Boost: Smart Industry in Oost-Nederland

Na de lancering van de landelijke Actieagenda Smart Industry in 2014 was Oost-Nederland er snel bij om werk te maken van een regionale vertaling. Logisch, want de maaksector en de topsector High Tech zijn er sterk vertegenwoordigd. In de eerste reeks van tien landelijke fieldlabs had Oost-Nederland een grote inbreng – de in Varsseveld gevestigde Smart Bending Factory kwam zo ongeveer als eerste van de grond. Ondernemers namen het voortouw, onder meer voor masterclasses waarin ook business modeling aan bod komt. Vorig jaar februari werd de actieagenda Boost gelanceerd: Smart Industry Oost-Nederland. Een eerste balans.

In Smart Industry draait het om de integratie van ict en geavanceerde technologieën in de industriële productieketen. Boost – de actieagenda voor Smart Industry in Oost-Nederland – ondersteunt de maakindustrie die zich volgens deze filosofie smart wil ontwikkelen. Daarmee versterkt die haar internationale concurrentiepositie en via cross-overs – zo is de bedoeling – ook die van sectoren als HTSM, Agro-Food, Energie- en Milieutechnologie en Life Sciences & Health. Februari 2015 werd Boost gelanceerd door een kleine dertig partners en in rap tempo ontwikkelt zich een vruchtbare samenwerking van (mkb-)bedrijven, kennisinstellingen, brancheorganisaties en overheden in de regio. Het eerste jaar was er een van opbouw en bewustwording, met veel voorlichtingsbijeenkomsten, workshops, Smart Cafés en initiatieven voor bijvoorbeeld fieldlabs.

KADER

Inspirerend Jaarevenement 2016

Begin februari vond het landelijke Smart Industry Jaarevenement 2016 plaats, waarvoor dit jaar Oost-Nederland partnerregio was. Veel van hetgeen in dit artikel staat beschreven passeerde in Apeldoorn de revue. Het inspirerende event barstte van de ‘state-of-the art-snufjes’ en pitches van koplopers en bood ruimte voor ontmoeting en vermaak (een Robotband). Sprekers als Willem Vermeend (hoogleraar en publicist), Ad van Berlo (designstudio VanBerlo) en Marc Hendrikse (NTS-Group) deelden hun ‘lessons learned’ en ‘best practices’. Tot de sprekers behoorden ook Gerben Edelijn, ceo van Thales Nederland (gastheer van de ‘Garden’), Marjolein Boezel (Van Raam) en Maarten van Riemsdijk (Saxion). Met het mede-organiseren van het event onderstreepte Boost de leidende positie die Oost-Nederland nastreeft in de Smart Industry.

EINDE KADER

Buigen

Fieldlabs zijn een speerpunt: praktijkomgevingen waarin bedrijven en kennisinstellingen doelgericht Smart Industry-oplossingen ontwikkelen, testen en implementeren. Oost-Nederland is via Boost inmiddels bij veel landelijke fieldlabs betrokken. Van deze fieldlabs hebben de Smart Bending Factory en Secure Connected Systems Garden hun wortels in de regio. Zij zijn al volop actief.

‘Bij 247TailorSteel is de 2D-productie van gesneden plaat en buis volledig gedigitaliseerd en geautomatiseerd. In het fieldlab Smart Bending Factory willen we de stap naar 3D maken door de vervolgbewerkingen erbij betrekken, te beginnen met het buigen of kanten.’ Dat vertelt Michaël Hazersloot, manager Smart Bending Factory bij 247TailorSteel in Varsseveld. ‘Ter ondersteuning van dit proces hebben we september 2015 een (inmiddels goedgekeurde, red.) EFRO-aanvraag ingediend. Naast alle lasersnijmachines staan bij ons nu twee nieuwe kantbanken, voorzien van volledig geautomatiseerde gereedschapwissel. De klant uploadt zijn STEP-file, SOPHIA (Sophisticated Intelligent Analyser) analyseert het product, deelt het op in vlakke plaat, buis en gebogen plaat, genereert snij- en kantprogramma’s en een offerte ‘in een paar muisklikken’. De door 247TailorSteel in eigen beheer ontwikkelde software zijn wij nu samen met onze zeven partnerbedrijven en onderwijsinstellingen in het fieldlab aan het testen en uitrollen. Klanten kunnen zo hun doorlooptijd van weken naar dagen verkorten en zien de integrale kosten met 20-25 procent dalen. De eerste resultaten zijn zeer bemoedigend.

