‘Hoe verder je van huis komt, hoe eerder je besodemieterd wordt.’ Het was een van de oneliners van Wim van der Leegte van VDL tijdens het seminar ‘Maak ’t in Holland’. Hij ging samen met Ed van Gent van de ING Bank, Ron Kok van OTB en Chris Buijink van EZ onder leiding van 
Harry Starren van Management Centrum de Baak in discussie over de vraag hoe de Nederlandse industrie behouden kan blijven. Het seminar ging vooraf aan de uitreiking van de Dutch Industrial Suppliers Awards 2004 op 15 september in Amsterdam en werd georganiseerd door Link Magazine samen met de ING Bank.
Wim van der Leegte
Spreker Van der Leegte toont een sheet met de kaart van Europa, met daarop de vestigingsplaatsen van VDL. ‘Dat er zo veel stippen in en rond Eindhoven staan, komt omdat ik daar geboren ben.’ Wim van der Leegte zegt het op droge toon, in een dialect dat zijn mededeling bijna overbodig maakt. De president-directeur houdt niet van spreekbeurten, maar het thema ligt ’m zo na aan het hart dat hij toezegde: ‘Niet voor niets heeft ons logo de kleuren rood, wit en blauw.’ Zijn motto is ‘stay west’, want ‘hoe verder je van huis komt, hoe eerder je besodemieterd wordt’. En het is – met de verscheidenheid aan producten die VDL levert en de op ‘beheerste groei’ gerichte strategie – ook niet nodig ver van huis te gaan, stelt hij. Hij toont enkele kerncijfers: een snelle groei naar 5600 mensen, van wie 3600 in Nederland. Een omzet van 850 miljoen in 2003 bij een netto winst van bijna 30 miljoen. En zijn trots: een solvabiliteit van 49 procent. ‘De banken staan voor deur’, maar de producent van onder meer bussen, warmtewisselaars en zonnebanken heeft ze niet nodig. En dat is maar goed ook, wil hij maar zeggen, want heb je ze wel nodig dan is het lastig om aan krediet te komen.
Ron Kok directeur OTB
Het is de frustratie van een andere spreker, OTB-directeur Ron Kok. Hij illustreert dat aan de hand 
van het nieuwe type spuitgietmachine dat zijn bedrijf ontwikkelde. Hij kon de machine niet op de markt brengen, omdat de bank ‘er niet in geloofde’. Terwijl hij toch kan bogen op tientallen jaren ondernemerservaring. ‘Ik heb het concept uiteindelijk maar aan een buitenlandse concurrent verkocht. Het is een markt van 100.000 machines per jaar. Het had driehonderd arbeidsplaatsen opgeleverd. Daar moeten ze hier in Nederland maar eens over nadenken.’ Een boodschap niet alleen aan het adres van de gastheer van het seminar, de ING Bank, maar bijvoorbeeld ook aan de vakbonden. ‘We zitten in een globale markt en omdat ik de wereld niet aan Nederland kan aanpassen, of de Chinezen ervan kan weerhouden zo hard te gaan, zullen wij ons aan de wereld moeten aanpassen. Maar als we moeten doen wat de vakbonden vragen, doet de Nederlandse industrie straks helemaal niet meer mee.’ Het vergt ook een andere opstelling van de overheid. OTB maakt onder meer cd- en dvd-productiemachines. Die komen bijvoorbeeld terecht in hooggeautomatiseerde fabrieken in Taiwan die ‘met één operator op vijf lijnen in staat zijn drie miljoen cd’s en een miljoen dvd’s te produceren. Dat zou in Nederland ook concurrerend kunnen. Maar de Taiwanese overheid heeft wel een miljard dollar geïnvesteerd om de Taiwanese industrie een toppositie op die markt te geven.’
Ook Wim van der Leegte constateert dat de overheid nog belangrijke taken laat liggen. ‘Stimuleer de jeugd om voor techniek te kiezen. De generatie die het vakmanschap nog beheerst, gaat binnenkort met pensioen’, aldus Van der Leegte die heeft uitgerekend dat zijn eigen personeelsbestand elk jaar gemiddeld 0,4 jaar in leeftijd stijgt. Er is desinteresse in de industrie, weet ook Kok. Voor de 200.000 boeren is er wel een apart ministerie, maar voor de industrie met haar 1,7 miljoen werknemers niet.
Chris Buijink Industriebrief
Op dat moment is Chris Buijink, DG Ondernemen en Innovatie van het ministerie van EZ, jammer genoeg al vertrokken, na zijn voordracht gehouden te hebben waarin de langverwachte, ‘begin oktober’ te publiceren Industriebrief zijn schaduw vooruit wierp. Hij beperkte zich als spreker tot algemeenheden: ‘De betrokkenheid van de overheid bij het bedrijfsleven moet worden vergroot. Er moeten minder regels komen en meer ruimte om te investeren, om te ondernemen. De inflexibiliteit van de arbeidsmarkt moet worden aangepakt’, aldus Buijink, die constateert dat er bedrijven zijn die door te innoveren de concurrentie met China goed aankunnen. Zo impliciet vooruitwijzend naar Award-winnaar Nijdra.
Ed van Gent ING Bank
Ed van Gent, directeur Bedrijven van de ING Bank, kan tijdens de discussie onder leiding van directeur Harry Starren van de Baak wél reageren. In zijn betoog onderstreept hij het belang van de industrie: ‘Het is een trekker van jewelste: de industrie is goed voor zeventig procent van de Nederlandse export.’ Of we het in Nederland ‘kunnen blijven maken’, hangt volgens Van Gent voor een belangrijk deel af van de ondernemers zelf. Het internationaal kunnen concurreren vraagt innovatievermogen en dus schaalvergroting óf samenwerking. ‘In de afgelopen laagconjunctuur kozen bedrijven vaak voor zichzelf. Logisch, maar het is nu tijd gebruik te maken van de fijnmazigheid die de Nederlandse toelevering kenmerkt.’ Om zo met een keten van specialismen samen snel tot nieuwe producten te komen, aldus Van Gent, die in de ‘starheid’ van de Duitse familiebedrijven – die zelf een compleet product willen maken – een oorzaak ziet van het slecht draaien van de economie van onze oosterburen. De bankman nodigde zijn gehoor van ondernemers uit te komen praten: ‘Als financier willen en kunnen we met u meedenken, uw toekomstplannen beoordelen en daarbij niet alleen terugvallen op cijfers uit het verleden.’ En hij repliceerde de kritiek van Ron Kok: ‘Een bank wordt nooit een filantropische instelling.’
