De kweek van wormen en insecten kan een interessante markt worden voor Nederlandse agrariërs. Dat concluderen de Brabantse ontwikkelingsmaatschappij BOM en ABN AMRO na een gezamenlijk onderzoek. Ook liggen er kansen voor de maakindustrie, die bedrijven in alle stilte al aan het pakken zijn.
ABN AMRO en BOM voorzien stormachtige groei.
Verschillende trendy restaurants in Nederland zetten het op de kaart: bitterballen van meelwormen, gegrilde sprinkhaan of een sateetje van rups. De groep liefhebbers is nog klein, maar de verwachting is dat het eten van insecten binnen enkele jaren heel gewoon is. Net als in Azië en Afrika waar deze eiwitrijke geleedpotigen veelal het dure vlees vervangen. Volgens recente cijfers eten meer dan twee miljard wereldburgers meerdere malen per week insecten.
Wilbert Hilkens, Voor de kost
Snel groeien
Europa en ook Noord-Amerika blijven achter. Niet lang meer, meent Wilbert Hilkens, die voor zijn vorige werkgever ABN AMRO samen met de BOM het rapport ‘Insectenkweek, kleine sector, grote kansen’ publiceerde over de toekomst van de insectenkweek in Nederland. ‘Wij denken dat de sector de komende jaren snel kan groeien. Met name door veranderende wetgeving. Stapsgewijs wordt het toegestaan om insecteneiwit te verwerken in dierlijke voeding. Daarmee gaan grote markten open. Als de Nederlandse pluimveehouders bijvoorbeeld één procent van het vleeskuikenvoer vervangen door insecteneiwit, dan hebben we het over 70.000 ton. Momenteel wordt in de dierlijke voeding enorm veel vismeel en soja gebruikt. Als insecteneiwit tien procent van alleen al het vismeel kan vervangen in visvoer, dan praten we in Europa over 80.000 ton. Eén procent van het speenvarkenvoer in Nederland vervangen betekent 800 ton. Voor het produceren van dit soort volumes zijn hoogwaardige en efficiënte fabrieken nodig. Waarom zouden we die niet in Nederland kunnen neerzetten? We hebben een uitstekende maakindustrie met veel expertise in de landbouw en veeteelt.’
Kweek van Buffalo-wormen bij Proti-Farm in Ermelo, een uitstekend alternatief voor vlees of vis.
Nichemarkt
Kansen genoeg, zo concludeert het rapport, maar die worden nog niet benut. Hilkens: ‘Momenteel zijn in Nederland 25 bedrijven bezig met insectenkweek. Samen produceren ze ongeveer 500 ton. Drie bedrijven nemen daarvan weer de helft voor hun rekening en pakken het professioneel aan. Ze zien de kansen en willen groeien. Gemakkelijk is dat niet. Ze moeten werken met klimaatinrichtingen en aangepaste broedkasten. Wij kennen nog geen machinebouwers of ontwikkelaars die zich verdiepen in de insectenkweek. Waarschijnlijk omdat ze niet in de gaten hebben dat hier een mooie nichemarkt wacht. In Europa zijn er agrariërs genoeg met interesse in insectenkweek. Maar die willen dan wel maatproducten kunnen aanschaffen bij toeleveranciers met kennis van zaken.’
Verschillende insectensoorten lenen zich uitstekend om er eiwitrijk meel en olie van te maken. De zwarte soldatenvlieg is geschikt voor het deels vervangen van soja en vismeel in diervoeders, de kleine Buffalo-meelworm is bruikbaar voor verwerking in humane voeding en farmaceutische toepassingen. ‘Mits de prijzen concurrerend worden. Dat vergt efficiënte machines en installaties voor kweken, doden, verwerken en verpakken. Het gaat om het opzetten van een keten. Er zijn producenten genoeg in Nederland die dat kunnen. Tijdens ons onderzoek hebben we vastgesteld dat toeleveranciers en machinebouwers de kat uit de boom kijken. Terwijl een ton toch tussen de 2.000 en 10.000 euro opbrengt.’
