Moba wil zijn positie als ‘wereldmarktleider’ verstevigen – en de ‘nu nog beperkte’ Chinese concurrentie op afstand houden. Dat met innovatie en modularisatie. Daartoe is onder ceo Edwin Bolwerk de laatste vier jaar een professionaliseringslag geslagen die gepaard is gegaan met een organisatie- en cultuurverandering. De interne spanningsvelden heeft hij daarbij geadresseerd, niet vanuit de directiekamer, maar op ‘horizontale platforms’. ‘Waar mensen zich vrij voelen op te werpen dat Moba “toch een machinefabriek is”.’ Inmiddels rapporteert de eierhandlingfabrikant een recordomzet.
– ‘Nu hebben we een proces waarin we in één keer tot een werktekening komen die ook werkelijk maakbaar is’
– ‘Vergelijk het met stoplichten. Die zijn er ook niet om het verkeer tot stoppen te dwingen, maar juist om de doorstroming te bevorderen’
– ‘Alles wat we doen draait om het creëren van waarde voor de klant’
– ‘Cultuurverandering realiseer je door bij herhaling, consistent je boodschap uit te dragen’
Teruglopend na de fotosessie op de werkvloer komt ons een grote groep Chinezen tegemoet. Representanten van verschillende Chinese klanten, toegesproken in het Mandarijn door een native speaker en medewerker van Moba. ‘Ook al verkopen we in China dit jaar, door de economische terugval daar, beduidend minder machines dan vorig jaar’, vertelt Edwin Bolwerk, ceo van de ‘wereldmarktleider’, ‘het is nog altijd een van onze grootste markten.’
Geografische spreiding
China is één van de maar liefst 120 landen waarnaar Moba zijn systemen voor het sorteren, verpakken en verwerken van eieren jaarlijks exporteert. Omdat het actief is in de (niet dual-use) foodketen is het gevrijwaard van export-bans waar bijvoorbeeld de semicon wel mee te maken heeft. Juist de enorme geografische spreiding zorgt ervoor dat minder vraag naar eieren in het ene land – of het nu is door vogelgriep, stijgende maïsprijzen als gevolg van oorlog of gewoon door economische conjuncturele omstandigheden – altijd weer opgevangen wordt door aantrekkende vraag in andere landen. Al blijft de economische groei in China momenteel achter, de Barneveldse machinebouwer verwacht dit jaar zijn hoogste omzet ooit te behalen. ‘En het orderboek voor volgend jaar is al goed gevuld.’
Innovaties
Een andere succesfactor, een waaraan Bolwerk sinds zijn aanstelling in 2020 hard heeft getrokken, is innovatie. ‘Wij hebben vijf ontwikkelaars en ontwerpers in dienst die niets anders doen dan zoeken in onze markten welke verbeteringen mogelijk zijn. Zo ontdekten ze een probleem met het ontstapelen van transparante eierdozen. Regelmatig werden er door de robot twee tegelijk gepakt, met alle uitval van dien. Dus zijn we binnen onze r&d-afdeling (met 120 engineers, red.) aan de slag gegaan om het detectiesysteem dusdanig te verbeteren dat het ook transparante eierdozen foutloos van elkaar weet te onderscheiden. Wereldwijd worden meer dan 20.000 verschillende type eierverpakkingen gebruikt en onze machines kunnen ze allemaal aan.’
‘Veranderingen in cultuur kan je niet teweeg brengen vanuit een hiërarchische positie’
Zichtbaar trots is hij ook op het slimme camerasysteem waarmee het ei gewogen wordt. Visueel bepaalt het de omvang en het gewicht stelt het vast door met een licht van een bepaalde golflengte ín het ei te kijken. ‘Uiterst nauwkeurig. En dat met een snelheid tot een kwart miljoen eieren per uur.’ Interessant voor met name de markt in de VS waar de grootste kippenfarms staan. Bovendien bespaart dit systeem arbeid. ‘Schoonmaken van het eerdere weegsysteem kostte al gauw tien à twintig uur. Dit camerasysteem hoeft nauwelijks schoongemaakt te worden.
