De datahonger van internetbedrijven wekt heel wat weerstand op: Vlamingen zijn bezorgd om hun privacy, storen zich aan het gebrek aan transparantie over het databeleid van bedrijven en willen meer controle over welke gegevens over hen verzameld en gebruikt worden. Tegelijk ziet twee derde van de Vlamingen een persoonlijke datakluis als een valabele oplossing voor het probleem. Dat blijkt uit de eerste editie van SolidMonitor, een online survey bij 2.500 Vlamingen naar privacy, persoonlijke data en datakluizen, uitgevoerd door imec-onderzoekers aan de UGent en VUB binnen het project SolidLab.
8 op 10 Vlamingen vertrouwen internetbedrijven niet met hun persoonlijke data
Maar liefst 77% van de Vlamingen is ervan overtuigd dat internetbedrijven niet het beste voorhebben met de gegevens die ze verzamelen, en dat ze vooral bezig zijn met hun eigen gewin. 63% toont zich bezorgd om zijn online privacy, 73% stoort zich aan het feit dat bedrijven niet transparant zijn over welke gegevens ze bezitten en verzamelen en maar liefst 72% gaat akkoord met de stelling dat je als burger geen controle meer hebt over welke persoonlijke informatie verzameld en gebruikt wordt. Het zet bijna een kwart van de Vlamingen ertoe aan om digitaal volledig af te haken en de strijd om hun persoonlijke data te beschermen volledig op te geven.
Tijd lijkt rijp voor persoonlijke datakluizen
Tegelijk blijkt uit de resultaten van de SolidMonitor dat persoonlijke datakluizen een oplossing kunnen bieden om het vertrouwen te herstellen. Door middel van persoonlijke datakluizen kunnen mensen hun persoonlijke gegevens opslaan en zelf eenvoudig beslissen met wie en voor hoe lang ze die gegevens delen. 2 op 3 ondervraagden geven aan dat zo’n datakluis hen een gevoel van controle zou kunnen geven. Bijna de helft (49%) van de respondenten ziet zichzelf een persoonlijke datakluis gebruiken in de nabije toekomst.
Het kwam ook in eerder Digimeter-onderzoek naar voor: data heeft een imagoprobleem. De internationale en recent ook lokale datalekken kan je daar moeilijk los van zien. Tegelijk willen mensen paradoxaal genoeg wel de vruchten plukken van alles wat mogelijk wordt door data te delen. Denk maar aan administratieve verlichting bij een verhuis, online solliciteren of energiecontracten vergelijken. De oplossing is: data delen op een radicaal andere manier, met méér controle en transparantie en met heldere voordelen voor de burger. Een persoonlijke datakluis is zo’n radicaal andere manier”, zegt professor Ralf De Wolf (imec/UGent).
Datanutsbedrijf vestigt Solid in Vlaanderen
Persoonlijke datakluizen die ontworpen zijn volgens de Solid-specificaties zorgen ervoor dat data en apps van elkaar losgekoppeld worden. Dat kan een trendbreuk inluiden: heel wat internetbedrijven zullen in mindere mate geneigd zijn om grote databanken met persoonsgegevens aan te leggen. Die gegevens kunnen namelijk in een persoonlijk kluisje blijven zitten, waar de gebruiker bepaalde bedrijven – en hun apps – (tijdelijk) toegang toe geeft, in ruil voor een dienst. Persoonlijke datakluizen volgens de Solid-specificaties kunnen op die manier een disruptief vernieuwende dienstverlening helpen uitbouwen in onder meer media, zorg en overheidsdiensten.
Data zitten dan niet langer opgesloten bij een handvol grote internationale spelers, maar worden ingezet als herbruikbare grondstof door alle organisaties die je als gebruiker in vertrouwen neemt. Bijkomend voordeel: doordat gegevens op één plek bewaard worden, namelijk je datakluis, moet je gegevens zoals je adres, bij wijziging slechts één keer aanpassen, voor alle diensten die je gebruikt.
