In zijn eigen praktijk komt Paul Mencke, partner bij Govers Accountants/Adviseurs, servitization nog niet tegen. Govers bedient vooral industriële mkb’ers in een grote straal rondom Eindhoven. ‘Die bedrijven, machinebouwers bijvoorbeeld, willen factureren wat ze leveren, in termijnen en zo nodig nemen ze ook wat risico voor hun rekening. Met constructies als lease of zelfs pay-per-use zijn ze echter nog niet bezig.’ Mencke vraagt zich ook af of servitization de ‘lichtende toekomst’ voor de maakindustrie moet zijn. Zijn twijfels werden onlangs weer gevoed op een congres in Barcelona. ‘Een start-up sprak over een soort Thuisbezorgd in Spanje. Hij had daarvoor een netwerk van detaillisten en bezorgers opgezet. Je ziet dan een verschraling van werk met laagwaardige baantjes, zoals van die bezorgers. Een andere start-up had een website voor kamerverhuur, voor werknemers die dicht bij hun werk een kamer willen huren vanwege te lange woon-werkreistijd. Daarvoor worden appartementen opgeknipt, omdat die al te duur zijn. Dit leidt tot een verschraling van het wonen. Jongeren hechten misschien minder aan bezit en zien dit soort modellen als remedie tegen de toenemende ongelijkheid. Kijk je echter naar de grote partijen als Uber en Airbnb, dan zie je een tussenlaag die weliswaar voor de gebruiker de inefficiëntie wegneemt, maar wel zelf een onevenredig grote marge pakt. Per saldo moet de gebruiker toch betalen en dan wordt het winner-takes-all. De oude economie mag gedateerd zijn en een verdwijnende middenklasse kennen, in de nieuwe economie wordt de ongelijkheid mogelijk nog veel groter.’
Mencke is daarom niet per se optimistisch over servitization in de industrie. ‘Niet degenen die de machines bouwen en vervolgens ter beschikking stellen pakken dit op, maar een aparte laag met gespecialiseerde bedrijven die bijvoorbeeld de leaseconstructies voor hun rekening nemen. Er zijn al de bekende verhuurbedrijven met een breed assortiment aan generieke machines en gereedschappen: nu nog vooral commodity-producten, maar mogelijk ontwikkelen ze ook platforms voor de flexibele inzet van machines voor meer specifieke toepassingen.’
Voor individuele machinebouwers zal het lastig zijn om naast het ‘produceren en verkopen’- model tot een model met lease of pay-per-use te komen, verwacht Mencke. De ervaringen van Piet Otten van AV Flexologic, artikel uit Link magazine, lijken dit te bevestigen. ‘Wij hebben soms al moeite om een servicecontract betaald te krijgen. Leaseconstructies in een internationale setting organiseren met een enkele partij is helemaal moeilijk, want banken zijn vaak begrensd tot zakendoen in één land. Om op meerdere locaties wereldwijd onze investeringen gefinancierd te krijgen, zoals in Roemenië, moeten we dus noodgedwongen naar verschillende banken.’
