Dit jaar is het exact tien jaar geleden dat alle NAVO-landen beloofden in 2024 minimaal 2 procent van het bruto binnenlands product aan hun nationale defensie te spenderen. Aanleiding toen was de Russische annexatie van De Krim en de bezetting van de oostelijke Donbas in Oekraïne. Hoewel een dergelijke investering actueler en urgenter is dan ooit, is opschaling in aerospace makkelijker gezegd dan gedaan. ‘Je ziet in één keer een inhaalslag in behoefte. Het probleem is dat de eigen organisatie maar ook de leveranciers niet kunnen volgen’, stelt Edward Voncken, directeur KMWE Groep in Eindhoven.
‘Door sancties zijn levertijden titanium opgelopen van 60 naar 90 weken’
Terugblikkend noteert Voncken dat tijdens en na de Covid-pandemie de commerciële markt van KMWE Aerospace gigantisch inzakte. ‘70 procent van onze commerciële business viel toen weg, dat ging redelijk snel. Sinds vorig jaar ligt het dieptepunt achter ons’, zegt hij. ‘Door Covid kwamen ook veel van onze klanten in financiële problemen. Daarom is er aanzienlijk gereorganiseerd en capaciteit afgebouwd. Daarmee is in 2020-2021 veel kennis en kunde verloren gegaan.’
Van 60 naar 90 weken
Vanwege de slechte markt en de stijgende materiaalprijzen is niet geïnvesteerd in extra capaciteit. ‘Nu zitten ze met schaarste als gevolg van de toenemende vraag. En restricties op materialen die uit Rusland en China komen, versterken dat nog eens.’ Stijn Daemen, director Aerospace bij KMWE, illustreert dit met een voorbeeld. ‘Voor titanium, een licht en sterk materiaal dat veel gebruikt wordt in de luchtvaartindustrie, zijn wereldwijd maar twee grote bronnen: eentje op Russisch gebied en eentje in het zuidelijk halfrond’, zegt hij. ‘Vanwege de handelsbarrières richting Rusland verschuift de hele markt en wordt getracht elders titanium te betrekken, terwijl het aantal aanbieders dus beperkt is. Met als gevolg dat de levertijden significant zijn opgelopen van 60 naar 90 weken.’
Systeemtraagheid
KMWE Groep, actief in de semicon-, aerospace-, hightech- en industrial markt, verhuisde afgelopen jaar haar aeroactiviteiten van Strijp T naar Brainport Industries Campus. Bleef de militaire business in de Covid-periode nog stabiel voor KMWE Aerospace, momenteel groeit deze onder invloed van wereldwijde conflicten. ‘Ons orderboek voor de defensietak is goed gevuld, maar we zien nog geen bijkomende opportunities nu veel overheden wereldwijd budgetten aan het optrekken zijn’, stelt Daemen. ‘Vanwege een stukje systeemtraagheid zijn de industriële productiecapaciteit en de knowhow namelijk nog niet weer op peil.’
KMWE Aerospace heeft flink geïnvesteerd in nieuwe huisvesting, machines en infrastructuur. ‘We zijn klaar om te groeien.’
Kansen liggen bijvoorbeeld in de VS, waar gewerkt wordt aan de zesde generatie fighter, de opvolger van de F35. Elders in de wereld – in Turkije, India, China en ook hier in Europa – zijn vergelijkbare ontwikkelingen zichtbaar. ‘In de militaire aerospace neemt de toepassing van drones toe en daarmee ook de betekenis voor de markt. Goedkopere middelen versus dure systemen, zoals je nu ziet in het Midden-Oosten. Daardoor komt de ontwikkeling van onbemande drones en vliegtuigjes in een enorme stroomversnelling’, aldus Voncken. ‘Momenteel doen we daar nog niets in, maar we zien wel kansen voor 3D printing. Wellicht dat we met onze nichekennis een rol kunnen spelen. Dat is niet eenvoudig, want oem’ers betrekken vooralsnog geen suppliers bij de ontwikkeling.’
Eén Europa?