Delen

In de ‘Garden’ draait het om het veilig delen van data, verklaart Evelien Bras, manager Business Innovation bij Thales in Hengelo (Ov). ‘In Smart Industry zijn bedrijven uit de hele keten op allerlei manieren digitaal met elkaar verbonden. Het gaat om één productieproces, uitgevoerd door meerdere bedrijven die als één opereren om internationaal competitief te zijn. Dat vraagt meer aandacht voor cyberveiligheid. In onze projecten gaat het om online samenwerken en dat vergt vertrouwen. In het fieldlab werken we daarom aan oplossingen voor cybersecurity voor Smart Industry. Dit doen we met een twintigtal bedrijven en kennisinstellingen. Mijn persoonlijke opinie is dat Smart Industry goed past bij Oost-Nederland, vanwege de industriële achtergrond, de hoge netwerkdichtheid en een stuk pragmatisme.’ In het fieldlab lopen twee projecten. De aanleg van een secure infrastructuur moet het veilig delen van data mogelijk maken. In een tweede project wordt gewerkt aan extended PLM, Product Lifecycle Management over meerdere organisaties heen die met elkaar verbonden zijn op een veilige manier.

KADER

Ambacht én high-tech in meubelindustrie

‘Van een traditionele meubelfabriek, bekend om z’n stoelen, ontwikkelt Jan Stroo van  BSM Factory tot een specialist in 3D massief houten onderdelen die we in ‘single-piece flow’ maken en tot alles kunnen assembleren. Want de markt vraagt ons om snel, flexibel en klantspecifiek, ja zelfs gepersonaliseerd, te leveren. Onze productie wordt gedigitaliseerd en volgens de principes van Lean Manufacturing en Quick Response Manufacturing ingericht. Wij koppelen het vakmanschap van ons ambacht aan heel moderne technologie, waardoor wij een versnelling krijgen die de lokale meubelmaker of de fabrikant met alleen een high-tech machine niet kunnen halen. De grote meubelmerken maken inmiddels volop gebruik van onze mogelijkheden. Via Oost NV hebben wij contact gelegd met de Universiteit Twente en de proeftuin Smart Meubelindustrie om deze omslag te kunnen maken.’

Jan Stroo

Directeur BSM Factory (Borculo)

EINDE KADER

Lassen

Er is verder een Smart Welding Factory gestart waar twaalf bedrijven in de Achterhoek en Twente samenwerken aan oplossingen rond robotlassen. ‘Wij bouwen onze zoutstrooimachines al ‘smart’: klantspecifiek geassembleerd met standaardmodules’, vertelt deelnemer Fred Harbers, technisch directeur van Aebi Schmidt Nederland in Holten. ‘Maar voor het in hoge kwaliteit lassen van enkelstuks en kleine series producten zochten we nog ondersteuning. We hadden namelijk moeite met het probleemloos overzetten van een CAD-tekening naar een robotlasbaar programma. Om deze reden hebben wij samen met tank- en apparatenbouwer Gems uit Vorden het initiatief voor dit fieldlab genomen. Samen met NIL (Nederlands Instituut voor Lastechniek), LAC (Laser Applicatie Centrum) en diverse robotleveranciers werken we aan de oplossing: een verzameling kleinere deel-lasprogramma’s waarmee snel en flexibel een compleet lasprogramma voor een nieuw product kan worden opgebouwd. In de ‘smart-projecten’ merk ik dat veel jonge mensen zich aangesproken voelen op hun (digitale) competenties. Maar ook de generatie die niet met een laptop opgroeide is vaak enthousiast over Smart Industry.’

En zo zijn er nog meer initiatieven. In samenwerking met het landelijke fieldlab Campione werkt Boost onder de naam Camino aan een fieldlab rond preventief onderhoud aan infrastructuren zoals wegen, waterwerken en elektriciteitsvoorziening. Verder zijn er proeftuinen Flexible Manufacturing en Smart Meubelindustrie in ontwikkeling en komt er een Thermoplastisch Applicatiecentrum waar mkb’ers de eventuele omslag naar thermoplastisch composiet kunnen verkennen. Een ander initiatief richt zich op de (toepassings) mogelijkheden van augmented reality.

