Wat kan de machinebouw leren van de Formule 1? Op het circuit van Zandvoort werd duidelijk hoe nauwgezet raceauto’s gemonitord worden vanuit de Controletoren. Een lichtend voorbeeld voor hoe ook machinebouwers met behulp van data, data-analyse en kunstmatige intelligentie kunnen toewerken naar datagedreven beslissingen tijdens hun race met de concurrentie. Hoe dit in de praktijk vorm te geven, was een van de discussiepunten tijdens de TalkING Industry die Link Magazine eind september in samenwerking met ING organiseerde.
V.l.n.r., tegen de klok in: Gert Jan Braam (ING), Christian Haket (Anders Invest-Van Dam), Jan-Dirk Veenendaal (Lighweight Containers), Theo Ammeraal (Ambaflex), Ron van Dijkhuizen (Sun Test Systems), Wouter de Vries (RR Mechatronics), Fred Noordanus (DyeCoo), Jeroen Meier (Rolan Robotics), Coos van Loenen (DMN-Westinghouse), Piet-Hein van der Eerden (DMN-Westinghouse), Wilma Schreiber (Link Magazine), Eelco Post (Post en Dekker, voorzitter), Leontien de Haan (ING), Gijs Oude Elberink (Lumicks), Tanja van Truijen (Protonic), Peter Paul de Bie (ABI), Kasper Tappel (Blue Print Automation), Mark Dingerdis (Boon Edam), Dennis van Dijk (Nijdra), John van Ginkel (Link Magazine). Niet op de foto: Tobias Kreuger (ING) en Bart Jaspers (Connected Molecules). Foto’s: Menno Ebbes
- ‘Bits voegen waarde toe aan het product.’
- ‘Breng tonnen aan spare parts terug tot shared happiness!’
- ‘Klanten kunnen het delen van data als bedreiging zien.’
- ‘Meer doen met onze data was echt een wake-up call.’
Ook de klant van de klant kan gebaat zijn bij inzichten uit data
Leontien de Haan, directeur Industry Grootzakelijk Noord-West bij ING, heet alle aanwezigen welkom en legt direct de link tussen de racerij en het ondernemerschap. ‘Elke seconde telt. Ondernemers zijn elke dag bezig met hoe ze nu, maar ook over vijf of tien jaar relevant zijn in de maatschappij.’ De eerste vraag die tijdens het driegangendiner dan ook aan bod komt, is: kies je op dit moment voor product- of voor procesoptimalisatie? ‘Voor het product’, zegt investment manager Christian Haket resoluut, wiens bedrijf Anders Invest onlangs machinebouwer Van Dam in Amsterdam overnam. ‘De innovatieve In-Direct Flexo (IDF)-printtechnologie is bijna verkoopklaar. Daarna gaan we verder met de proceskant.’ Bart Jaspers, director business development bij Connected Molecules, IoT-platform voor de retail uit Heemstede, wijst op de voordelen van digitalisering. ‘Als je je product digitaal maakt, kan de klant dat tijd- en plaatsonafhankelijk gebruiken. En als je je fysieke product data laat genereren die je omzet in zinvolle informatie voor de klant, krijgt het extra functionaliteit. Bits voegen waarde toe aan het product.’
Standaardisering leidend
Ron van Dijkhuizen, managing director Sun Test Systems in Weesp dat testapparatuur ontwerpt en produceert voor de luchtvaart- en auto-industrie, stelt dat zijn bedrijf vooral streeft naar standaardisering. ‘80 procent standaard, 20 procent opnieuw ontwikkelen of doorontwikkelen zou de time-to-market enorm verkorten.’ Daar sluit Kasper Tappel, financial director Blue Print Automation in Woerden, zich meteen bij aan. Zijn bedrijf ontwerpt, ontwikkelt en fabriceert oplossingen voor flexibele verpakkingen. ‘Wij willen ernaartoe dat de engineering-to-order- en configure-to-orderprocessen gescheiden verlopen en dat een system engineer projecten die uit zowel eto- als cto-delen bestaan bij elkaar brengt. Nu wordt de standaard helaas vaak om zeep geholpen door de volgende klantspecifieke vraag’, zegt hij. ‘Onze uitdaging is hier een strategie op te ontwikkelen en teams te formeren.’
