Fujifilm Tilburg boort met fotorolletjestechnologie nieuwe groeimarkten aan.
Niet afwachten, maar zelf initiatief nemen; dat is het nieuwe credo bij Fujifilm in Tilburg. Het productiebedrijf, dat maakt wat de moeder in Japan ontwikkelt, doet al een poos ook zelf aan business development. Eerste succes: membranen die aardgas of water zuiveren, of zelfs ‘blauwe’ energie opwekken. ‘We zijn ondernemender geworden, durven fouten te maken – en daar leren we van’, aldus directeur Peter Struik.
Fotorolletjes produceren; dat was 22 jaar lang de core business van Fujifilm Manufacturing Europe in Tilburg. Een groeimarkt van heb ik jou daar: sinds de inbedrijfstelling, in 1984, voerde het grootste productiebedrijf van de multinational Fujifilm Corporation buiten Japan de productie jaar na jaar op. Peter Struik, in 1988 binnengekomen (in productie; daarna r&d-manager, weer later directeur): ‘In 2000 kwam zestig procent van de omzet en twee derde van de winst uit fotorolletjes. Dat ging maar door: 2003 was, achteraf gezien, ons recordjaar.’
Einde verhaal
Weer drie jaar later (2006) was het plotsklaps over en uit: consumenten stapten massaal op digitale fotografie over. Het fotorolletje was passé, einde productie ervan in Tilburg. Struik: ‘Natuurlijk zagen we signalen. Maar dat digitale fotografie ineens zó snel zou gaan, heeft iedereen verrast, ook ons. Kijk, Kodak ontwikkelde de allereerste digitale camera in 1975 en 25 jaar later was dat nog steeds geen succes: de kwaliteit/pixeldichtheid haalde het niet bij film. Maar toch, ineens sloeg de markt om en was het einde verhaal.’ Pijnlijk: Fujifilm Tilburg moest saneren. Meer dan vierhonderd van de 1.500 medewerkers verloren hun baan. Peter Struik, toen productiemanager: ‘Dat deed zeer, een hard proces. Gelukkig hebben we het op een nette manier kunnen oplossen. Als gezond bedrijf konden we dat ook. En omdat wij veel doen aan opleiding en training vonden de meeste betrokkenen vrij vlot werk bij andere bedrijven.’
Verzadigde markten
Fuji in Tilburg ging door als producent van fotopapier (‘sinds acht jaar ontwikkelen we hier ook alle recepten’) en offsetplaten. Met voor beide sterke posities. ‘Een van de drie fotoafdrukken in de wereld wordt gemaakt op papier uit Tilburg.’ Maar ook die business is inmiddels over de top. ‘Er worden meer foto’s gemaakt dan ooit. Maar er wordt veel minder afgedrukt. Ik zeg altijd: iPad’s en tablets zijn onze grootste concurrenten.’ Bij offsetplaten speelt iets soortgelijks. ‘Per spread heb je één plaat voor iedere kleur nodig; dus die kleinere oplages van kranten, magazines, enzovoort, deren ons niet echt. Maar verdwijnen er uitgaves, wat je in de krantenwereld al een tijdlang ziet gebeuren, dan kost het ons wel omzet.’ Kortom, uitzonderingen als de swingende verpakkingssector daargelaten, leunt Tilburg op verzadigde markten. En daarmee houd je op den duur geen 850 medewerkers (stand juni 2015) aan de slag.
Tikkeltje naïef
Wat te doen? Afwachten tot ‘Tokio’ afkomt met een andere productieklus, wat niet te verwachten is? Of zelf op zoek gaan naar nieuwe producten-met-groeiperspectief, die Tilburg dan ontwikkelt en produceert? De keuze viel op het laatste. Peter Struik pakte een paar medewerkers bij de lurven en zei: ‘Vanaf morgen ga jij business development doen. Zoek uit welke kennis en vaardigheden we in huis hebben, vind markten die bij onze basistechnologieën passen en kom met opties voor innovatieve, nieuwe producten waar we weer mee kunnen groeien.’ Hij vervolgt: ‘Toen (in 2006, red.) zijn we, achteraf gezien misschien een tikkeltje naïef maar wel zeer gedreven, met zelf ontwikkelen begonnen.’ Aanvankelijk ‘onder de radar’, zonder ‘Tokio’ erin te kennen, en uit eigen budgetten. Het eerste product was Excellight, een inkjet-applicatie. ‘Technologisch fantastisch, commercieel een drama. Dat is niks geworden. Maar wel heeft dat ons veel geleerd over wat je wel en niet moet doen als je nieuwe producten ontwikkelt. Dat is de opstap naar onze membraanontwikkeling geweest.’
Schoon gas en water
In het membraanproject lijken alle puzzelstukjes op hun plaats te vallen. De focus ligt op membranen die aardgas zuiveren (ze scheiden bijvoorbeeld CO2 en methaan) en op ion exchange-membranen. Die laatste bevatten polymeren die alleen positief of negatief geladen deeltjes doorlaten – een innovatieve manier om water te ontharden of ontzouten, afvalwater te zuiveren of energie op te wekken uit het verschil in zoutconcentratie tussen zout en zoet water. Daarmee haakt Fujifilm Tilburg aan bij mondiale trends, zoals duurzaamheid en de voortdurend toenemende behoefte aan (niet-fossiele) energie en schoon
Blue Energy Afsluitdijk
Energie winnen uit het verschil in zoutconcentratie tussen zout en zoet water; daar draait het om in het proefproject Blue Energy Afsluitdijk. In de testopstelling in Breezanddijk wordt gebruikgemaakt van de membraantechnologie van Fujifilm Tilburg. Dat de techniek werkt, is bewezen in het laboratorium van Wetsus (op kleine schaal) en bij Frisia Zout (op grotere, semi-technische schaal). Volgende stap: de technologie onder natuurlijke omstandigheden optimaliseren en die via een demonstratie-installatie opschalen en commercialiseren.
