Wim van der Leegte, boegbeeld van de Nederlandse maakindustrie, kreeg afgelopen donderdag, 8 juni, in het Eindhovense Evoluon, de eerste exemplaren van twee boeken overhandigd: ‘De architecten van ASML’ en ‘De geldmachine – De turbulente jeugd van ASML’. Beide uitgaven van Techwatch Books zijn van de hand van René Raaijmakers, uitgever van Techwatch.
De onlangs als voorman van de VDL Groep teruggetreden Van der Leegte is van nature geen lezer, maar hij beloofde in zijn vakantie de boeken ter hand te nemen. Voorafgaande aan de overhandiging had hij wel bij de leiding van ASML geïnformeerd of hij niet ‘voor paal zou staan’ als hij die boeken in ontvangst zou nemen. Daarvoor was de relatie met een van zijn belangrijkste afnemers – ‘we doen nu zo’n 250 miljoen met elkaar’– hem toch te belangrijk. Het bleek geen probleem. Sterker nog, René Raaijmakers kreeg alle medewerking: ‘Martin van de Brink (president en cto, red.) heeft persoonlijk een aantal uitspraken in het boek aangescherpt.’ Wel kreeg Raaijmakers de advocaat van Gjalt Smit, de eerste ceo van ASML op z’n dak met diverse bezwaren. Omdat de auteur van diverse kanten ruim was voorzien van archiefmateriaal kon hij het ongelijk aantonen van Smit, wiens cruciale bijdrage aan het succes van ASML door Raaijmakers overigens werd benadrukt.
‘Eén grote anekdote’
‘Architecten’ is de technisch-populaire editie over de geschiedenis van ASML en zijn lithografietechnologie, en is met 640 pagina’s een dikke pil. ‘Geldmachine’ is de managementversie, zoveel mogelijk ontdaan van techniek en persoonlijke verhalen, en ingekort tot ‘slechts’ 440 pagina’s. ‘Geld’ slaat daarbij zowel op de duizelingwekkende marges die ASML behaalt als op de gigantische investeringen in technologie-ontwikkeling, toen en nu. Geld dat moeizaam en soms met een ‘gelukje’ werd binnengeschraapt, zoals Gerard Verdonschot, de eerste cfo, in een videoboodschap verhaalde. ‘De geschiedenis van ASML is één grote anekdote.’
Openhartigheid
Heel veel Philips- en ASML-oudgedienden en tout toeleverend Brainport gaven acte de présence bij de boekpresentatie, de huidige ASML-top schitterde zo op het oog door afwezigheid. Wel aanwezig was de als altijd goedgemutste Jos Benschop. ASML’s senior vice president technology trad pas in 1997 aan in Veldhoven, de boeken reiken tot rond 1996 en dus zal hij pas in een eventueel vervolg figureren. Auteur René Raaijmakers belooft het, maar hij zal er nog een hele kluif aan hebben om dezelfde openhartigheid bij gesprekspartners op te wekken als hij voor z’n eerste boeken ontmoette. Denk aan de ups & downs in de relatie met toeleveranciers en aan de turbulente ontwikkeling van EUV. Die geschiedenis is misschien nog te vers. Spannend wordt het zeker.
