Stoer, robuust en minimalistisch: de e-scooter Electric Dutchman van Specs E-Mobility is een opvallende verschijning op de weg. Het Eindhovense Phoenix 3D Metaal, specialist in rubberpersen, hielp bij de ontwikkeling van belangrijke plaatwerkdelen, en maakt die ook. Groot voordeel van die technologie: ‘Je kunt uit één stuk metaal vloeiende vormen creëren, met een mooier en beter resultaat.’ Zoals veel ontwerpers waren ook die van Specs onbekend met de mogelijkheden van het rubberpersen. Nu niet meer: dankzij de samenwerking met Phoenix 3D Metaal kennen ze inmiddels de vormvrijheid en de lagere kosten van deze technologie. ‘Wij willen dat iedere engineer in Nederland weet wat hij met rubberpersen kan.’
‘Vloeiende vormen, lagere kosten’
De Electric Dutchman is een spin-off van Specs Revalidatietechniek in Aarle-Rixtel, dat producten voor elektrische rolstoelen en scootmobielen, zoals arm- en rugleuningen en been- en neksteunen, ontwikkelt en assembleert. Managing director en motorliefhebber Eelco Gielen bedacht dat e-scooters serieuze problemen als milieuvervuiling (CO2-uitstoot, herrie) en door gemotoriseerd (auto)verkeer dichtslibbende binnensteden kunnen helpen oplossen.
Kort en goed: Specs zette pakweg vier jaar geleden, naast de bestaande business, Specs E-Mobility op. ‘Eelco is samen met Maurits Vermeulen, onze creative director, met het ontwerp aan de slag gegaan, en later ben ik erbij gekomen’, zegt Gijs Manders, die met zijn werktuigbouwkundige achtergrond de engineering op zich nam. Vandaag legt het inmiddels vijftienkoppige (deels parttime) team het accent vooral op het doorontwikkelen en customizen van de Electric Dutchman.
Harde uitgangspunten
In de ontwerpfase golden harde uitgangspunten. Technisch, in de zin van: robuust, lage onderhoudskosten en forse actieradius (afhankelijk van het gebruik ruim honderd kilometer met twee accupacks). En qua ontwerp: innovatief en minimalistisch Dutch Design, en modulair van opbouw om verregaand te kunnen customizen wat betreft kleurstelling, bedrukking (logo’s, reclame) en accessoires (zoals een koelbox of gereedschapskist achterop, een hoger stuur voor lange mensen of windscherm, en zelfs bluetooth-connectiviteit voor navigatie, locatietracking). ‘We denken graag mee met klanten die behoefte hebben aan een bepaalde accessoire of functie’, aldus Gijs Manders.
‘In de matrijs voor Specs E-Mobile hebben we ribben gemaakt voor extra stevigheid’
Vandaag is de e-scooter verkrijgbaar in vier versies: de Electric Dutchman One (1.500 watt Bosch-aandrijving) en de PRO (2.000 watt), waarbij de koper/leaser de keus heeft uit een 25- of 45-kilometervariant. Daarnaast valt te kiezen voor een actieradius van ruim 50 kilometer (een accupack) en ruim 100 kilometer (twee accupacks). In de versie met één accupack zit deze weggewerkt in de zogenoemde bottom housing, een compartiment onder de voeten van de berijder. Onder het zitvlak zit het tweede compartiment (top housing), dat voor het tweede accupack of bagage te gebruiken is.
Alles in één procedé
Beide behuizingen zijn ontwikkeld in nauwe samenwerking met Phoenix 3D Metaal. Dat in rubberpersen gespecialiseerde bedrijf bracht al vroeg in het ontwerpproces zijn kennis van het ontwerpen en ontwikkelen van 3D-plaatwerk in, en maakt de behuizingen. Voor het produceren van zeer grote series plaatwerk legt rubberpersen het qua kosten af tegen het dieptrekprocedé, maar voor kleine en middelgrote series zeker niet, legt engineeringmanager Rudy Daams uit. ‘Het grote verschil met dieptrekken is dat je bij rubberpersen een eenzijdige tool nodig hebt: de undertooling, ofwel het matrijs, waar we een holte uit frezen. Dat wordt in de pers gelegd, er wordt een metalen plaat opgelegd – en een groot rubber blok duwt het materiaal in de gewenste vorm. Met als grote voordelen dat de gereedschapskosten beduidend lager zijn en je uit één stuk metaal vloeiende vormen kunt creëren met een mooier en beter resultaat – zonder dat je delen moet lassen en dus met minder werk. In de matrijs voor Specs E-Mobile hebben we bijvoorbeeld ribben gemaakt die zorgen voor extra stevigheid.’ Het eindresultaat is een vooruitstrevend product dat er mede door het 3D-plaatwerk ook echt vooruitstrevend uitziet.
Simulatie van het rubberpersproces
Daar komt bij dat beide behuizingen met dezelfde matrijs worden gemaakt. Die zijn niet 100 procent gelijk, maar het basispatroon is hetzelfde – en het verschil wordt pas gemaakt in het 3D-snijden, verklaart Daams. ‘Dat halveert de gereedschapskosten nog eens.’ Manders looft de steun die Phoenix 3D Metaal al vroeg in het ontwerpproces heeft geboden en ziet meer voordelen van het rubberpersprocedé. ‘Zo hebben we de twee behuizingen kunnen ontwerpen in verschillende plaatdiktes. Dat is goed gegaan, uiteraard zijn daar de nodige simulaties aan voorafgegaan om de uitkomst van ontwerpkeuzes goed te kunnen voorspellen.’ Bijna honderd Electric Dutchman e-scooters zijn inmiddels aan de man gebracht. En de Europese typegoedkeuring is binnen, zodat ook de uitrol buiten Nederland kan beginnen.
Op bres voor ‘vergeten’ rubberperstechnologie
De rubberperstechnologie is in de engineeringwereld gaandeweg uit beeld geraakt; alleen in de luchtvaartindustrie is die altijd in zwang gebleven. Om daar verandering in te brengen, heeft Phoenix 3D Metaal zijn zichtbaarheid in de markt de afgelopen jaren sterk vergroot. Jan-Willem van Hooft, die samen met Bernard van der Poel de directie vormt: ‘Wij willen dat iedere engineer in Nederland die apparaten of machines construeert, onze rubberperstechnologie kent en weet wat ermee mogelijk is.’
