Veronderstelde concurrenten blijken partners
Oppervlakkig gezien leken Technobis en Lionix met hetzelfde bezig, beide gesteund met overheidsgeld. Een publicatie eind vorig jaar in Link Magazine hierover leidde tot enige spanning in de kleine wereld van de geïntegreerde fotonica. Totdat de twee ceo’s, Pim Kat en Hans van den Vlekkert, elkaar, toevallig of niet, tegenkwamen tijdens een handelsmissie naar Taipei. En toen bleek er veel meer complementariteit dan gedacht. Medio januari ontving Technobis in Alkmaar een vierkoppige Lionix-delegatie om de samenwerkingsmogelijkheden verder uit te pluizen.
‘We bundelen onze expertises en kunnen zo samen nieuwe markten ontsluiten’
Afgelopen najaar maakte Lionix International in Enschede bekend te starten met het ontwikkelen en bouwen van een foundry voor het packagen en assembleren van alle typen fotonische chips (pics, photonic integrated circuits). Onder de noemer van de nieuw gevestigde onderneming Phix moet die activiteit uitgroeien tot een business met een omzet van meer dan 1 miljard euro in 2025. Aan de andere kant van Nederland, in het Noord-Hollandse Alkmaar, is Technobis al enige jaren bezig met het ontwikkelen en bouwen van een dergelijke foundry voor pics. Twee initiatieven, gesteund met publiek geld. Technobis-directeur Pim Kat sprak in Link Magazine dan ook zijn verbazing uit over de activiteiten in Enschede. ‘Een verkwisting van belastinggeld en ik krijg daardoor mijn foundry minder makkelijk rendabel.’
Pim Kat van Technobis bij de ingang van zijn foundry voor fibre optic sensing.
Volumeverschillen
Zo ontstond tussen beide ondernemingen een spanningsveld. Toen beider directeuren elkaar in november troffen in het Taiwanese Taipei, als deelnemer aan een handelsmissie van EZ, draaiden ze niet om elkaar heen, maar gingen het gesprek aan. Met genoeg tijd voor het wederzijds aanbrengen van de nodige nuances bleek dat wat van een afstandje hetzelfde lijkt toch behoorlijk verschillend kan zijn. Kat: ‘Wij zetten onze foundry op voor onze fibre optic sensing in de high-end low-volume-markt, voor toepassingen van onderzoekscentra, medische systemen en de luchtvaart, en we stellen de foundry open voor bedrijven die experimentele en kleine series pics laten produceren voor diverse toepassingen. Terwijl Lionix juist wil focussen op het packagen en assembleren van de grote volumes voor onder meer de smartphone-markt. En Lionix is bedreven in het assembleren van een combinatie van verschillende pics, van verschillende materialen, een kwaliteit die wij van hen zouden kunnen afnemen.’ ‘En waar wij’, vult Lionix-ceo Hans van den Vlekkert aan, ‘ons concentreren op de ontwikkeling en productie van zowel fotonische als MEMS (micro-elektromechanische systemen, red.)-chips, legt Technobis zich toe op het ontwikkelen en produceren van complete meetsystemen. Wij ontdekten dat we samen in dezelfde keten zitten, wij als toeleveranciers van MEMS-chips aan Bronkhorst bestemd voor de flowmeters die dat bedrijf op de markt brengt. Technobis benut vervolgens die flowmeter voor een compleet meetsysteem dat ze produceren.’
Bundelen van expertise
Na de dagen in Taipei concluderen de twee directeuren dat er zeker wel wat raakvlakken zijn tussen hun activiteiten, maar nog meer complementariteit. ’Nee, wij zullen niet samen naar een klant gaan’, geeft Van den Vlekkert aan, ‘maar ik kan me wel voorstellen dat de één de ander bij een klantvraag betrekt als hij er zelf niet uitkomt. We bundelen dan onze expertises in het belang van de klant en kunnen zo samen nieuwe markten ontsluiten.’ ‘Wij weten’, illustreert Kat, ‘alles van het toepassen van pics in meetsystemen, maar minder van de specifieke lichtbronnen die je voor die systemen ook nodig hebt, waar nu juist weer de kracht van Lionix ligt.’
Booming markt
De wereldmarkt voor fotonische chips is booming, zo kregen beide heren ook tijdens de reis naar Taiwan nog eens bevestigd, en op die markt is zeker ruimte voor de twee Nederlandse ondernemingen. ‘Ja, er is ook overlap, maar die heb je nodig om goed met elkaar te kunnen praten. En samen kunnen we ook een sterkere impuls geven aan het academische onderzoek dat de Nederlandse fotonica nodig heeft om op de langere termijn op topniveau te blijven. Niet voor niets behoren onze twee mkb-bedrijven tot de top-5 financiers van de fotonica-programma’s van het TTW-domein (Toegepaste en Technische Wetenschappen, red.) van NWO, naast bedrijven als ASML en Philips’, melden de ceo’s met trots. Evenzeer maken beide ondernemers zich sterk voor het Photonics Integrated Technology Center (PITC) dat – onder leiding van de Eindhovense hoogleraar Ton Backx – met toegepast academisch onderzoek het bedrijfsleven (verenigd in PhotonDelta) moet helpen verder te innoveren.
Met vier man
Kat en Van den Vlekkert bevestigen: ze kenden elkaar al langer. De wereld van integrated photonics is zeer specialistisch en dus klein, en daarom hebben ze elkaar al vaker ontmoet op conferenties en wat dies meer zij. Maar dat was steeds een oppervlakkig contact. Kat: ‘Zonder de publicatie in Link waren we waarschijnlijk nog veel langer om elkaar heen blijven draaien. Nu kunnen we gaan samenwerken.’ ‘Juist in dat kader zijn wij hier vandaag met vier man naar Noord-Holland gekomen’, aldus Van den Vlekkert.
Fotonica Innovatiemissie: met leads terug
In november 2017 organiseerde de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en Netherlands Trade & Investment Office van Taipei de Fotonica Innovatiemissie naar Taipei in Taiwan. Met als doel Nederland te promoten als de place to be voor fotonica. Het programma bestond uit bedrijfsbezoeken, netwerkactiviteiten, workshops en matchmaking voor twee parallelle missies: een missie met de focus op integrated photonics en technologische samenwerking, en een missie met de focus op fiber sensing en applicaties. Deelnemers waren onder andere Hans van den Vlekkert van Lionix en Pim Kat van Technobis.
Beide heren is in Taipei nog eens bevestigd dat integrated fotonics en fibre optic sensing snel groeiende markten zijn. Kat ontwikkelt en bouwt zijn fotonische sensoren nog voor de laagvolume markten, maar concludeert nu dat er ook volop belangstelling is uit de hoek van de security. ‘Door nieuwe technieken zijn onze sensorsystemen al tegen een prijs van een paar duizend euro te produceren. Ze worden dan ook voor dergelijke massamarkten interessant.’ De foundry die Technobis momenteel voor packaging en assemblage operationeel heeft, bevat nog veel handwerk en is alleen geschikt voor de enkelstuks of de heel kleine series. Kat gaat dan ook investeren in meer automatisering om de stap naar hogere volumes te kunnen maken.
Ook Van den Vlekkert is met concrete leads teruggekomen uit het Verre Oosten en constateert: ‘Fotonica wordt booming, dat staat vast. En de Nederlandse industrie kan daarvan volop profiteren, mits bedrijven en overheden goed samenwerken en volop blijven investeren.’
Artikel uit de februari editie van Link magazine
Link 1 2018