Dit voorjaar lanceert de Vlaamse regering het Datanutsbedrijf. Dit extern verzelfstandigd agentschap maakt deel uit van het relanceproject Vlaamse Veerkracht, en werd ingericht als een neutrale verkeerswisselaar die ervoor moet zorgen dat data vlot kan stromen tussen overheid, bedrijven en de beveiligde datakluizen van burgers. Datakluizen volgens het Solid-principe vormen een belangrijk onderdeel van de werkzaamheden van het nieuwe nutsbedrijf.
“Vlaanderen speelt wereldwijd een pioniersrol door Solid te integreren in het datanutsbedrijf. Een sterke bescherming van persoonlijke data zal net meer vertrouwen in datadeling opwekken. Dat gaat een boost zetten op innovatie in Vlaanderen en in onze data-economie”, zegt Jo Brouns, Vlaams minister van Innovatie.
Vlaams Minister-President Jan Jambon: “Data en innovatie zijn de grondstoffen van de toekomst. Vlaanderen moet hier absoluut in investeren, als het één van de meest innovatieve regio’s in de wereld wil blijven. De Vlaamse Regering maakt van de Solid-datakluis een prioriteit in haar Flanders Technology & Innovation project. We hopen hiermee het vertrouwen van Vlamingen in de datasamenleving aan te zwengelen door hun meer controle te geven over hun eigen data.”
Link magazine editie december 2022 | jaargang 24 thema: B2B-marketing: veel meer dan goede klantrelatie opbouwen. Lees Link digitaal of vraag een exemplaar op: mireille.vanginkel@linkmagazine.nl’
SolidMonitor: verdieping jaarlijkse digimeter over privacy, data en datakluizen
Uit de imec.digimeter (2021) bleek al dat 67 procent van de Vlamingen zich stoort aan het gebrek aan transparantie bij bedrijven die data over hen verzamelen. 55 procent van de Vlamingen is bezorgd dat de websites en apps die ze gebruiken hun persoonlijke gegevens niet veilig bewaren. 68 procent zou graag meer controle krijgen over die gegevens.
Deze SolidMonitor wil jaarlijks, via een verdiepende survey die aansluit op het bestaande Digimeter-onderzoek, de houding van de Vlaming opvolgen rond privacy, data en de adoptie van datakluizen.
Van privacy-pioniers tot argwanende achterblijvers
Wanneer we de Vlaming segmenteren op basis van technologisch profiel, privacy-attitudes, algemeen en institutioneel vertrouwen, en attitudefactoren tegenover persoonlijke datakluizen zijn er 3 groepen te onderscheiden:
Privacy Pioniers (34% van de Vlamingen) zijn echte tech-lovers, die positief staan tegenover technologie en erg digitaal vaardig zijn. Ze ondernemen ook het meest acties om hun privacy te beschermen en wensen meer controle te kunnen uitoefenen over welke gegevens ze delen. Deze groep staat dan ook uitgesproken positief tegenover datakluizen.
Argwanende Achterblijvers (26% van de Vlamingen) staan minder positief tegenover digitalisering en technologie, maken zich zorgen om online privacy en voelen zich wantrouwig en machteloos tegenover hedendaagse datapraktijken. In tegenstelling tot de privacy-pioniers trekt hun argwanende houding zich ook door in hun houding tegenover persoonlijke datakluizen. Deze groep ziet weinig heil in persoonlijke datakluizen als een manier om de problemen in de data-economie op te lossen.
Onbezorgde opportunisten (40% van de Vlamingen) hebben een positieve attitude tegenover technologie en zijn zeer digitaal vaardig. Deze groep maakt zich echter aanzienlijk minder zorgen over de nefaste gevolgen van de huidige data-economie. Toch kijken ook zij vanuit hun nieuwsgierige bril positief naar het concept van persoonlijke datakluizen.
