Begin januari keerden Edwin en Liesbeth ter Velde terug van hun tocht van een maand door het barre Zuidpool-landschap. Hun geografische doelwit – de uiterste pool – hebben ze door weken van sneeuwstormen niet gehaald. Maar hun ideële doel – meer aandacht voor de mogelijkheden van circulariteit – hebben ze wel kunnen verwezenlijken. Met de technologische hulp van Apex Dynamics.
- Barre tocht vestigt aandacht op circulaire economie.
- Solar Voyager werd uitgerust met flink aantal hoog-rendement zonnepanelen.
- Tandwielkasten van Apex droegen bij aan minimalisering stroomverbruik.
- Mission Control Centerin Zaandam volgde expeditie op de voet.
Apex Dynamics heeft veel van het project Clean2Antarctica geleerd. Niet zozeer in technologisch opzicht, geeft managing directeur Thom van Oss aan, ‘maar vooral wat doorzettingsvermogen werkelijk inhoudt. En daarnaast dat het niet houdbaar is hoe de mensheid nu met grondstoffen en materialen omgaat. Edwin ter Velde heeft ons met de neus op de feiten gedrukt en ons duidelijk gemaakt dat de economie met een aantal betrekkelijk simpele ingrepen wél duurzaam ingericht kan worden.’
Edwin ter Velde
Ter Velde klopte een paar jaar geleden aan met de vraag of Apex Dynamics bereid was zijn project te ondersteunen, met vier tandwielkasten. Een nader gesprek volgde. Het enorme enthousiasme van Ter Velde en zijn goed onderbouwde plannen deden Van Oss besluiten op het verzoek in te gaan. Wat bleek: Ter Velde wilde samen met zijn vrouw Liesbeth een reis maken van de Union Glacier, aan de kust van Antarctica, naar de Zuidpool en weer terug. Zonder enige CO2-uitstoot – in een elektrisch aangedreven, deels 3D-geprinte auto, gemaakt van hergebruikt kunststof en andere gerecyclede materialen. Een trip van ongeveer een maand en 2.400 kilometer – primair bedoeld om de wereld erop te wijzen dat de huidige lineaire economie met al zijn CO2-uitstoot moet worden veranderd in een circulaire economie, waarin geen grondstoffen verloren gaan en alle energie uitsluitend duurzaam wordt opgewekt.
Thom van Oss met in zijn hand een tandwielkast van het type dat meeging naar de Zuidpool.
Zeer energiezuinig
Ter Velde wilde zijn wagen, de Solar Voyager, uitrusten met een flink aantal hoog-rendement zonnepanelen. Die zouden hem en zijn vrouw in staat stellen de hoogzomer in Antarctica (met per etmaal 24 uur zon) te benutten om de lange rit af te leggen zonder fossiele brandstof te verbruiken. Maar dat vergde wel een zeer energiezuinig systeem van elektromotoren en overbrenging naar de wielen. ‘Edwin had het al heel goed doorgerekend. Zijn wagen zou worden voorzien van vier – niet eens zo heel zuinige – IE2-elektromotoren. Die zouden de vier grote wielen aan moeten drijven via vier tandwielkasten van Apex Dynamics met een ratio van vijftig. Want bij die overbrenging en bij een snelheid van zo’n acht kilometer per uur, zouden de motoren het meest rendabel lopen en per kilometer zo min mogelijk stroom verbruiken.’
‘Een grootse prestatie, die laat zien wat je met doorzettingsvermogen allemaal kunt bereiken’
In eerste instantie werd gedacht dat tandwielkasten van de goedkopere Apex’s PD-serie zouden volstaan. Maar bij nadere beschouwing van de extreme eisen die de pool-omstandigheden zouden gaan stellen, bracht Apex zijn meest energiezuinige AD110 in, vijf stuks. ‘Eén reserve, want je weet op voorhand niet helemaal zeker hoe die kasten zich houden bij de lage temperaturen daar, over zo’n lange periode. Ook hebben we hem uitgelegd hoe de kast precies werkt en samengesteld is, zodat hij er in geval van nood één of twee zou kunnen loskoppelen van de motor.’ Maar, alle voorzorg is niet nodig gebleken. De poolreizigers zijn inmiddels weer veilig in Nederland, zonder panne.
