Gebrek aan ondernemersgeest, durf om risico’s te nemen, vormt een serieuze bedreiging voor de concurrentiekracht van de Europese hightech sector. Die wake-up call kwam van Bosch-chef Volkmar Denner medio oktober tijdens de officiële ingebruikname van de nieuwe researchcampus van Bosch in Renningen (D). ‘Is Silicon Valley werkelijk het ideaalbeeld voor Europa, dan moeten we leren om te wagen.’ Bosch zelf geeft het goede voorbeeld.
De researchcampus – veertien gebouwen, waarin 1.700 onderzoekers en engineers werken – werd in iets meer dan twee jaar gebouwd. Anglo-Amerikaanse bedrijfscampussen stonden model. Met maar één doel: optimale condities scheppen voor multidisciplinaire samenwerking en het uitwisselen van kennis en ideeën, zodat innovaties beter en sneller verlopen. Met, ja ook dat, volop ruimte voor creativiteit. Want, menen ze bij Bosch, juist daardoor komen compleet nieuwe, verrassende out-of-the-box producten en diensten bovendrijven.
Internet of Things
Volgens Volkmar Denner, bestuursvoorzitter van de Bosch-Gruppe, is die opzet een keiharde noodzaak om in de aanstormende connected samenleving een (hoofd)rol te spelen. Daarin is alles en iedereen via het internet verbonden, waardoor domme dingen intelligent worden en een hoos aan nieuwe producten en services gaat ontstaan. Onder het motto ‘Vernetzt für Millionen Ideen’ zet Bosch zwaar in op fenomenen als het Internet of Things (IoT), big data (ook data mining genoemd) en Industrie 4.0. Het bedrijf pompt jaarlijks tien procent van de omzet terug in zijn mondiale r&d-netwerk, afgelopen jaar vijf miljard euro. ‘Voor toegepast onderzoek en product- en procesontwikkeling’, vertelt Michael Bolle, president Corporate Research and Advance Engineering. ‘Bij alles wat wij in r&d oppakken, hebben we een product, een markt en een klant op het netvlies.’ En dat werkt: Bosch deed vorig jaar 4.593 patentaanvragen – achttien per werkdag.
Mems als voorbeeld
De r&d-inspanningen zijn met name gericht op de werkvelden digitale connectiviteit, automatisering, elektromobiliteit (e-mobility) en energie-efficiëntie. De Bosch-Gruppe (360.000 medewerkers, 220 fabrieken in zestig landen) is sterk gediversifieerd. De automotive-tak is goed voor twee derde van de omzet van vijftig miljard euro. De andere takken zijn industrie, energie- & gebouwsystemen en consumentenproducten. In de connected wereld is het zaak dat die takken hun expertise en ervaringen intensief gaan delen. In sensorsystemen hakt Bosch al langer met die bijl. Het is wereldmarktleider in mems-sensoren, micro-elektromechanische systemen. Deze minuscule devices zitten in Bosch-uitvindingen als ABS, ESP en andere auto-subsystemen. Een interne start-up, Bosch Sensortec, vond ingangen voor mems in consumentenelektronica. Waardoor vandaag in drie van de vier smartphones mems van Bosch zitten, soms wel vijf of zes stuks. Consumer is al een grotere afnemer dan automotive. Bosch heeft dit jaar alleen al 1,6 miljard mems gemaakt, terwijl het IoT – met toepassingen in smart homes, Industrie 4.0, et cetera – nog maar in de kinderschoenen staat. Essentiële delen van het mems-maakproces, waaronder testen, vinden plaats in Baden-Württemberg; de grootste fab in Europa op dat vlak staat in Reutlingen. Het nieuwe Center for Research and Advance Engineering in Renningen vormt het knooppunt van de kolossale r&d-organisatie, met 45.700 personen op 94 locaties in 25 landen. De ‘buitenposten’ fungeren ook als ‘antenne’: ze detecteren nieuwe technologietrends die interessant (kunnen) zijn, ook in nieuwe werkvelden. Michael Bolle: ‘Het scouten van trends en interessante overnamepartijen heeft permanent onze aandacht. Recent resulteerde dat in de overname van de Californische start-up Seeo. Die werkt binnen e-mobility – waarin Bosch 400 miljoen euro per jaar investeert, red. – aan een baanbrekende solid-state batterijtechnologie die complementair is aan de onze. Door beider expertise te combineren, verwachten we de energiedichtheid van lithiumbatterijen in 2020 verdubbeld te hebben, zodat elektrische auto’s twee keer zo ver kunnen rijden.’