Chinese concurrentie
Juist dankzij deze innovatiekracht weet Moba zijn sterke markpositie te behouden en aantrekkelijk te blijven, ook voor Chinese klanten. Beducht dat de concurrentie daar met lagere prijzen zijn onderneming de loef gaat afsteken is Bolwerk niet. ‘Zolang wij er maar in slagen machines te ontwikkelen en te bouwen die de klant de meeste waarde per ei opleveren.’ Voor kopieergedrag zegt hij niet te vrezen. Om er met een lach op het gezicht aan toe te voegen: ‘Wel hebben we een concurrent, die ook deel uitmaakt van het Chinese gezelschap van vandaag, gevraagd in de bus te blijven.’
MASTERCLASS SMART CUSTOMIZATION / CTO 17 april en 6 november 2025. Aanmelden john.vanginkel@linkmagazine.nl
Configure to order
Om de meeste waarde per ei toe te voegen, is innovatiekracht vanzelfsprekend niet voldoende. De machines moeten ook zo ontworpen worden dat ze kostenefficiënt te bouwen en te onderhouden zijn. Dat vergt configure to order, de modularisatie van de systemen waarmee Moba al in 2015 is gestart, nog onder zijn voorganger Michiel Peters. Zoveel tijd is nodig omdat de uitdagingen fors zijn. Het bedrijf voert een groot aantal verschillende systemen – eiersorteer- en -breekmachines, laders en ontladers en palletiseermachines – die tientallen jaren in de markt kunnen staan. ‘Wij modulariseren de architectuur van onze nieuwe producten. Tegelijk hebben we een zeer grote installed base die engineering to order – klantspecifiek – is ontwikkeld en geproduceerd. We hebben dus te dealen met een stroom aan gestandaardiseerde onderdelen en modules voor de nieuwe systemen én een stroom van spare parts voor de oude.’
Inkoop in MT
De uitdagingen zijn niet alleen ontwerptechnisch en logistiek van aard, ze zijn ook organisatorisch en bedrijfscultureel van karakter. Op dit moment heeft de onderneming nog meer dan 33.000 verschillende artikelen in de magazijnen. Hoeveel verschillende typen elektromotoren, plc’s en frequentieregelaars daartussen zitten, kan Bolwerk zo niet zeggen, maar het aantal moet in elk geval omlaag. Drie jaar geleden is het aantal leden van het managementteam uitgebreid van acht naar twaalf. Behalve innovatie, it & digital transformation en project management schuift tegenwoordig ook inkoop aan. ‘Ook die discipline maakt nu integraal onderdeel uit van onze strategie. Daardoor speelt inkoop tegenwoordig een bepalende rol als gekozen moet worden welke onderdelen bij welke leverancier besteld worden. Om zo het aantal varianten terug te dringen. En om uit de supply base juist die toeleveranciers te kiezen die betrouwbaar zijn en snel en tegen lage prijs kunnen leveren.’ Dit proces zal ook leiden tot het reduceren van het aantal suppliers.
Intensievere interne communicatie
Tegelijk is de interne communicatie geïntensiveerd, onder andere tussen inkoop en r&d. Een ontwerper kan nog altijd onderscheidende innovaties creëren, maar wordt dus wel geacht bij Inkoop te verifiëren of de leveranciers die ervoor nodig zijn nog deel uitmaken van de supply base. ‘Vergelijk het met stoplichten. Die zijn er ook niet om het verkeer tot stoppen te dwingen, maar juist om de doorstroming te bevorderen. Ook hier gaat het om afspraken om de flow te optimaliseren.’
Het interne spanningsveld dat de opwaardering van Inkoop opriep – niet alleen met r&d, maar evengoed met Productie – heeft Bolwerk van het begin af aan erkend en geadresseerd: ‘Ik heb heel veel op de spreekwoordelijke zeepkist gestaan om het personeel het doel van de noodzakelijke organisatie- en cultuurverandering uit te leggen, hoezeer die in het belang is van de klant. In eerste instantie – we zaten toen nog in de coronatijd – aan kleine groepen managers, later aan grote groepen personeel. En dat doe ik nog steeds, elk kwartaal. Cultuurverandering realiseer je door bij herhaling, consistent je boodschap uit te dragen.’
Horizontaal platform
Hij was daarbij, benadrukt de ceo, niet alleen maar in de lead. ‘Veranderingen in cultuur kun je niet teweeg brengen vanuit een hiërarchische positie. Daarvoor is samenwerking nodig, op een horizontaal platform. Waar mensen zich vrij voelen om bijvoorbeeld op te werpen dat Moba “toch een machinefabriek is”. Daar kun je dan tegenover zetten dat de klanten niet alleen machines willen, maar ook diensten. Dat ze preventief onderhoud willen om stilstand te voorkomen. Dat ze bovenal voedselveilig willen werken en in krappe arbeidsmarkten zoveel mogelijk willen automatiseren. Dat alles wat we doen bovenal draait om het creëren van waarde voor de klant. Dat besef wordt hier nu alom gemeenschappelijk gedeeld’, stelt hij.
