frankrijk naar een faciliteit in Rusland, waar het weer wordt opgewerkt tot uraniumhexafluoride. En dat wordt vervolgens bij Urenco in Almelo verrijkt, in opdracht van Orano.
Voor deze cruciale stap in het hele proces kunnen ketenpartners alleen terecht in Rusland. Er wordt al wel een paar jaar gewerkt aan een fabriek in het Verenigd Koninkrijk die dit ook gaat kunnen, maar het lijkt er niet op dat Nederland daar al leveringen van krijgt. Urenco zelf was niet bereikbaar voor commentaar. Op zijn website stelt het bedrijf dat het de uraniumhexafluoride krijgt aangeleverd van ‘approved suppliers’. Of alleen dat wat via de Franse recyclefabriek is hergebruikt via die route gaat, of dat er nog meer materiaal vanuit Rusland komt, daar laat het bedrijf zich niet over uit.
Sinds de Russische inval in Oekraïne investeert Urenco inmiddels flink om de productie in Almelo op te schroeven. Veel landen willen geen zaken meer doen met uraniumleverancier Rusland en de vraag bij de Nederlandse producent is flink gestegen. Bij de berichtgeving over de uitbreiding in Almelo wordt niet gesproken over een uraniumhexafluorideopwerking. Bij Urenco blijft er niemand beschikbaar om tekst en uitleg te geven.