KADER

Flexibel richting ‘smart factory’

Voor Oost-Nederland is het belangrijk dat bedrijven samen met kennisinstellingen de kansen verkennen van flexibel en klantspecifiek – ‘first time right’ – produceren tegen lagere kosten. Vosteq Industry Consulting Group in Almelo is daarbij actief betrokken. Directeuren Harry van de Vosse en Willem Lenselink: ‘In de afgelopen drie jaar hebben we met Vosteq meer dan zestig klanten ondersteund bij productieverbetering en het beter laten renderen van een productieautomatisering. ‘Wij helpen hen bij het optimaliseren van het samenspel in organisatie, logistiek en techniek en bijvoorbeeld bij het schrijven van de functionele specificaties voor aanschaf van een nieuwe automatiseringsoplossing. Klanten waarderen de vreemde ogen bij het opmaken van specificaties, daarnaast zijn leveranciers blij met de helder afgebakende specs. In de afgelopen drie jaar hebben we zes klanten begeleid naar het niveau van een ‘smart factory’, waarin de werkvoorbereiding en productie integraal gedigitaliseerd en geautomatiseerd zijn.’

Deze insteek sprak Kennispark Twente en ontwikkelingsmaatschappij Oost NV aan, mede de reden waarom zij vanuit Boost stappen naar een beoogde proeftuin Flexible Manufacturing faciliteren en een netwerk bijeenbrengen. Geïnteresseerde partners zijn onder meer de Universiteit Twente, Hogeschool Saxion en bedrijven als Demcon, Lionix en Z-tech. Zij zijn op zoek naar flexibele productieprocessen en concepten, waarin ict en systemen flexibel samenwerken, configureerbaar zijn voor meerdere taken en eenvoudig met modules zijn uit te breiden. ‘In deze beoogde proeftuin gaan we werken aan de genoemde thema’s. We willen onze kennis en ervaringen beter toegankelijk maken voor de markt door het ontwikkelen van simulatiebouwstenen. Daarmee kunnen wij dan sneller tot een advies komen. Misschien leidt het tot een simulator voor productieprocesverbetering en tot een configurator voor specificatie van flexibele en beter renderende automatiseringsoplossingen.’

EINDE KADER

Nieuwe vaardigheden

Smart Industry stelt nieuwe eisen aan de kennis en vaardigheden van medewerkers. Niet alleen voor automatisering en digitalisering, maar ook voor nieuwe technologieën als 3D-printing en robotisering. Naast het mbo ontwikkelen ook de hogescholen in Oost-Nederland (HAN, Saxion en Windesheim) rond het thema Smart Industry nieuwe onderwijsprogramma’s (minors en Masters) en verzorgen ze bijscholing van bestaande medewerkers. De hogescholen hebben verder lectoraten ingesteld, van waaruit docenten en studenten bedrijven kunnen helpen bij de invoering van Smart Industry. Verder zijn op meerdere plaatsen opleidingen voor bijvoorbeeld het programmeren van robots in ontwikkeling.

‘Bij Saxion kijken we naast de techniek ook naar de sociaal-economische aspecten’, zegt Maarten van Riemsdijk, lector Smart Industry & Human Capital, Saxion Academie Mens en Arbeid. ‘We hebben daartoe een Netwerk Smart Industry opgericht en bundelen onze krachten op het gebied van innovatie en ondernemerschap, identiteitsmarketing, internationaal ondernemen, HRM, organisatiestudies en ethiek. We onderzoeken wat Smart Industry betekent voor mensen, bedrijven en samenleving. Mensen gaan anders werken en hebben andere vaardigheden nodig, bedrijven moeten zich anders organiseren, nieuwe businessmodellen ontwikkelen en nieuwe samenwerkingsvormen zoeken. Wij werken samen met onder meer Thales, Trumpf, Norma, Voortman Steel, WWINN, Bronkhorst High-Tech en Pas Reform. Ik maak me wel zorgen over de bedrijven die niet aangesloten raken op Smart Industry. Wij willen hen concreet helpen, bijvoorbeeld bij het opnieuw inrichten van hun productieproces, het verbeteren van de samenwerking in teams, en het leggen van meer verantwoordelijkheid op de werkvloer. Dit jaar starten we met een nieuwe masteropleiding en we kunnen ook bestaande medewerkers bijscholen. Omgekeerd leren we veel van de bedrijven.’

Masterclasses

Al kort na de presentatie van de landelijke Actieagenda Smart Industry in 2014 zetten Achterhoekse ondernemers het onderwerp op de agenda. Bedrijven als Royal Lovink Industries en 247TailorSteel namen samen met ACT, Oost NV en CIVON het initiatief tot masterclasses Smart Industry & Business Modeling. Onder het motto ‘voor ondernemers, door ondernemers’ werd een leertraject met een serie van zeven interactieve masterclasses opgezet. Januari 2015 gingen de voorbereidingen concreet van start en in juni was de eerste bijeenkomst, met tien Achterhoekse bedrijven uit de high-tech maakindustrie. Naast Lovink en 247TailorSteel namen ook bedrijven als Kupan, Van Raam, Bronkhorst High-Tech en CAD2M deel. Elk bedrijf nam deel met een team van vier tot zes mensen.

