De productie van cement, een essentieel bestanddeel van beton, veroorzaakt naar schatting 8 procent van wat de mensheid wereldwijd aan CO2 uitstoot. Familiebedrijf Rutte Groep ontwikkelde een machine die beton volledig kan recyclen, waarbij voor het eerst een groot deel van het cement opnieuw kan worden gebruikt. “Uiteindelijk is ons doel dat al het betonpuin op deze manier wordt verwerkt, want zo kunnen we een enorme CO2-reductie bewerkstelligen.”
Nederland is verslaafd aan beton. Beton is goed voor zo’n 40 procent van al het bouwmateriaal in Nederland. “Het is natuurlijk ook een geweldig product”, lacht Youri Rutte (35), directeur van Rutte Groep, dat zelf beton produceert en actief is in de wegenbouw. “Het is ongelooflijk sterk. Je kunt er prachtige, superstevige constructies mee maken die weinig ruimte innemen.” Het nadeel aan beton is dat de bij de productie van het benodigde cement veel CO2 vrijkomt. Wereldwijd gaat het om zo’n 8 procent van onze CO2-uitstoot, in Nederland om ongeveer 2 procent.
Voor het terugdringen van de CO2-uitstoot denkt Rutte een oplossing te hebben gevonden. Het bedrijf investeerde flink in een nieuw type machine, de ‘Smart Liberator’, die beton volledig kan afbreken tot grondstoffen die geschikt zijn voor het maken nieuw beton. In de loods, op een bedrijventerrein in Zaandam, is de machine hoorbaar aan het werk. Het dak ligt vol met zonnepanelen, die niet alleen het wagenpark van het bedrijf, maar ook de machine van stroom voorzien. De ontwikkeling van de Smart Liberator ging niet zonder slag of stoot. “We zijn er jaren mee bezig geweest, maar we waren deze weg nu eenmaal ingeslagen en wilden dus doorgaan.”
Uw familiebedrijf bestaat al even, u bent de derde generatie. Wanneer bent u op het idee gekomen om ook duurzaam te gaan ondernemen?
“Ons bedrijf is zo’n 65 jaar geleden opgericht door mijn opa. Inmiddels heb ik het samen met twee neven overgenomen van onze vaders. Circulariteit, het opnieuw gebruiken van grondstoffen, zit een beetje in onze genen. We hebben hier één octrooi aan de muur hangen, dat staat sinds 1983 op naam van mijn opa. Hij bedacht ‘pakketteren’: een techniek om straattegels opnieuw te gebruiken. Het was toen gebruikelijk dat straatstenen en tegels als afval werden gedumpt op een stortplaats. Dat vond onze familie zonde. Ze ontwikkelden een machine die stenen en tegels uit de straat konden halen, zonder ze te beschadigen. Zo konden de stenen opnieuw worden gebruikt. Dat is de hoogste vorm van circulariteit: hetzelfde product opnieuw gebruiken. Beter kan niet.”
“Aanvankelijk verdienden we daar veel geld mee. Door oude stenen opnieuw te gebruiken, bespaarden we flink op kosten voor nieuwe stenen. Maar de concurrentie zat niet stil en ging ook stenen hergebruiken, waardoor de prijs van stenen daalde. Op een gegeven moment was het niet zo lonend meer.”
“Zo kwamen we op het idee om van betonnen bestratingsmateriaal nieuw beton te maken. Normaal gesproken wordt zand en grind uit rivieren gebaggerd om beton te maken. Wij lieten in 2003 een mobiele betonbreker maken, waarmee we op straat het beton konden breken. Door het puin te zeven konden we het scheiden in grind en zand van verschillende groottes, die geschikt waren voor de productie van nieuw beton. Alleen wilde niemand dat zand en grind hebben, want die grondstoffen zijn niet duur. Het cement konden we toen nog niet scheiden. Daarom hebben we besloten met dat zand en grind dan maar zelf beton van te maken. Zo zijn we begonnen met de productie van betonnen putten voor ondergrondse inzamelingscontainers voor huishoudelijk afval. Wij plaatsten die producten al jaren en er waren nog niet veel spelers in die markt. Doordat we een meer milieuvriendelijke cementsoort gebruikten die iets langzamer uithardt, waren onze putten wel iets duurder. We moesten het dus hebben van opdrachtgevers die geld over hadden voor een groene put. Aanvankelijk hebben we veel aanbestedingen gewonnen van gemeenten die stuurden op duurzaamheid, maar op een gegeven moment merkten we dat concurrenten ook dat soort groene putten gingen leveren.”
