Hester Anderiesen-Le Riche
De ‘Tovertafel’ is een speels product dat helpt om mensen met dementie in beweging te brengen en plezier te geven. Het is een mooi voorbeeld van hoe wetenschappelijk onderzoek kan leiden tot waardevolle zorginnovatie in de praktijk. Ontwikkelaar Hester Anderiesen-Le Riche promoveert op maandag 24 april op dit onderwerp aan de TU Delft.
Apathie
‘In zorginstellingen lijdt 90 procent van de bewoners met dementie aan apathie. De doelstelling van mijn promotieonderzoek was daarom de passiviteit van ouderen met dementie te verminderen door een product te ontwikkelen dat hen stimuleert in fysieke activiteit en sociale interactie. Het moest een speels product of een spel worden, dat ook zou bijdragen aan het plezier van de ouderen’, zegt Hester Anderiesen-Le Riche.
Participatie
Dat gegeven was de start van haar promotieonderzoek, waarbij verschillende studies werden uitgevoerd om meer kennis op te doen van de doelgroep en de context waarin zij leven. Via meerdere ontwerpstappen die steeds gecombineerd werden met wetenschappelijk onderzoek, het zogenaamde ‘research by design’, is het uiteindelijke concept van de Active Cues Tovertafel ontwikkeld; verschillende interactieve spellen die worden geprojecteerd op de eettafel. Anderiesen-Le Riche: ‘Het prototype van deze serious game is gebruikt om testen te doen met de bewoners van zorginstellingen en het zorgpersoneel. In tegenstelling tot wat wij voor mogelijk hielden, speelden de bewoners zelf een hele interessante participerende rol in de verdere ontwikkeling van het product.’
Tovertafel, foto TU Delft
Eén van de zorgprofessionals die nauw bij het ontstaan van de Tovertafel betrokken was, is Marja Dijkwel, verpleegkundige bij Careyn (thuiszorg, verpleging en verzorging). ‘Er wordt bij ons nog steeds elke dag met de Tovertafel gespeeld. De Tovertafel biedt mensen met dementie de mogelijkheid om met elkaar in contact te komen en te bewegen. Als ik zie hoeveel plezier onze medewerkers en de bewoners aan de Tovertafel beleven, ben ik trots dat ik vanuit mijn expertise mocht meewerken aan de totstandkoming ervan.’
Spelen met Licht
De Active Cues Tovertafel is een speels product dat bestaat uit verschillende interactieve spellen die worden geprojecteerd op de eettafel. Deze interactieve lichtanimaties verbinden de bewoners in zorginstellingen met elkaar door op speelse wijze fysieke en cognitieve activiteit en sociale interactie te stimuleren. De spellen nodigen de spelers uit om te reiken met hun armen of te bewegen met hun handen, waar de animaties weer op reageren. De interactieve projecties maken het mogelijk dat de bewoners kunnen ‘spelen met licht’, door bijvoorbeeld een bal naar elkaar te gooien, of door herfstbladeren van tafel te vegen. ‘Essentieel voor de interacties tussen de mensen met dementie en de lichtprojecties is dat de spellen intuïtief en accuraat zijn’, vertelt Hester Anderiesen-Le Riche. ‘Anders verliezen de spelers snel hun aandacht. Daarnaast zijn alle Tovertafelspellen gebaseerd op herkenbare projecties om de interacties vertrouwd te maken en mogelijkheden te bieden dat de bewoners kunnen reminisceren over ervaringen en persoonlijke verhalen uit hun verleden.’
‘De Tovertafel blijkt apathie te kunnen reduceren voor mensen in de midden- tot late fase van dementie door fysieke activiteit en sociale interactie te stimuleren. Daarnaast tonen de resultaten dat er verbeteringen waren in plezier, boosheid, angst en verdriet. Met minimale financiële investeringen hebben we een maximaal effect bereikt door middel van creatief ontwerp in de ouderenzorg.’
Dat blijkt ook volop in de wereld buiten de universiteit. Hester Anderiesen-Le Riche leidt inmiddels het succesvolle bedrijf Active Cues dat de Tovertafel, en andere ideeën, naar de praktijk brengt. Er staan al 1000 Tovertafels in vier landen en inmiddels heeft het bedrijf ook Tovertafels ontwikkeld voor volwassenen met een verstandelijke beperking (de Tovertafel UP) en kinderen met autisme (de Tovertafel Unique). Ook bij de ontwikkeling hiervan maakte het bedrijf gebruik van ontwerprichtlijnen die gebaseerd zijn op wetenschappelijk onderzoek uit het promotieonderzoek van Anderiesen-Le Riche aan de TU Delft.
Het promotieonderzoek van Hester Anderiesen-Le Riche maakte deel uit van een groter onderzoeksprogramma in de Topsector van de creatieve industrie; ‘CRISP’, waarbij ontwerpbureaus en wetenschappelijke instellingen samenwerkten om kennis te ontwikkelen over het ontwerpen voor complexe product-dienst combinaties.