De inval in Oekraïne en de oorlog in het Midden-Oosten hebben in Europa de roep om een eigen defensie-industrie versterkt. ‘Het besef ontstaat dat die noodzakelijk is, terwijl investeren in defensie heel lang een vies woord is geweest. Voorwaarde is wel dat er een level playing field ontstaat, zodat we niet langer afhankelijk zijn van technologie uit de VS en een eigen Europese norm op defensiegebied overeind kunnen houden’, betoogt Voncken. ‘De grote uitdaging is, zoals altijd, kunnen Europese landen elkaar vinden? Er zijn heel veel initiatieven, maar krijg je één Europa, één ontwikkeling of toch weer veel parallelle ontwikkelingen die we ons niet kunnen veroorloven?’
‘Onze overheid zou meer moeten doen om de Nederlandse industrie te positioneren. Andere landen zijn veel dwingender, díe zorgen dat er genoeg business terugkomt naar eigen land’
Ook Daemen stelt dat Europa nu veel te weinig verenigd is. ‘Een aantal landen sluit aan bij Amerikaanse systemen, waaronder Nederland en België. Frankrijk en Duitsland varen hun eigen koers en ontwikkelen nu de opvolger van de Eurofighter, terwijl Engeland daar juist uitgestapt is en nu samen met Italië en Japan een eigen platform bouwt’, schetst hij. ‘Er is niet één Europees investeringsbeleid. En in feite is het nu al te laat, want van dergelijke ontwikkelingen pluk je pas over tien, vijftien jaar de vruchten.’
Link magazine special 2024: The Dutch High-Tech Industry and the European Ecosystem: stronger together. Read this edition digital.
Voncken merkt op dat in de Nederlandse defensie-industrie maar weinig partijen betrokken zijn bij nieuwbouw. ‘Onze overheid zou meer moeten doen om de Nederlandse industrie te positioneren. Als wij voor miljarden bestellen in de VS, dat we dan ook toegang hebben tot die technologie. Andere landen zijn veel dwingender, díe zorgen dat er genoeg business terugkomt naar eigen land.’
Moeilijke omgeving
De commerciële markt heeft zich na corona inmiddels ook hersteld. ‘Vliegtuigbouwers, met name Airbus, kunnen een groot deel van de markt pakken, maar de leveranciers van motoren – onze klanten – blijven achter. We zien een enorme druk om op te schalen qua capaciteit, maar het is een moeilijke omgeving om snel met technologische alternatieven te komen’, zegt Voncken. ‘3D printing is dan een alternatief voor materiaaltekorten en lange doorlooptijden. Maar voordat zo’n nieuwe technologie in aerospace vrijgegeven en in het proces is, duurt enorm lang vanwege normen en procedures. Op dit moment worden er meer vliegtuigen gekocht dan ze aankunnen.’
Zelf heeft KMWE Aerospace flink geïnvesteerd in nieuwe huisvesting, machines en infrastructuur. ‘We zijn klaar om te groeien, maar kijken nog even de kat uit de boom. Hoe ontwikkelt de markt zich, waar kunnen we toegevoegde waarde bieden’, zegt Voncken. ‘De focus ligt eerst op het optimaal benutten van onze investeringen. Daarbij kijken we ook naar andere markten, omdat sommige bewerkingen in de defense-markt ook geschikt blijken voor semicon.’
Hogere kosten Europa, flinke subsidies VS
Ontwikkelingen in de global supplychain houden Voncken en Daemen eveneens scherp in de gaten. Vanwege de prijsdruk op sommige onderdelen start KMWE met aerospace-activiteiten in Maleisië, waar het sinds 2009 al actief is in hightech, machinebouw en semicon. ‘De hele markt is zich wereldwijd aan het herpositioneren. We kijken waar we het beste wat kunnen laten doen. In Europa hebben we te maken met kostenstijgingen, waar in Azië en de VS overheden flinke subsidies uitdelen om business naar zich toe te trekken. Inflatie is een ander concurrentienadeel, zeker nu de VS met de Inflation Reduction Act inzetten om partijen in de benen te houden. In dat speelveld moeten we competitief zien te blijven.’
