22 januari bracht Vlaams minister van Economie, Wetenschap en Innovatie Jo Brouns samen met zijn Nederlandse collega Robbert Dijkgraaf een bezoek aan de ETpathfinder in Maastricht, een testopstelling van de Einsteintelescoop. Minister Brouns kondigde tijdens dat bezoek aan 21 miljoen
euro ter beschikking te stellen voor projecten van de Vlaamse speerpuntclusters om nieuwe technieken te ontwikkelen die van de Einsteintelescoop een duurzaam verhaal moeten maken.
De Einsteintelescoop zal ons niet alleen wetenschappelijke kennis bijbrengen maar zal Vlaanderen ook nog verder versterken in haar positie als innovatieve kennisregio en een impuls geven aan het onderwijs. Bovendien is er ook een economische return voor het aantrekken van de Einsteintelescoop.
Elke geïnvesteerde euro die geïnvesteerd wordt in de Einsteintelescoop levert een meerwaarde van 3 tot 4 euro op voor de betrokken ondernemingen en de bredere regio. De geschatte kost van de Einsteintelescoop bedraagt 350 tot 500 miljoen euro voor Vlaanderen.”, aldus Vlaams minister van
Economie, Wetenschap en Innovatie Jo Brouns.
Het bezoek van beide ministers kadert in de samenwerking die Vlaanderen en Nederland, samen met partners in Duitsland, zijn aangegaan met het oog op een gezamenlijke kandidatuur voor het huisvesten van de Einsteintelescoop. De Einsteintelescoop (ET) moet in 2035 de eerste zwaartekrachtgolfdetector van de derde generatie worden. Dit wetenschappelijke instrument zal een fundamenteel nieuw inzicht genereren in het ontstaan van ons heelal, maar kan ook een grote socio-economische impact hebben in de regio. De vergelijking met het CERN in Zwitserland wordt vaak gemaakt.
Om deze zwaartekrachtgolven te kunnen detecteren worden met behulp van lasers en spiegels extreem kleine afstandsverschillen gemeten. Daartoe moeten alle vormen van ruis vermeden of gefilterd worden. Om dit te verzekeren wordt de Einsteintelescoop 250 meter onder de grond gebouwd, en worden de spiegels via hoogtechnologische ophangsystemen verder geïsoleerd van aardse trillingen. Verder moet gewerkt worden met bijzonder vlakke spiegels die heel sterk afgekoeld worden, en worden de laserstralen door vacuümbuizen gestuurd.
Link magazine december/januari 2023/2024: Vertrouwen in de keten, niet alleen voor relaties tussen bedrijven; ook tussen afdelingen binnen een organisaties. Lees Link magazine digitaal of vraag een exemplaar op bij mireille.vanginkel@linkmagazine.nl
ETpathfinder
Deze nieuwe technologieën worden nu getest om ze op het juiste precisieniveau te brengen die de Einsteintelescoop vereist. Dit zal gebeuren bij de ETpathfinder die een samenwerking is tussen Vlaamse en Nederlandse kennisinstellingen. De ministers bezochten vandaag dit laboratorium dat een “cleanroom” omvat waarbinnen een testopstelling staat voor de optica, koeling- en ophangsystemen en meettechnieken waarvan de Einsteintelescoop gebruik zal maken. De ETpathfinder wordt dus gebruikt als voorbereiding voor de uiteindelijke bouw van de Einsteinstelescoop, en is onderdeel van de 13 miljoen euro steun die Vlaanderen al investeerde in de voorbereidende fase om innovaties bij bedrijven en kennisinstellingen voor de Einsteintelescoop te stimuleren.
Zo werkt Agrippa Cleantech uit Hasselt bijvoorbeeld aan een automatisch en zeer nauwkeurig lekdetectiesysteem op basis van Artificiële Intelligentie. Interboring uit Zonhoven werkt dan weer aan een herbruikbare zaagkoker die de verspreiding van stof kan beperken bij het zagen van beton in een uitdagende omgeving, namelijk 250 meter onder de grond. Battery packservice uit Peer onderzoekt hoe duurzame en modulaire batterij-eenheden in de nodige de energie voor de Einsteintelescoop kunnen voorzien. Of Hengelhoef en Aperam uit Genk werken aan een innovatieve manier om ultra-vacuümbuizen te produceren die nodig zijn voor de Einsteintelescoop.
Minister van Economie, Wetenschap en Innovatie Jo Brouns roept de Vlaamse Speerpuntclusters, dat zijn samenwerkingsverbanden tussen bedrijven en onderzoeksinstellingen, op om innovaties te ontwikkelen en in de praktijk te brengen, of om O&O-projecten op te zetten om technologieën die nodig zijn voor de Einsteintelescoop, te ontwikkelen. “Via het Vlaams Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO) stel ik 21 miljoen euro ter beschikking waarmee bedrijven en onderzoeksinstellingen de hoogtechnologische technieken die nodig zijn voor de Einsteintelescoop kunnen ontwikkelen. Zo is het noodzakelijk om bijvoorbeeld de koeling van de Einsteintelescoop op een duurzame manier te voorzien. Zo kan de Einsteintelescoop op het drielandenpunt een duurzaam en circulair pionierproject worden wat onze kandidatuur alleen maar versterkt,” aldus minister Brouns.
ETpathfinder is een internationaal lab in Maastricht, waar technologie voor toekomstige zwaartekrachtsgolfdetectoren ontwikkeld en getest wordt. Een deel van die technologie is nodig voor de toekomstige Einstein Telescope. De grensregio van Zuid-Limburg is een mogelijke locatie voor deze innovatieve ondergrondse zwaartekrachtsgolfdetector.