Het ontwerp van het zonnedak. Illustratie: Moba
Professionalisering
Meer klantwaarde vergt dus modularisatie, als onderdeel van de stevige professionaliseringsslag. De overtuiging van de noodzaak daarvan daalt vanzelfsprekend pas echt in als medewerkers er zelf handen en voeten aan kunnen geven in hun eigen werk, bevestigt Bolwerk. ‘Ging het in gesprek met het personeel over zoiets als first time right dan kwam de vraag. ‘Mag ik dan helemaal geen fouten meer maken?’ Waarop we dan konden uitleggen dat fouten maken nog steeds mag, maar dat dat nu moet gebeuren in een proces waarin er steevast van geleerd wordt, zodat diezelfde fout niet nogmaals gemaakt wordt.’
Link magazine december 2024/januari 2025. Thema: Maakbaar, Schaalbaar en Duurzaam. Vraag exemplaar op: mireille.vanginkel@linkmagazine.nl
Hij illustreert: ‘Als r&d voorheen werktekeningen naar productie stuurde, bleek vaak dat sommige onderdelen niet maakbaar waren. Dikwijls moesten tekeningen vele malen heen en weer. Nu hebben we een proces waarin we in één keer tot een werktekening komen die ook werkelijk maakbaar is. Met alle disciplines aan boord: salesmensen, mechanici, elektrotechnici, software-engineers, inkopers, productie, test-engineers… Zo is ook dat vision-weegsysteem ontwikkeld. Om maar zeker te stellen dat de miljoenen die we steken in zo’n ontwikkeling ook daadwerkelijk resulteren in meer waarde voor de klant.’
Verbondenheid
Moba voerde 35 jaar achtereen een product genaamd farmpacker, een relatief eenvoudige machine die eieren op trays opstapelt, verpakt en op een pallet plaatst. In de loop van die decennia waren er tal van varianten ontstaan, afhankelijk van de capaciteit die de klant vroeg of het type tray waarmee hij werkte. Na een modularisatieslag is er nu nog maar één farmpacker, één compact en slim systeem dat alles kan dat die varianten konden. ‘Van de oude configuratie hebben we onlangs de laatste gebouwd en dat deed sommige medewerkers pijn. Hun pijn, hun grote verbondenheid die ik veel in dit bedrijf tegenkom, moet je erkenning geven. Dus, toen die laatste gereed kwam, hebben we dat gevierd.’
Een heel eind op streek, in scope 1 en 2
Moba is een bedrijf met wereldwijd 900 medewerkers en – vorig jaar – een omzet van 220 miljoen euro. Die omvang verplicht de onderneming zich in te zetten op het vergroten van haar duurzaamheid. Bij de start van het boekjaar 2025-2026 (dat op 1 december volgend jaar begint) wordt Moba geacht CSRD-compliant te handelen, conform de EU Corporate Sustainability Reporting Directive. Het bedrijf moet zijn broeikasgas-uitstoot rapporteren en actie ondernemen die te verlagen. De ‘ei-automatiseerder’ heeft dus nog een klein jaar de tijd, maar zegt nu al een heel eind op streek te zijn. Althans, in scope 1 en 2. ‘Onze machines (scope 1, red.) zijn al grotendeels circulair: rvs is rvs. Na tien tot vijftien jaar draaien worden ze hier geremanufactured. Onze machines zijn al zo ontworpen dat we daarbij alleen maar de slijtdelen hoeven te vervangen.’ Daarbij horen ook de kunststoffen houders waarin de eieren door de machine getransporteerd worden. ‘Nu zijn die nog van composieten die niet recyclebaar zijn. We werken aan alternatieve kunststoffen die dat wel zijn.’ Voor de vergroening van de eigen energievoorziening (scope 2, red.) wordt volgend jaar boven de parkeerplaats een zonnedak gebouwd met een oppervlak van 1,5 voetbalveld, goed voor 40 procent van de eigen energievraag. Ook wordt er geïnvesteerd in batterijen. ‘We ondervinden steeds meer netcongestieproblemen. Zo verkleinen we onze afhankelijkheid van het net.’
