NLO helpt Alucha bij vermarkting van z’n intellectueel eigendom
Recycling van afvalstromen is big business. Een klein technologiebedrijf als Alucha kan onmogelijk in z’n eentje de mondiale markt bestrijken. Samenwerking met een grote bouwer van procesinstallaties ligt voor de hand. Octrooien dragen dan bij aan een sterke onderhandelingspositie, maar uiteindelijk telt de commerciële uitnutting van dat intellectueel eigendom. NLO (Nederlandsch Octrooibureau) ondersteunde Alucha bij octrooiering én contractvorming voor de exploitatie.
Twee Delftenaren deden in Barcelona een mba en tikten een businessplan voor recycling van drankverpakkingen op de kop. Lange papiervezels vormen een waardevolle grondstof, maar zijn lastig te scheiden van het plastic en aluminiumlaminaat in de verpakking. De compagnons Hans Cool en Gijs Jansen raakten in gesprek met de onderzoeker die er een procédé voor ontwikkelde. Een bezoek aan een Spaanse verwerker van ingezamelde verpakkingen leverde gelijk een hit op. Die had een imagoprobleem vanwege z’n vervuilende proces en zijn pilotplant voor recycling van het afval stond stil. ‘Wij zagen de puzzelstukjes’, vertelt Cool. ‘De kennis van een onderzoeker, onze wens een eigen bedrijf te beginnen en een klant die schreeuwde om een oplossing.’ Het was de start van Alucha, dat voor die eerste klant de technologieontwikkeling mocht afronden.
De installatie in Spanje draait sinds 2011 met succes, aan eenzelfde installatie in Frankrijk wordt gewerkt en met een grote Oostenrijkse bouwer van installaties voor de papierindustrie, Andritz, wil Alucha de markt verder veroveren. Cool, nu cfo: ‘Het gaat telkens om een investering van vijf tot tien miljoen euro en klanten zitten wereldwijd. Bovendien willen die de garantie dat het blijft functioneren. Voor een bedrijf als het onze was dat allemaal niet realistisch, daarom zochten we een grote partner. Andritz had nog geen goede scheidingstechnologie in z’n portfolio en was geïnteresseerd in samenwerking.’
Inmiddels ‘doet’ Alucha ook de recycling van een vergelijkbare afvalstroom, papierslib. Samen met de Universiteit Twente (UT) ontwikkelt het er een procedé voor. De UT heeft op de betreffende reactor octrooi aangevraagd, in samenwerking met NLO. Dat zette Alucha ertoe aan om te kijken naar octrooiering voor de recycling van drankverpakkingen. ‘Daar zit niet veel bijzondere technologie in, maar het samenspel van bestaande componenten maakt het uniek. Er is wel één vitaal onderdeel, het voedingssysteem dat materiaal aan de reactor toevoert, dat anders werkt dan in andere systemen. Via de UT kenden we NLO. Met hen hebben we overlegd over de slimste strategie, octrooieren of geheim houden.’
Onderhandelen
Voor commercialisering van een technologie, product of apparaat is octrooibescherming vaak noodzakelijk om andere bedrijven aan tafel te krijgen voor onderhandelingen over een licentie, vertelt Jorika van Duijn, senior juridisch ip-adviseur bij NLO: ‘De betrokkenen bij multinationals moeten een samenwerking intern verkopen; dan is het hebben van octrooien een must, zeker voor het verlenen van bepaalde exclusieve rechten aan zo’n bedrijf.’ Cool: ‘Aan tafel met Andritz was er wel een enorm verschil in omvang, David versus Goliath. Hun man was gewend om te onderhandelen over commerciële contracten. Dat was voor ons best een uitdaging en dus konden we de hulp van Jorika goed gebruiken.’ Andritz was geïnteresseerd in de technologie van Alucha, maar wilde zich tegelijkertijd niet te veel committeren. Van Duijn: ‘Ik heb heel veel ervaring met technologiegerelateerde contractonderhandelingen en daarbij vaak aan de andere kant van de tafel gezeten namens een grote multinational. Daar heb ik geleerd dat je eerst zelf helder voor ogen moet hebben wat je wilt bereiken en je vervolgens niet te laten afleiden van je eigen agenda. Kleine bedrijven missen niet alleen onderhandelingservaring, maar hebben vaak ook moeite om te bepalen hoe de deal het beste te structureren en wat daarbij de beste onderhandelingsstrategie is. Ik heb Alucha daarbij geholpen met als resultaat een contract dat de Oostenrijkers een wereldwijde exclusieve licentie geeft voor toepassing van de Alucha-technologie in de papierindustrie en daarnaast voor Alucha belangrijke zaken zekerstelt.’
