Het realiseren van een circulaire economie met circulaire toeleverketens is een politieke, technologische én juridische uitdaging.
De circulaire economie is hot. Steeds meer bedrijven zijn op zoek naar businessmodellen die de herbruikbaarheid van grondstoffen en producten maximaliseren. Met andere woorden, die afscheid nemen van het huidige lineaire systeem, dat grondstoffen omzet in producten die aan het einde van hun levensduur worden vernietigd. Het toepassen van circulaire businessmodellen vereist nauwe samenwerking met alle partijen in de keten.
Circulaire businessmodellen hebben een aantal terugkerende kenmerken. Grondstoffen zijn biologisch afbreekbaar, hernieuwbaar, recyclebaar of herbruikbaar. Circulaire producten hebben vaak een verlengde levensduur, doordat al bij de ontwikkeling is nagedacht over het volgende leven van het product. Een en ander is een stuk eenvoudiger indien het eigendom van het product niet overgaat op de gebruiker, maar er voor het gebruik van het product wordt betaald. Een pay-per-use-model dus.
De fabrikant van een circulair product wordt dus verantwoordelijk voor de volledige lifecycle van zijn product en de componenten daarvan. Dat vereist de nodige samenwerking met toeleveranciers, die in het circulaire model zullen moeten participeren. Want wanneer BMW een circulaire auto als een service aan zijn klanten ter beschikking stelt, zullen ook de onderdelen van zijn leveranciers circulair moeten zijn. Dit betekent meer en vooral betere samenwerking, waarbij anders dan in het huidige lineaire model weinig plaats is voor het uitpersen van leveranciers. Als van leveranciers wordt verlangd dat ze circulaire producten leveren, nemen hun verantwoordelijkheid en risico toe. Een verstandige ondernemer zal eisen dat zijn rendement dan ook toeneemt.
In een circulair businessmodel legt een contract met toeleveranciers dus veel meer de nadruk op het afstemmen van elkaars productroadmaps, het verdelen van taken en verantwoordelijkheden gedurende de complete lifecycle van het eindproduct (inclusief een continuïteitsregeling voor het geval de leverancier wegvalt), en het eerlijk verdelen van de risico’s en opbrengsten. Andere uitdagingen zijn er ook: specifieke regelgeving kan het ontwikkelen van volledig circulaire producten bemoeilijken. Zo bleek het voor Philips niet mogelijk om zijn Senseo uit volledig gerecycled plastic samen te stellen, omdat plastic dat met voeding in aanraking is geweest niet opnieuw gebruikt mag worden. En wanneer een product als een dienst ter beschikking wordt gesteld, is feitelijk een service level agreement nodig, een document dat precies beschrijft welke werkzaamheden de toeleverancier binnen welke tijdspanne zal leveren om te zorgen dat zijn producten blijven functioneren.
Taco Huizinga
Advocaat The Law Factor