Op het circuit van Zandvoort werd duidelijk hoe nauwgezet raceauto’s gemonitord worden vanuit de Controletoren. EbbesFotografie
Marktvraag bepalend
Fred Noordanus, cfo DyeCoo Textile Systems in Weesp, dat machines en technologie ontwikkelt om (polyester) textieldoeken te verven met behulp van CO2 zonder gebruik van water en chemicaliën, worstelt met de vraag. ‘Wij willen uiteindelijk onze machines breder inzetten, dus moet je goed kijken naar de marktvraag. De focus ligt nu op het ontwikkelen van nieuwe toepassingen van de huidige machine. Denk aan het verven van polyester garen of nieuwe toepassingen zoals nylon, of de ontwikkeling van een kleinere machine. Daar komt bij dat we nog geen orderboek hebben voor kleine machines, moet je daar dan toch op inzetten?’
Kennis veiligstellen
Is outsourcen van het productieproces dan een oplossing, is de volgende vraag. DyeCoo heeft momenteel de assemblage van de machine volledig uitbesteed aan een Nederlandse strategische partner. ‘Die is in staat om direct op te schalen als de vraag naar onze machines stijgt. Productietijd en/of levertijd van de machine mag geen belemmering zijn voor groei’, zegt Noordanus. Daarom heeft hij gekozen voor een leverancier dicht bij huis, net als zijn tafelgenoten.
Wij moeten betrouwbare producten maken, maar de maakkennis zit niet in ons bedrijf, die willen wij uit de keten halen. En daarbij maak ik voor engineering en productie dankbaar gebruik van topbedrijven, die met ons groeien en ons ontzorgen in dat vitale onderdeel van ons bedrijfsproces.
Zo vindt Gijs Oude Elberink, coo van Lumicks in Amsterdam dat hightech microscopen ontwikkelt, dat productieverplaatsing inefficiënter is als je verder wilt innoveren. ‘Wij houden de productie dicht bij de r&d, omdat we in een zo hoog tempo innoveren dat we korte lijnen willen met toeleveranciers. Bij problemen ben je anders veel tijd kwijt en dan verdampt de mogelijke winst van productie in Oost-Europa of Azië in time-to-market en communicatie.’
Cultuurclash
Oude Elberink geeft aan waarom hij kiest voor outsourcen. ‘Wij groeien heel hard. Als ik de productie in huis houd, moeten we de organisatie ook voor productie inrichten. Nu kunnen wij focusseren op innovatie en time-to-market. Wij moeten betrouwbare producten maken, maar de maakkennis zit niet in ons bedrijf, die willen wij uit de keten halen. En daarbij maak ik voor engineering en productie dankbaar gebruik van topbedrijven, die met ons groeien en ons ontzorgen in dat vitale onderdeel van ons bedrijfsproces. Het is vele malen interessanter om het hier te doen.’ Van Dam haalde enkele jaren geleden een stuk productie terug uit China naar eigen land, vertelt Haket. ‘Bij dezelfde kwaliteitseisen was elders produceren niet voordeliger. Dus doen we productie van onze hoogwaardige machines in Amsterdam. Ook onze toeleveranciers zoeken we wat dichter bij huis dan voorheen, zo hebben we meer grip op de kwaliteit.’
Links Bart Jaspers, director business development bij Connected Molecules: ‘Als je je fysieke product data laat genereren die je omzet in zinvolle informatie voor de klant, krijgt het extra functionaliteit.’ Direct naast hem Tobias Kreuger van ING.
‘Niemand heeft door welke schat je in handen hebt met elektronica in machines’
Om als toeleverancier concurrerend te zijn met lagelonenlanden en 24/7 kleine series en complex werk door elkaar te kunnen produceren, investeert Nijdra Group in kostbare apparatuur, stelt Dennis van Dijk, general manager van de onderneming uit Middenbeemster. ‘Als system supplier hebben we een Duitse oem’er in de optische industrie ondersteund bij de introductie van een nieuwe machine. We hebben een aantal pijnpunten weggehaald en daardoor de time-to-market weten te versnellen. Deze klant legt ook steeds meer verantwoordelijkheden bij ons neer, onder andere rond co-engineering, productie, montage en validatie.’