Punt van onderhandeling was onder meer de vergoeding die Alucha vroeg voor de uren die het als engineeringservices samen met Andritz in de uitontwikkeling van de technologie steekt. Cool: ‘In grote projecten komen de betalingen pas laat, maar wij moeten wel eten. Wij zouden Andritz helpen om de technologie goed te begrijpen en de uren die we daar instaken wilden we betaald krijgen. Dat wilden zij eerst niet, maar we hebben uiteindelijk redelijke afspraken kunnen maken.’ Van Duijn: ‘Als je dingen vraagt die vanuit jouw perspectief redelijk en oprecht zijn, weet je dat je daaraan kunt vasthouden. Verder zijn er in het contract goede afspraken gemaakt over nieuwe technologie of verbeteringen die uit de samenwerking komen. Zo is gedetailleerd vastgelegd dat ideeën, bijvoorbeeld voor verbetering van de bestaande Alucha-technologie, als intellectueel eigendom van Alucha zullen worden bestempeld.’ Cool: ‘Wij hebben als relatief jong bedrijf nog weinig onderhandelingen achter de rug. Jorika kon ons helpen met leuke ideeën en alternatieve oplossingen als de tegenpartij met bezwaren kwam. Zij gaf ons ook credibility richting tegenpartij door haar ervaring met onderhandelen over het licentiëren van ip (intellectual property, red.). Ze is vooral praktisch in haar oplossingen. Ik hoef geen enorm juridisch verhaal vol mitsen en maren. Het gaat om het commerciële verhaal en dat men niet met onze technologie aan de haal gaat.’ Van Duijn: ‘Ik probeer inderdaad voor duidelijkheid te zorgen, maar wel de belangen van mijn cliënt goed voor ogen te houden, ook op punten waar ze zelf niet altijd aan denken, zoals het inperken van de eigen aansprakelijkheden. Daarbij werk ik vaak met een bullet-lijst voor de inhoudelijke hoofdpunten van de overeenkomst; daarover praat je makkelijker met elkaar dan over ingewikkelde contractclausules. Bij overeenstemming ga ik er een contract van maken. Uiteindelijk moeten de afspraken natuurlijk wel juridisch correct op papier komen.’
Cruciaal onderdeel
Die aandacht voor de mix van commerciële, technologische en juridische aspecten kenmerkt NLO, aldus Nederlands en Europees octrooigemachtigde Aleidus van ’t Hof. ‘Bij het octrooieren denken we al met de klant na over de wijze van exploiteren. Uiteindelijk wil je, zoals Alucha, bijvoorbeeld geld verdienen met de verkoop van apparatuur, ook als je de productie zelf niet ter hand neemt en daar een partner voor zoekt. Vraag je alleen octrooi op een nieuw proces aan, dan zul je stuk voor stuk in gesprek moeten met partijen in allerlei landen die een installatie op basis van dat proces willen neerzetten en bovendien is moeilijk te controleren of zij je geoctrooieerde proces wel of niet gebruiken.’ Cool: ‘Wij hebben een cruciaal onderdeel geoctrooieerd, waarmee ook het hele proces is beschermd.’
Van belang bij de keuze voor wel of niet octrooieren zijn de kosten, die onder meer sterk afhangen van het aantal landen waarin de aanvraag wordt ingediend. Een zogeheten PCT-aanvraag (Patent Cooperation Treaty) geeft het recht om vrijwel wereldwijd een octrooi aan te vragen. Van ’t Hof: ‘In de PCT-fase kan de keuze in welke landen dat octrooi uiteindelijk moet gelden met dertig maanden worden uitgesteld.’ Timing wat betreft indienen is nog zo’n issue, zegt Hans Cool tot slot. ‘Onze uitdaging was de lange tijd tussen iets bedenken en min of meer zeker weten dat het werkt. Wij hebben best lang gewacht met de octrooiaanvraag. Staat het idee eenmaal op papier en stel het werkt niet in de praktijk, dan zijn er weer aanpassingen nodig.’ Van ’t Hof: ‘Op een gegeven moment moet je je vinding wel vastleggen, want je wilt naar buiten om er met mogelijke partners over te praten. Een fundamentele eis aan een octrooi is echter dat het nawerkbaar moet zijn op de dag van indiening. In het eerste jaar na indiening, het prioriteitsjaar, kun je nog wel voorbeelden toevoegen, maar ik adviseer: spendeer alvorens in te dienen nog een paar weken om experimenteel te laten zien dat het werkt, dat maakt je rechtspositie sterker.’
Artikel gepubliceerd in de december uitgave van Link magazine 2015
