High-end technologieleverancier DEMCON heeft het Enschedese Kryoz Technologies overgenomen. Kryoz, opgericht in 2008 als spin-off van de Universiteit Twente (UT), ontwikkelt en levert cryogene microkoelers voor de koeling van onder meer dunnefilmsamples voor (materiaal)onderzoek en hoogwaardige elektronica en sensoren. Als onderdeel van de DEMCON groep kan Kryoz sneller groeien op de internationale markt. DEMCON op zijn beurt heeft nieuwe competenties aan boord gehaald voor koeling en cryogene techniek, die het bij bestaande en nieuwe klanten voor hightech systems en medical devices kan toepassen.
Marktkansen voor microkoelers
Kryoz startte in 2008 met de ontwikkeling van microkoelers als vervolg op het promotieonderzoek van oprichter Pieter-Paul Lerou aan de UT. Kryoz gebruikt lithografietechnieken uit de halfgeleiderwereld om micromechanische koelers (in grote aantallen) te maken. Deze microkoelers werken volgens het principe van een huis-tuin-en-keuken koelkast. De eerste doelmarkt betrof de centrale antennes van mobiele/draadloze netwerken: koeling van de versterkerchips in die antennes houdt het ruisniveau laag genoeg voor communicatie over grote afstanden. Nog altijd is Kryoz wereldwijd de enige aanbieder van dit type microkoeler als een ‘plug & play’ koelsysteem dat de gebruiker eenvoudig, als een black box, in zijn toepassing kan integreren.
microkoelers liggen in telecommunicatie, instrumentatie, materiaalonderzoek, medische diagnostiek en ruimtevaart
Toepassingen van de microkoelers liggen in telecommunicatie, instrumentatie, materiaalonderzoek, medische diagnostiek en ruimtevaart. Denk aan de koeling van versterkers en andere elektronica, uv- en infraroodcamera’s, röntgendetectoren en magnetische sensoren. Maar ze zijn ook geschikt voor onderzoek en karakterisatie van dunne films, supergeleidende materialen en zonnecellen bij extreem lage temperaturen. Klanten zijn onder meer elektronenmicroscoopfabrikant FEI, de Europese ruimtevaartorganisatie ESA, het Duitse onderzoeksinstituut PTB, de UT en Chalmers University in Zweden. Het gesloten koelsysteem van Kryoz kent diverse voordelen ten opzichte van andere koeloplossingen. Zo hoeft de gebruiker geen kennis van koeltechniek of vacuümtechnologie te hebben en is er geen toevoer en handling van vloeibaar stikstof vereist. Bovendien veroorzaakt het systeem geen trillingen, die bijvoorbeeld in gevoelige meetsystemen uit den boze zijn.
Nog geen doorbraak
Kryoz heeft geleidelijk de switch gemaakt van technologieontwikkelaar naar productleverancier. Inmiddels vermeldt het productportfolio twee standaardsystemen, voor ‘koeling’ van –185 tot +100 graden Celsius en van –200 tot + 25 graden Celsius, respectievelijk. Daarnaast levert Kryoz ‘semi-customized’ producten, waarbij het koelsysteem aan de specifieke toepassing voor een klant wordt aangepast. In 2010 trad Erik-
Jan de Hoon aan als zakelijk partner; hij had bij Nefit/Bosch Thermotechniek ervaring opgedaan in R&D, productontwikkeling en projectleiding. Kryoz groeide, tot maximaal zeven medewerkers, maar een echte doorbraak bleef uit, onder meer vanwege onvoldoende financiële slagkracht. Dat heeft te maken met de lange beslistrajecten bij potentiële klanten uit de onderzoekswereld.
Broedplaats
Vorig jaar besloot Kryoz op zoek te gaan naar een strategische partner. Die werd gevonden in DEMCON, dat ‘om de hoek’ op het Business & Science Park in Enschede is gevestigd. Lerou en De Hoon ervoeren meteen een klik, zowel in de technologiefocus als de bedrijfscultuur. Directeur Dennis Schipper van DEMCON herkent zich daarin. ‘Wij zijn in ruim twintig jaar uitgegroeid tot een middelgrote onderneming, maar hebben ondernemerschap intern nog altijd hoog in het vaandel staan. We werken veel samen met start-ups en andere kleinere ondernemingen, onder meer in ons Incubate-programma.’ Met Incubate heeft DEMCON een broedplaats gecreëerd waar hightech bedrijven de optimale omstandigheden voor ontwikkeling en groei vinden. Dit omvat ontwerpondersteuning, huisvesting, lab- en productiefaciliteiten, aanvullende diensten en desgewenst een financiële injectie. Lerou en De Hoon: ‘Dat kan ons helpen naar een hoger niveau door te groeien. En als we naar grotere aantallen gaan, kunnen we de assemblage van onze systemen – de componenten kopen we allemaal in – door DEMCON production laten verzorgen.’
Gezamenlijke projecten
Op hun beurt bieden Incubate-deelnemers DEMCON nieuwe kennis en mogelijke ingangen op nieuwe markten. De inbreng van Kryoz omvat unieke kennis van microkoeltechniek en een internationaal netwerk. Dennis Schipper: ‘De DEMCON groep kan door de overname van Kryoz bestaande en nieuwe klanten met een breder aanbod bedienen.’ Beide partijen zien kansen voor gezamenlijke projecten en een eerste project is inmiddels onderweg. Dat betreft geofysisch onderzoek, waarvoor sensoren in boorputten worden ingebracht. Koeling van de sensoren maakt de metingen nauwkeuriger, waardoor minder boorputten nodig zijn voor een compleet meetprogramma – dit betekent een flinke kostenbesparing.