Effect ketenoptimalisatie
Als het gaat om uitbesteden zijn de verschillen tussen oem’ers enorm, zegt Tanja van Truijen, commercieel directeur Protonic in Zwaag. Haar bedrijf ontwikkelt en produceert elektronica voor de automatisering van machines. ‘Je hebt bedrijven die alles insourcen. Andere kiezen voor outsourcen, omdat ze slecht aan personeel kunnen komen of omdat ze anders veel kennis in huis moeten halen. De omvang of leeftijd van het bedrijf is niet bepalend, wellicht wel of er een investeringsmaatschappij achter zit of dat er sprake is van een strategieverandering. Maar het zit toch ook heel erg in de cultuur’, zegt ze. ‘Wij hebben ontdekt dat insourcen voor oem’ers lastig is, tenzij die van meet af aan gewend zijn om productie in huis te hebben. Dan is de communicatie tussen de hoogopgeleide engineer en de lager geschoolde operator minder een issue.’ Jaspers stelt dat het effect van ketenoptimalisatie niet te onderschatten is. ‘Minder complexe machines zijn eenvoudiger te outsourcen. En bij een complexe machine kun je voor de productie kiezen voor een specialist, en kun je je zelf toeleggen op het ontwikkelen van de strategische onderdelen. Zo kun je samen de time-to-market verkorten.’
Christian Haket van Anders Invest: ‘Eerst de technologie. Daarna gaan we verder met de proceskant.’
Andere tak van sport
Dat is precies wat Van Dam momenteel doet, vertelt Haket. ‘We zijn met leveranciers en de klant in gesprek hoe we componenten anders kunnen engineeren, zodat ze sneller en eenvoudiger te produceren zijn. Prijs is minder belangrijk dan kwaliteit en snelheid. Daarom ontwikkelt Van Dam ook steeds meer modulair, zodat we steeds sneller kunnen bouwen. De klant wil flexibiliteit’, zegt hij. ‘Daarom kopen we ook wel machines terug om ze gerefurbished weer door te verkopen, een nieuw businessmodel.’ Volgens Tappel is refurbishment een aparte tak van sport. ‘Zet daar een eigen groep voor op. Maar in een volwassen markt met standaardmachines, waarin voornamelijk de tooling specifiek en de rest redelijk standaard is, kan refurbishment zeker interessant zijn. Wel is het een ander spel, waar een ander type mens bij hoort.’
Ketensamenwerking key
Bedrijven moeten niet alleen kijken naar de klant en de leverancier, maar ook naar de wensen van de klant van de klant, én die van de leverancier van de leverancier, betoogt Jan-Dirk Veenendaal, senior business creator innovations bij Lightweight Containers in Den Helder. ‘Dat gaat zijn uitwerking krijgen in de complete keten. Ketensamenwerking is dan ook key voor de toekomst. Waarom zou ik hier dure onderdelen op de plank hebben liggen als ik die om de hoek kan kopen? Breng tonnen aan spare parts terug tot shared happiness!’ zegt hij. ‘Als je als leverancier met behulp van kunstmatige intelligentie een zo goed zicht hebt op vraag en aanbod in de keten, kun je dan niet zorgen dat de klant spare parts pas hoeft af te rekenen op het moment dat hij ze gebruikt of zelf verkoopt? Als je de klant profijt kunt laten hebben van jouw kennis van de keten, zoals wij proberen met de circulariteit van onze fusten, dan zullen ze voor jou kiezen.’
Kasper Tappel van Blue Print Automation: ‘Wij willen ernaartoe dat de engineering-to-order- en configure-to-orderprocessen gescheiden verlopen.’
Complex thema
Over duurzaamheid gesproken: wordt dat een belangrijk onderwerp de komende vijf jaar? ‘De vraag is natuurlijk: wat wil de klant? Wil hij er meer voor betalen, wil je dat zelf? Idealiter ga je voor duurzaamheid, maar ik zie het niet altijd terug in de markt’, zegt Van Truijen. Ook Haket noemt het een complex thema. ‘Duurzaamheid behelst facetten als grondgebruik, grondstoffen, water, energie, mensen, et cetera. Die zijn moeilijk tegen elkaar af te wegen. Soms betekent iets goed doen op het ene vlak dat je op een ander vlak wat moet inleveren. Verder is recycling nog te vaak downcycling, waarbij het materiaal na een aantal cycli niet meer te gebruiken is. Wij zien wel dat duurzaamheid steeds belangrijker wordt.’