Sneeuwstormen
Niet dat Edwin en Liesbeth ter Velde de hele afstand hebben afgelegd: ze hebben slechts 700 kilometer gereden. Maar dat had geen technische oorzaak. Weerrapporten van de NASA over de afgelopen dertig jaar lieten zien dat december vrijwel steeds een maand met heel veel zon is. Echter niet dit keer. ‘Van de weken dat ze onderweg zijn geweest, hebben ze maar enkele dagen echt door kunnen rijden. De rest van de tijd stonden ze stil door sneeuwstormen. Je hebt dan een zicht van nul. Je voorruit ziet eruit als een vel wit papier. En dan is het niet veilig om te rijden. Het grootste deel van de tocht gaat over een uitgestrekte sneeuwvlakte, maar ook daarin zitten grote spleten’, zo heeft Van Oss zich door Ter Velde laten vertellen. Dus is uiteindelijk besloten terug te keren naar het station aan de Union Glacier, zodat de wagen niet gesleept zou hoeven te worden door de meerijdende vrachtauto. Wat overigens ook niet mogelijk was geweest, omdat de truck wél technische problemen had.
Tijdens die barre reis werden ze vanuit het Mission Control Centerin Zaandam op de voet gevolgd. Via een satellietverbinding voor het sociale contact, maar ook via dataverbindingen om de gegevens van tal van sensoren uit te lezen. ‘Het center kon precies volgen wat de temperatuur van de motoren was, hoe hoog het vermogen was en of steeds voldoende koppel geleverd kon worden aan de wielen. Wij gaan de data nog precies analyseren, ook om een beter beeld te krijgen van hoe wij onze tandwielkasten in de machine van de klant op afstand beter kunnen volgen. Onze kasten zijn natuurlijk pure mechanica, maar toch willen wij door indirecte metingen van zaken als temperatuur en trillingen nauwkeuriger vast kunnen stellen wat de actuele conditie van een tandwielkast is.’
Doorzettingsvermogen
De belangrijkste leerpunten van het project Clean2Antarctica, maakt Thom van Oss duidelijk, zijn echter niet van technologische aard. ‘Ik ben echt zeer onder de indruk geraakt van het enorme doorzettingsvermogen van Edwin en Liesbeth ter Velde. Niet alleen tijdens de tocht – waarbij ze temperaturen tot min-25 graden Celsius moesten trotseren, zonder kachel, want daar was geen stroom voor – maar misschien nog meer vóórdat ze van start gingen. Omdat er zoveel geregeld en gedaan moet worden. Een grootse prestatie, die laat zien wat je met doorzettingsvermogen allemaal kunt bereiken. Daarnaast heeft het ons ervan bewust gemaakt dat wij – al zijn onze producten zeer energiezuinig – niet de meest duurzame onderneming zijn en daarin ook stappen kunnen zetten. Dat geldt niet alleen voor Apex Dynamics in de Benelux, maar ook voor de mensen in onze fabriek in Taiwan.’
180 graden
Die bewustwording geldt niet alleen voor Apex, maar voor veel mensen wereldwijd. ‘Voor Edwin en Liesbeth is het project zondermeer geslaagd, ook al hebben ze de uiterste Zuidpool niet gehaald. Want ze hebben veel media-aandacht gekregen, van tv-stations als BBC, National Geographic, NPO en SBS en bladen als de Volkskrant en Wired Magazine. Om hun boodschap uit te dragen: dat de mensheid een draai van 180 graden moet maken. Een metafoor voor de draai die zij hadden moeten maken als ze de Zuidpool bereikt hadden.’
