Alexander van der Lof, ceo van het grote, beursgenoteerde TKH, vertrouwde mij toe dat zijn medewerkers ‘knettergek’ worden. Hij doelde op dezelfde gemoedstoestand als waarin industriële managers zoals Fried Cuijten tegenwoordig hun WhatsApp doornemen. Daarin belagen Chinezen en andere Aziaten hen met een aanhoudende stroom aan orderberichtjes, wijzigingen daarop en wijzigingen daar weer op. Want een appie is zo verstuurd, nietwaar? En de ontvanger lost het maar op. Dat weet de Aziatische klant als geen ander. Lees het themadeel van de novemberuitgave die 27 oktober verschijnt.
Relaties waarin de een afhankelijk is van de ander, en de een dus meer macht heeft dan de ander, zijn van alle tijden. De vriendin (Zus, 97) van mijn vader had vroeger een reisbureau, in Rotterdam. Het was de tijd dat een vakantie pas na een bepaalde datum geboekt kon worden; niemand wist waarom, zo luidde nu eenmaal de oekaze van de machtige touroperator. Als de klanten bij Zus in de winkel hun vakantiewensen hadden doorgegeven, moesten die plek krijgen in de systemen van de grote touroperator in Amsterdam, en snel ook, want anders was elke reis naar de zon al vergeven. Dat was echter lastig want die operator werd door alle reisbureaus tegelijk gebeld en was telefonisch volkomen onbereikbaar. Dus toog de man van Zus naar Amsterdam om tegenover de vestiging van de grootste touroperator bij een sigarenboer bij de telefoon te gaan zitten. Zus belde hem daar elk uur de ontvangen klantorders door. Met een lijst van boekingen ging hij vervolgens naar de overkant van de straat om ze daar bij zijn favoriete administratieve medewerkster bovenop de stapel te leggen. Maar als hij dan na een dag van veel wachten terug op de zaak kwam, lag er nog een bult werk waarmee ze tot twee uur ’s nachts zoet waren. Het woord ‘knettergek’ gebruikte de vriendin van mijn vader niet, maar dat werd ze er wel van.
Kortom, andere tijden, geheel andere context, maar het resultaat is hetzelfde: mensen worden knettergek van de tijdsdruk die anderen hen – onnodig – opleggen. Macht die uitgeoefend wordt, niet omdat het zoveel nut heeft, maar vooral omdat het kan. Nu zat ik laatst twee middagen bij een discussie met partijen uit de ‘eierketen’. Dat is een keten waarin de macht bij de retail ligt, die deze macht gebruikt voor superlage prijzen, niet om te overleven. Om de verhoudingen toch enigszins in balans te krijgen, in casu marge te behalen, weten de legpluimveeboeren tot nog toe niet veel anders te verzinnen dan op te schalen naar legfabrieken met 150.000 kippen en meer. Om toch wat anders te verzinnen, zaten ze nu bijeen – met machinebouwers en foodinnovatoren – om af te tasten of ze bereid waren tot open innovatie. Tot het samenwerken aan het verhogen van de toegevoegde waarde van de boer, aan innovaties waarmee die boer in staat is niet alleen eieren te leveren, maar ook grondstoffen voor innovatieve foodproducten. Mijn persoonlijke indruk na zes uur debat: de retail hoeft zich geen zorgen te maken. Het ‘postcodeloterij-effect’ deed zich voor: liever de zekerheid van iedereen arm, dan het risico dat de buurman rijker – lees machtiger – wordt dan jij.
Macht corrumpeert, maar onmacht ook.
Martin van Zaalen
Hoofdredacteur Link Magazine
martin.vanzaalen@linkmagazine.nl
@martinvanzaalen
#linkmagazine
