De combinatie werken en leren is succesvol. We kennen de voorbeelden uit het leerlingwezen, tegenwoordig de BBL structuur. Het is opvallend dat we een dergelijke vorm van duaal leren nauwelijks kennen op HBO niveau in de techniek. Een sector die bij uitstek hinder ondervindt van schaarste aan bekwame werknemers. HiTecs B.V., een dochteronderneming van het Stork concern, ontwikkelde in 2001 een duaal studieconcept voor technici met enkele jaren werkervaring. De eerste diploma-uitreikingen vonden plaats in 2005. Hoe heeft deze intensieve periode bijgedragen aan hun loopbaanontwikkeling? Enkele toenmalige leden van het managementteam voerden 15 jaar na dato een verkenning uit. De belangrijkste conclusie is dat iedereen -werkgevers, werknemers en scholen voor beroepsonderwijs- kan profiteren van de voordelen van duaal leren. Het oplossen van schaarste door middel van goed doordachte leerconcepten is een zaak van samenwerking tussen de betrokken partijen. Structureel en zonder te worden gestuurd door conjunctuur.
HiTecs
Midden jaren 90 had Stork ruim 60 werkmaatschappijen in Nederland. Bij sommige werkmaatschappijen was er vaak meer werk dan capaciteit, waardoor externe mensen tijdelijk moesten worden ingehuurd terwijl andere werkmaatschappijen in periodes te weinig werk hadden.
Om hier een oplossing voor te bieden werd een nieuwe werkmaatschappij opgericht. HiTecs B.V. HiTecs legde zich toe op werving van technisch personeel, langlopende detacheringen en unieke opleidingsconcepten.
HiTecs groeide naar een werkgever van 400 vaste medewerkers die profiteerden van een compleet opleidingsaanbod. Op enig moment is het idee ontstaan MBO geschoolde monteurs de gelegenheid te bieden zich via een duaal HBO opleidingstraject verder te ontwikkelen. Omdat de deelnemers technici waren met werkervaring lag het accent, naast technische verdiepende thema’s, op bedrijfskundige elementen. Daarmee werd dit een opmaat naar functies als werkvoorbereider, uitvoerder of projectleider.
Stork Technische Bedrijfskunde
Maar hoe staat het nu met de alumni? De gewezen managers van HiTecs konden de contactgegevens van 13 alumni achterhalen die bereid waren een vragenlijst in te vullen. Zij geven een goede indicatie.
De respondenten geven aan over het hele traject tevreden te zijn. De werkdruk werd zonder uitzondering hoog genoemd. Maar dit is voor geen van hen reden geweest om te stoppen met de opleiding. Intervisie en aandacht vanuit HiTecs hebben hierbij geholpen. Maar ook en vooral de uiteindelijke beloning, het behalen van het diploma, is reden geweest het opleidingstraject tot een goed einde te brengen. De meeste studenten maakten gedurende hun opleiding promotie.
Duale leertrajecten zijn een uitstekend wervingsinstrument. Tijdens het traject is de werknemer ‘gewoon’ productief maar ontwikkelt zich doorgaans sneller dan de gemiddelde werknemer. Daardoor neemt gaandeweg de toegevoegde waarde toe. Omdat studenten die kiezen voor deze vorm van leren en werken op zichzelf al een preselectie hebben doorgemaakt, kunnen werkgevers zich verheugen op het neusje van de zalm. Door intensief contact met bepalende actoren van de school hebben werkgevers invloed op het curriculum waardoor voortdurend ontwikkelen veel meer een zaak en verantwoordelijkheid wordt van scholen en werkgevers samen. Het oplossen van schaarste aan praktisch ingestelde HBO technici lijkt een gat in de markt omdat het een voortdurende behoefte van werkgevers betreft.
Geleerde lessen
Wat zijn de geleerde lessen? Studenten kiezen duale leertrajecten om vanuit het loopbaanperspectief meerdere vliegen in één klap te vangen. Alumni kijken over het algemeen positief terug op de kwaliteit van de opleiding. Professionele coaching en begeleiding van de kandidaat zijn belangrijke succesfactoren. De betrokkenheid van bedrijven waar de kandidaten werken uit zich in het beschikbaar stellen van een mentor die het curriculum kent en ervoor zorgdraagt dat de kandidaat taken vervult en projecten doet die passen bij de voortgang van de opleiding. De top van bedrijf en school moet het initiatief volledig en onvoorwaardelijk dragen, in goede en slechte tijden. Duale leertrajecten brengen studenten en bedrijven in beweging. Het verborgen potentieel van de grote middenlaag van technici -die praktijk en theorie aan elkaar kunnen verbinden- wordt ontsloten en benut.
Verder bouwen door samenwerken
Inmiddels zijn bedrijven en scholen eraan gewend geraakt om met elkaar samen te werken. Ondernemingen die zelf ook baat hebben bij het welslagen van dit soort trajecten beschikken doorgaans over de HR expertise, investeringsvermogen en invloed waarmee zij andere partijen over de streep kunnen trekken. Maar altijd in nauwe samenwerking met het onderwijsveld. Het beroepsonderwijs moet zich niet autonoom ontwikkelen maar in samenspraak met bedrijven. De Centres of Expertise -voortkomend uit het topsectorenbeleid- zijn hier uitstekende voorbeelden van. Een of enkele grote ondernemingen kunnen hierin op het gebied van HR innovatie het verschil maken. Al dan niet met actieve ondersteuning van sectororganisaties of als fieldlab voor sociale innovatie in het kader van Human Capital development.
Lees hier het uitgebreide verslag
Ronald van Veen, Stefan Wasser en Jos van Erp, MT-leden van HiTecs, uitzendbureau voor de techniek
