Onze samenleving is sterk gericht op het kopen tegen de laagste prijs. Vanaf hun prilste jeugd krijgen mensen bijgebracht dat het bedrag op het prijskaartje bepalend moet zijn of ze iets kopen of niet. Op feestjes scoor je alleen als je iets buitengewoon goedkoop op de kop hebt getikt.
Echter, in de prijs zijn vrijwel nooit alle kosten meegenomen. Niet per se uit onwil: degenen die de prijs bepalen, hebben geen inzicht in alle kosten die gemaakt moeten worden om een product op de markt te krijgen. Een deel van de kosten is ‘ongeprijsd’ want verborgen. Zo is, ook voor de verkopende prijsvechter, niet helder wat de kosten zijn van het maken van zijn product onder ongezonde arbeidsomstandigheden, of van de milieuschade die erdoor veroorzaakt wordt.
De kosten van de afnemende leefbaarheid in Amsterdam door het massatoerisme zijn onbekend bij de hoteleigenaren en ze verdisconteren die dus niet in hun kamerprijzen. Een deel van de ‘ongeprijsde’ kosten wordt niet door de gebruikers betaald, maar door de maatschappij als geheel.
Een zelfde fenomeen speelt in de industrie. Menig inkoper kijkt bovenal naar de prijs die leveranciers berekenen, maar heeft veel minder zicht op bijvoorbeeld hun lever(on)betrouwbaarheid. Dat er stilstand is bij Productie of dat er snel nog een taxi geregeld moet worden om die stilstand te voorkomen, is voor hem niet goed zichtbaar. Net zomin als een engineer in de gaten heeft dat het niet aanpassen van dat CAD-model betekent dat de toeleverancier het moet doen. Die is er veel meer tijd mee kwijt en zal er dus meer voor in rekening brengen. Als beslissingen in bedrijven worden genomen door mensen die bovenal oog hebben voor hun eigen werkveld, hun eigen afdeling en de kosten die dáár gemaakt worden, dan zullen de kosten van de totale keten hoger uitvallen.
Kant-en-klare oplossingen zijn niet zomaar voorhanden. Natuurlijk, informatiesystemen kunnen het monitoren van alle kosten en het communiceren daarover naar alle stakeholders binnen een keten makkelijker maken. Zo zal een goed ingerichte salesconfigurator de verkoper beter inzicht geven in alle kosten die gemoeid zijn om een modulaire, klantspecifieke machine te fabriceren. Recent wees lector Jan Veuger in Link Magazine op de mogelijkheden van blockchaintechnologie en wellicht dat in kunstmatige intelligentie het Ei van Columbus schuilt.
Maar het is bovenal een kwestie van bewustwording. Van zorgen dat iedereen in de onderneming betrokken is bij en zicht heeft op de kosten van het complete bedrijfsproces. Engineering en Verkoop zullen best een beetje extra tijd willen besteden om te zorgen dat de orderspecificaties helemaal volledig zijn, als die weten dat dat Productie en Service verderop in het proces veel meer tijd scheelt. Door zo veel mogelijk alle verborgen en ongeprijsde kosten zichtbaar te maken, worden de totale kosten lager.
En dat principe geldt ook in de maatschappij. Keuzes maken op basis van prijs is niet verkeerd, maar als niet duidelijk is welke kosten en inspanningen daarin zijn meegenomen, vergelijkt de consument appels met peren.
Whistler
Uit het hoofd
Mensen met decennia aan ervaring in en kennis van de industrie maken hier observaties en verbeterideeën publiekelijk waar ze (al jaren) mee rondlopen. Om niemand te belasten, maar vooral constructief te zijn, doen ze dat onder een pseudoniem.