“We moesten dus weer iets verzinnen om de concurrentie voor te zijn. Ook wilden we onze producten nóg groener maken. Wat als we een vervanger konden vinden voor cement? Dat zou aanzienlijk schelen in de CO2-uitstoot, want door cement zorgt beton voor heel veel CO2-uitstoot. Om die reden investeerden we in de Smart Liberator, een machine die beton kan afbreken tot de oorspronkelijke bestanddelen: zand, grind én cement. Zo kunnen we beton geheel recyclen tot nieuw beton.”
U geeft aan dat uw duurzame beton duurder is. Zijn opdrachtgevers wel bereid de portemonnee te trekken?
“Ons product is duurder doordat vervuilen nog steeds gratis is. Het zijn vooral de grotere opdrachtgevers die sturen op duurzaamheid en daar geld voor over hebben, zoals de grote steden. Onze producten komen nu overigens in aanmerking voor de Milieu Investerings Aftrek (MIA). Dat wil zeggen dat tot 36 procent van het investeringsbedrag fiscaal aftrekbaar is, bovenop de gebruikelijke investeringsaftrek. Dankzij die aftrek wordt het aantrekkelijker om ons product te kopen.”
Hoe werkt uw machine precies? Hoe wordt het beton precies zo gebroken dat je weer ruwe grondstoffen krijgt?
“Traditionele puinbrekers gebruiken veel kracht en geweld en vreten dus energie. In zo’n puinbreker draait een groot rad in de rondte dat een stuk beton oppakt en tegen een stalen wand aan slingert. Dan breekt het in allemaal kleine stukjes beton en zand. De Smart Liberator gebruikt heel weinig kracht, en heeft dus veel minder energie nodig. Bovendien kan onze machine ook het cement scheiden. De Smart Liberator is een machine met een soort wrijvende kaken. Als de kaken over elkaar heen bewegen, wordt het beton als het ware gekneusd. Daardoor laat het cement dat om het grind heen zit los. Het grind gaat als een soort maalsteen tussen de kaken werken, waardoor het zand en cementsteen sneller worden gekneusd. Uiteindelijk krijg je dan weer grind, zand en cement. Een deel van dat cement kan opnieuw worden gebruikt als actief bestanddeel in beton. Doordat voor ons circulaire beton veel minder nieuw cement nodig is, levert het een CO2-besparing op van 70 tot 90 procent.”
Wat is er nodig om dit verder op te schalen?
“De vraag is groot en groeit. Toch moet de financiële prikkel om circulair beton toe te passen sterker worden. Circulair beton is nog steeds iets duurder dan gewoon beton. Als het goedkoper is om te vervuilen, blijven mensen toch vervuilen. Als vervuilen wordt gestraft, wordt circulair beton opeens heel interessant. Daarnaast wachten we op certificering van het gebruik van circulair beton in bijvoorbeeld gebouwen. Momenteel mogen we het gerecyclede beton alleen gebruiken in betonproducten, zoals betonnen tegels. Circulair is net zo stevig als gewoon beton, maar de wet- en regelgeving houdt er nog geen rekening mee.”
“Op termijn willen we de machine gaan verkopen aan andere circulaire ondernemingen. De eerste machine was vrij duur, omdat de ontwikkeling erg kostbaar was. De volgende machine moet al een stuk goedkoper worden. En hoe meer je van iets maakt, hoe goedkoper het wordt. Uiteindelijk is ons doel dat al het betonpuin op deze manier wordt verwerkt, want zo kunnen we een enorme CO2-reductie bewerkstellingen. Groen beton heeft de toekomst, daar ben ik van overtuigd.”
Bron ABNAMRO