‘Europa ontbeert Gründergeist’
Start-up mentaliteit De Seeo-deal tekent de Gründergeist, de start-up spirit, die Denner bepleit – bij Bosch, in Duitsland én Europa. ‘Het ontbeert Europa zowel aan kansen als aan bereidheid om een start-up te stichten. Een gebrek aan durfkapitaal én aan waagmoed om risico’s te nemen. Het geeft te denken dat slechts 25 procent van de Duitsers zich kan voorstellen een bedrijf op te richten; in de VS is dat veertig procent. En, nog fataler: van de ‘niet-durvers’ noemt in Duitsland tachtig procent angst om te mislukken als reden – tegen dertig procent in de VS. We hebben meer start-up mentaliteit nodig, ook en juist op wetenschappelijk vlak. Met leerstoelen die technische studies verbinden met de ontwikkeling van businessmodellen, kunnen we veel winnen. Is Silicon Valley werkelijk het ideaalbeeld voor Europa, dan moeten we leren om te wagen.’ Ook bondskanselier Angela Merkel, eregast bij de opening van de Bosch researchcampus, vindt dat er op dit vlak een en ander te verbeteren valt. ‘Het ontbreekt ons af en toe aan ondernemersgeest. Onze verhouding tot data is vaak te sterk doordrenkt van de gedachte van gegevensbescherming.’
Start-up mentaliteit
De Bosch-Gruppe zelf trekt er hard aan die start-up mentaliteit in de organisatie te brengen. Zo werd Bosch Start-Up GmbH opgericht. Dat platform faciliteert medewerkers die een eigen bedrijf willen beginnen met onderdak, faciliteiten, advies en meer. Ook op de nieuwe researchcampus – ‘Bosch z’n eigen Stanford’, aldus ceo Denner – worden ondernemerschap en creativiteit gestimuleerd. Je hebt er focus rooms voor rust/concentratie, communicatiezones voor interactie en – op de twaalfde, bovenste etage van het hoofdgebouw – Platform 12, een Freiraum en ThinkTank, waar de campusbewoners tien procent van hun werktijd vrij mogen besteden aan eigen projecten en ideeënuitwisseling – zes dagen per week, 24 uur per dag. Denner: ‘Een inspirerende omgeving, waarin onze Kopfarbeiter met de handen hun ideeën kunnen modelleren en toetsen met collega’s. Zodat, zeg maar spelenderwijs, verrassende ideeën ontstaan voor nieuwe technologieën en producten. Echt nieuwe dingen vind je juist als je er niet naar zoekt.’
‘Meer start-up mentaliteit is nodig, ook en juist op wetenschappelijk vlak’ .Bosch r&d-topman Michael Bolle: ‘Bij alles wat wij in r&d oppakken, hebben wij een product, een markt en een klant op het netvlies.’
Powerhouse in automotive
Automotive is van oudsher een focusgebied van Bosch. In 1924 introduceerde het familiebedrijf de inspuitpomp voor dieselmotoren, zowat vijftig jaar geleden de benzine-inspuiting (sinds 1967 in serieproductie). Ook uit de Bosch-keuken: het antiblokkeersysteem ABS (1978) en ‘antislip’ ESP (Electronic Stability Program, 1995). Saillant detail: Bosch testte ESP op een vliegveldje in… Renningen – op het perceel dat het in 2009 aankocht voor zijn nieuwe r&d-campus. Het bedrijf test er nu onder meer systemen die voorkómen dat auto’s voetgangers aanrijden. Ook in de zelfrijdende auto stopt Bosch veel r&d-effort – al twintig jaar, eertijds binnen het Europese Prometheus-project. Al een poos doet het bedrijf praktijktests met zijn autopilot-oplossing op stukken snelweg in Californië en Duitsland. De volgende stap – zelfrijdende auto’s in bebouwd gebied – laat nog even op zich wachten. Diesel blijft volgens Bosch de sleuteltechnologie om de globale CO2-doelen te bereiken; het gelooft dat nog meer dan vijftien procent emissiereductie mogelijk is.
Publicatie uit link 6 2015