Diervoeding
Voorlopig jaagt vooral de vraag van de diervoedingfabrikanten de markt voor insectenkweek aan. ‘Nu importeren we honderdduizenden tonnen vismeel uit Zuid-Amerika. Meel waarvoor wilde vis wordt gedood en vermalen. De productie van soja legt een groot beslag op landbouwareaal. Met de groeiende wereldbevolking neemt de vraag alleen maar toe, ook omdat we steeds meer dieren fokken voor consumptie. Het gebruik van insecteneiwit is alleen al uit oogpunt van duurzaamheid grote winst. We kunnen lokaal produceren en besparen op vervoerskosten. Als we in de toekomst ook nog eens wormen en insecten mogen kweken uit ons voedselafval, dan maken we de cirkel helemaal rond. Blijft essentieel dat het economisch concurrerend moet zijn. In de agrarische sector telt elke euro.’ Op de wat langere termijn verwachten de opstellers van het rapport dat ook de menselijke consumptie van meelwormen en insecten toeneemt. ‘Je ziet steeds meer gerechten van goede koks op de kaart als alternatief voor vlees of vis. Ook groeit het aanbod van gevriesdroogde producten in de supermarkten en speciaalzaken.’
Heidi de Bruin, ceo van Proti-Farm: ‘We hebben zelf een complete keten ontworpen, bestaande machine- en installatiebouwers zijn daar nog niet zo mee bezig.
Ketens vormen
Nu de wetgeving versoepelt, is het tijd voor actie. Wilbert Hilkens, tegenwoordig actief als zelfstandig adviseur met zijn bedrijf Voordekost: ‘Nederland heeft behalve de agrarische sector en de daarbij behorende maakindustrie ook wetenschappelijke kennis in huis. De universiteit van Wageningen is gespecialiseerd in insecten, de hogeschool HAS heeft het goedlopende Insectlab opgezet. Private equity-huizen tonen interesse. Wereldwijd is de totale productie vorig jaar verdubbeld naar ruim 16.000 ton. Nederland kan aanhaken, de tijd is er rijp voor. Het woord is nu aan de agrarische sector, de maakindustrie en de kennisinstellingen om de ketens te vormen.’
Deze oproep is in het geval van Proti-Farm, producent van meer dan tien soorten insecten, niet aan dovemansoren gericht. Nog dit jaar gaat deze Ermelose insectenkweker de productie fors opschalen. ‘We gaan duizenden tonnen Buffalo-meelwormen kweken en afzetten aan verschillende industrieën met de focus op humane consumptie’, zegt ceo Heidi de Bruin. ‘De wereldbevolking blijft groeien, we zijn de zeven miljard al gepasseerd. De aarde heeft dringend behoefte aan een nieuwe eiwitbron. De Buffalo-meelworm is rijk aan complete eiwitten, mineralen en vitamines. De kweek is duurzaam, er is weinig energie voor nodig en de afvalstromen zijn uitstekend geschikt als mest. Puur circulair dus en een uitstekend alternatief. Hetzij in pure vorm of in poeder en olie. Stel je eens voor dat je één keer per week een insectenmaaltijd eet in plaats van een stukje vlees. Een revolutie.’
Bestaande machine- en installatiebouwers staan op de stoep
Heidi de Bruin heeft een investeerder gevonden die de opschaling financiert. ‘We hebben met onze eigen en externe ingenieurs, entomologen en biologen een complete keten ontworpen. Alles zelf bedacht, want de bestaande machine- en installatiebouwers zijn daar inderdaad nog niet zo mee bezig. Maar dat verandert snel. Nu de ontwerpen gereed zijn, staan de leveranciers op de stoep. Ze willen meedoen, ze zien wel degelijk kansen.’
Inmiddels is in Ermelo begonnen met de bouw van een faciliteit voor kweek, oogst, verpakking en logistiek met een capaciteit van enkele duizenden tonnen. Dit jaar moet de fabriek gereed zijn en draaien. ‘Daarna gaan we met dit concept de wereldmarkt op’, zegt Heidi de Bruin. ‘We krijgen nu al aanvragen uit Azië, Zuid-Amerika en Europese landen. Meer kan ik er op dit moment niet over zeggen. Er zijn kapers op de kust. We willen onze vindingen beschermen. Daarom willen onze toeleveranciers ook nog geen publiciteit. Maar geloof mij dat de Nederlandse maakindustrie er wel degelijk mee bezig is.’