Tijdens de masterclasses gaan de deelnemers met elkaar in dialoog en experts delen hun kennis en inzichten over strategie en businessmodellen, technologische trends, productietechnologieën, digitalisering, data analytics, innovatie en marketing, en de human touch. De deelnemers blijken de sessies als inspirerend te ervaren en gaan in hun bedrijf concreet aan de slag gaan met wat ze hebben opgestoken. Ook blijven ze met elkaar contact houden voor het uitwisselen van kennis en ervaringen.

Praktisch

Het landelijk projectbureau Smart Industry ondersteunt het initiatief, zegt Marjonne van den Hout, projectleider Masterclasses Smart Industry & Business Modeling. ‘Zij ziet dat wij verder gaan dan de bewustwording waartoe de meeste initiatieven zich tot dusver beperken. Ondernemers werken plannen uit, presenteren die tijdens de laatste sessie en krijgen feedback van hun collega’s. Die praktische slag zie je nog nergens. Dit past in de profilering van de regio Achterhoek met haar vele maakindustrie als centrum van Smart Industry.’ Op 19 april 2016 start in Ulft de volgende serie masterclasses. In totaal zijn er dit jaar drie series voor elk tien bedrijven.

Het CIVON fungeert in innovatiecentrum ICER te Ulft als gastheer voor de masterclasses en luistert mee om de uitkomsten te kunnen vertalen naar nieuwe opleidingen. Kees Nieuwenhuijse, directeur van het CIVON in Doetinchem: ‘In de MBO-opleiding Engineering van het Graafschap College wordt meer aandacht besteed aan het aansluiten van IT op de productie. Er is daar al geïnvesteerd in vier robots; de leerlingen kunnen er leren hoe ze die robots vanuit internetapplicaties moeten aansturen. Verder wordt er gewerkt aan een tweejarige associate degree-opleiding Smart Industry, die de Hogeschool Arnhem Nijmegen in Doetinchem kan gaan verzorgen. Ook werken we samen met Saxion.’

Ook diensten

Een van de deelnemers aan de eerste serie masterclasses was Van Raam uit Varsseveld. ‘Wij bouwen aangepaste, merendeels elektrische fietsen in 24 modellen die we klantspecifiek assembleren. Een deel van de productie hebben we gerobotiseerd en ook andere bedrijfsprocessen zijn geautomatiseerd’, vertelt financieel/HRM directeur Marjolein Boezel. ‘Omdat wij willen bijblijven met de ontwikkelingen rond Smart Industry hebben we meegedaan. Het was een eyeopener voor ons: we hebben er een businessmodel uitgewerkt waarin we naast producten ook diensten gaan ontwikkelen. We werken nu aan een app voor het uitlezen van relevante data van de elektrische fiets; met die informatie kunnen we de service richting klant slimmer – preventief – organiseren. Ook gaan we een platform creëren voor een stukje co-creatie met onze eindgebruikers. Samen met hen willen we nieuwe producten en diensten ontwikkelen.’

2016

Met de ondernemers aan het stuur wil Boost in 2016 vol doorpakken. Er komen nieuwe innovatieprojecten, de fieldlabs krijgen meer draagvlak en diepgang, opleiding & training voor Smart Industry wordt geïntensiveerd en de blik gaat meer richting het buitenland – Duitsland voorop.

KADER

Productieprocessen slim verbeteren

‘IJssel Technologie helpt klanten concurrerender te worden door productieprocessen slim in te richten en te onderhouden. We adviseren bedrijven hoe ze de organisatie rondom productie continu kunnen verbeteren door in alle processen de klantwaarde voorop te stellen. IJssel Technologie is zich meer op technische automatisering gaan toeleggen om processen nog slimmer te kunnen verbeteren. Daarom hebben we eind vorig jaar Technaut Automation Solutions overgenomen, waardoor het aantal medewerkers van IJssel Technologie inmiddels is gegroeid tot circa 400. Nieuwe technologieën – denk aan big data, collaborative robotics en augmented reality – toetsen wij aan onze smart principes, alvorens ze slim in te zetten. Omdat wij ervan overtuigd zijn dat de mens de bepalende factor in verbetering is, hebben wij voor onze eigen medewerkers en die van onze klanten de IJT Academie opgericht. Deze levert ook een bijdrage aan de masterclasses Smart Industry & Business Modeling in de Achterhoek. In onze Smart Industry workshop kunnen deelnemers kennismaken met nieuwe technologieën en de smart principes, en bouwen aan een klantspecifiek, betrouwbaar en efficiënt proces.’

EINDE KADER