Klant ontzorgen
Wat zijn nu de belangrijkste speerpunten voor bedrijven om ook in 2025 nog aan de bal te zijn? ‘Personeel, automatisering’, klinkt het van meerdere kanten. ‘De klant heeft dezelfde uitdaging. Als je met hem meedenkt door bijvoorbeeld op afstand het proces te bewaken, dan los je zijn personeelsprobleem op’, zegt Veenendaal. ‘Hetzelfde geldt voor CO2-uitstoot, die tax gaat er komen, sneller dan we denken. Als de warmte de sponningen uitloopt, kijk dan hoe je de klant kunt helpen om energie te besparen, juist op de randapparatuur.’ De klant ontzorgen in het onderhoud door middel van big data is voor BluePrint Automation de grootste uitdaging, aldus Tappel. ‘Wij willen ervoor zorgen dat onze klanten, de technische diensten van producenten, geen operators meer nodig hebben. Je ziet wereldwijd de beweging naar automatisering en robotisering, mensen willen niet meer handmatig zakjes in dozen stoppen.’ Als dit product-as-a-service-model er gaat komen, wordt ook de financieringsproblematiek anders, stelt Leontien de Haan van ING. ‘Wij kijken hoe we ondernemers daarbij kunnen ondersteunen, ook internationaal.’
De TalkING Industry-bijeenkomst van Link Magazine en ING was op een tot de verbeelding sprekende locatie: het circuit van Zandvoort.
Verslavend
Toegang tot die data kan een probleem zijn, stelt Noordanus. ‘We beschikken wel over de gebruiksdata van onze machines, maar willen ook graag de productiedata. Eigenlijk willen we de Google voor het verven met CO2 worden, zodat we klanten kunnen helpen efficiënter om te gaan met hun machine en te leren van hun uitdagingen. Want nu halen ze soms niet de maximale capaciteit uit de machine, terwijl dit wellicht eenvoudig te optimaliseren is’, zegt hij. ‘Klanten kunnen het delen van data echter ook als bedreiging zien en bang zijn dat wij hun data gebruiken om onze machine te verbeteren en dat concurrenten daarvan profiteren.’ Jaspers heeft wel een idee: ‘Bied de data gratis aan, conform het drugsdealermodel: data werken namelijk verslavend. En kijk naar de klant van je klant en de toeleverancier van je toeleverancier. Misschien zijn zij gebaat bij data en kunnen ze door eerder inzicht in het gebruik van kleurstoffen beter toeleveren’, stelt hij. ‘Het is mijn droom te weten hoe druk het wordt in hotels, zodat ik de hoeveelheid benodigd beddengoed kan inschatten. Maar ik krijg die data van hun reserveringssysteem niet. Gelukkig kom je ook een heel eind met marktgerelateerde data.’
Nieuwe businessmodellen
Ter afronding heeft moderator Eelco Post van Post en Dekker in Amsterdam, een ingenieursbureau dat bedrijven begeleidt richting smart business, nog één vraag: waar gaan de ondernemers, geïnspireerd door deze TalkING Industry, mee aan de slag? Veenendaal en Haket kiezen allebei voor nieuwe businessmodellen. ‘Kijken waar je nieuwe business kunt creëren, dat het sneller op je afkomt.’ Anderen onder wie Jeroen Meier van Rolan Robotics in Zwaag zijn getriggerd door de gedachte van de klant achter de klant. ‘Ik ga focussen op de aansluiting bij het proces en de besturing ervan bij de klant van de klant. Denk aan ERP, het voorspellen van klantbehoefte en KPI’s van de klant’, zegt hij. ‘Dus niet alleen productie- en logistieke processen automatiseren met behulp van robots, maar ook de intelligentie vanuit productieplanningsystemen koppelen aan de robotbesturing, om zo slimme productieautomatisering te realiseren.’ De jeuk bij Oude Elberink zit vooral bij de mogelijkheden van data. ‘We kunnen veel meer doen met onze data. Dat was echt een wake-up call.’ Daar is Jaspers het helemaal mee eens. ‘Niemand heeft door welke schat je in handen hebt met elektronica in machines. Het enige wat je moet doen, is data eruit halen en benutten. En dan één stap verdergaan, richting klant van de klant. Degene die toegang tot al die data heeft, wint.’
