Begin deze zomer hoorde ik van een op handen zijnde overname in de ‘mechatronica-sfeer’ in het Eindhovense. Geen namen, toch genoeg reden het direct aan onze vele sitebezoekers te melden. Want dit soort ‘transfernieuws’ kan de verhouding binnen het Nederlandse hightech ecosysteem veranderen. Maar ook omdat er een rechtstreeks verband is met het ‘Future Mode of Operations Plan’ van ASML. Dat wil om de supply chain management-kosten te drukken minder key suppliers. Om precies te zijn nog maar tien, idealiter. Elk van die tien zou maximaal vijftien procent van z’n omzet bij ASML mogen verdienen. Immers, kleine, kwetsbare, afhankelijke toeleveranciers kunnen mogelijk niet het financiële uithoudingsvermogen opbrengen om mee te ontwikkelen en zijn gevoeliger voor de conjuncturele schommelingen. En dat kan resulteren in vertragingen, zo stelt ASML in een risicoanalyse in zijn jaarverslag 2014.
Een rekensom leert dat elk van die tien minstens 200 miljoen euro moet omzetten. Om dat te halen moet er nog het een en ander geconsolideerd worden. Tel even mee. ‘White box’ oem’er VDL ETG – volledig verantwoordelijk voor ontwerp en productie van de waferhandler – haalt wel 200 miljoen omzet, dus die kun je veilig noteren. Idem Frencken: de business in Azië meegerekend tikt die alleen al aan mechatronica-activiteiten de 250 miljoen aan. Neways zit, inclusief de overgenomen BuS Group, op ruim 300 miljoen euro. Voorts is er Festo, dat begin dit jaar ook ‘promoveerde’ tot ‘white box’-toeleverancier van ASML. En we hebben natuurlijk Zeiss, Trumpf en Heidenhain, drie andere Duitse miljardenondernemingen. Plus het Japanse Kyocera. Acht toeleveranciers, waarvan vijf met het kenniszwaartepunt buiten Nederland.
En dus nog twee te gaan die je in Nederland niet eenvoudig bij elkaar fuseert. NTS, een van de grootste system suppliers, kwam in 2014 tot 125 miljoen, Prodrive zit ook in die buurt, Hittech inclusief het vorig jaar geacquireerde Prontor komt op ongeveer 100 en KMWE zit op plusminus 80. Voorts zijn er partijen als Demcon, Sioux, Norma, Variass, elk goed voor ‘slechts’ enkele tientallen miljoenen omzet.
Vorig jaar bij een jubileumfeestje van Norma mopperde ASML-cto Martin van den Brink lustig op onze toeleverindustrie. Van de omzet (toen ruim vijf miljard euro) was 85 procent inkoop. De Nederlandse toeleveranciers droegen daar 1,7 miljard euro aan bij, de Duitse zaten iets lager, op 1,3 miljard. Komt het echter aan op ‘white box oem’ verantwoordelijkheid, dan winnen de Duitsers. Van de Nederlandse suppliers levert driekwart nog ‘build-to-print’, onze oosterburen daarentegen zijn voor tweederde white box oem’ers, aldus een strenge Van den Brink.
Het Rathenau Instituut becijferde onlangs dat de overheidsbijdrage aan wetenschappelijk onderzoek en innovatie tussen 2013 en 2019 met 7,6 procent gaat dalen. Moet je als bedrijf met goedopgeleide mensen de internationale concurrentiestrijd voeren, dan is een dergelijke korting wel een probleem. ‘ASML haalt niet voor niets zoveel mensen uit het buitenland’, concludeerde eerder al TU/e-voorzitter Jan Mengelers. De Nederlandse hightech heeft niet de schaal om het ASML-supply-beleid te volgen, noch heerst er hier het door ‘Veldhoven’ gewenste industriële en politieke klimaat. Het zwaartepunt van de supply base van de parel van de Nederlandse industrie schuifelt langzaam maar zeker richting de uitgang.
Martin van Zaalen
Hoofdredacteur Link Magazine
martin.vanzaalen@linkmagazine.nl
@martinvanzaalen
#linkmagazine
