Wat moet je vandaag de dag in huis hebben om als techondernemer succesvol te zijn en te blijven groeien? Welke ontwikkelingen komen op ons af? En hoe kun je die in je voordeel benutten? Rob van den Biggelaar, lead sector banking, en Gert Jan Braam, sector banker industry van ING, geven hun visie.
Focus nodig op innovatiekracht en productiviteit
Als het in de mainstream pers gaat over geopolitieke ontwikkelingen, is de blik vaak op de korte termijn gericht. Covid, oorlog, sancties; ze hebben direct invloed op aanvoerketens en afzetmarkten en daarmee impact op onze business. Van den Biggelaar noemt een recent voorbeeld: ‘Door de oorlog in het Midden-Oosten wordt het Suezkanaal minder gebruikt. Een derde van het zeetransport loopt nu via Kaap de Goede Hoop, wat leidt tot langere aanvoertijden en hogere kosten. Dat vertaalt zich in prijsverhogingen, de vraag neemt af en sommige projecten komen stil te liggen.’
Gert Jan Braam, sector banker industry
Toch zien deze ING-analisten op de lange termijn een nog groter effect. Braam: ‘Markten hebben baat bij stabiliteit. Dat stimuleert vraag, handel en productie. In situaties van oorlog of andere onrust, geven consumenten minder uit, investeren bedrijven minder en wordt het lastiger om een langetermijnplanning te maken. Toch is dat juist dán extra hard nodig en strategisch belangrijk.’
Strategisch denken
Onder de verschillende gebeurtenissen die elkaar de afgelopen jaren snel opvolgden, vinden ook fundamentelere verschuivingen plaats. Deze verschuivingen hebben minstens zoveel invloed als de feiten die we in het nieuws zien. Van den Biggelaar: ‘Er zijn nu drie grote economische machtsblokken in de wereld die aan elkaar gewaagd zijn: Europa, de VS en China. Allemaal hebben zij een geheel eigen karakter en ontwikkelen zij zich anders. De VS heeft een cultuur van kansen en risico’s. Er is veel risicodragend kapitaal beschikbaar, start-ups en scale-ups krijgen de ruimte en er wordt veel geïnvesteerd in research & development. Bedrijven in Amerika groeien snel, maar kunnen ook snel failliet gaan. Die dynamiek is de kracht van de VS. In China bepaalt de centrale overheid in welke sectoren ze willen groeien en waar investeringen heen gaan. Dat is een heel strategisch spel. In Europa wikken en wegen we veel, waardoor we soms achter de feiten aanlopen. We willen zelfvoorzienend zijn maar ook verduurzamen. We praten over ambitieuze investeringsprogramma’s maar dat doen we met 26 lidstaten en daar komt altijd een compromis uit.’
‘Zo lang jouw aanbod innovatief, duurzaam en schaalbaar is, is het wereldwijd relevant’
Braam vult hem aan: ‘Het risico is dat Europese bedrijven niet de ondersteuning krijgen die ze nodig hebben om de concurrentie met de andere machtsblokken aan te kunnen. Daarnaast hebben we te maken met de wet van de remmende voorsprong. We zijn een economie met historie en veel bestaande structuren. Dat is niet altijd een voordeel. Je ziet dat onder meer terug in de ontwikkeling van de productiviteit. De productiviteitsverbetering in de VS en China gaat vele malen sneller dan in Europa. Het is een geleidelijke ontwikkeling, maar wel een gevaarlijke, want zo ga je jezelf uit de markt prijzen.’
Innovatie en productiviteit
Gelukkig hebben we in Europa, en zeker in Nederland, ook een belangrijke kracht. Van den Biggelaar: ‘Met name in de oem-industrie en bij toeleveranciers zien we dat de innovatiekracht en het praktisch denkvermogen bovengemiddeld zijn. Bij een vraag van een klant denken ze graag mee: hoe kunnen we het nog slimmer en beter maken? Terwijl het gemiddelde Chinese bedrijf een product vooral goedkoper en sneller zal proberen te produceren. En Amerikaanse bedrijven over het algemeen meer letten op winsten op de kortere termijn. In de techsector, waar innovatie en creativiteit heel belangrijk zijn, onderscheiden we ons als Nederland met een oplossingsgerichte mindset en de capaciteit om die te vertalen in praktische toepassingen.’
‘Toch is dat niet genoeg’, waarschuwt Braam. ‘Je kunt nog zo innovatief denken, als je productiviteit te laag is, word je te duur en verlies je de concurrentieslag. De innovatieve houding die we hebben, moeten we dus ook gebruiken om processen te verbeteren, om te automatiseren en te digitaliseren. Enerzijds omdat je daarmee je prijs onder controle houdt, maar anderzijds omdat er steeds minder menskracht beschikbaar is.’
Aan tafel zitten: Aaike van Vugt VSParticle, Dennis Schipper Demcon, Marc Uleman Prodrive Technologies en Angelique van der Burg Infineon. Met speciale bijdrages van ING-hoofdeconoom Marieke Blom, OU-professor en arbeidsmarktexpert Annet de Lange. Dat alles onder leiding van Marinke Wijngaard en Marja Eijkman. Start van de bijeenkomst: 15:30 uur in Boerderij Mereveld, onder de rook van Utrecht. Aanmelden: disca@linkmagazine.nl
Link magazine oktober/november 2024. Thema: Data delen in de keten, cybersecurity en beveiliging. Vraag exemplaar op: mireille.vanginkel@linkmagazine.nl
Subsidies en protectionisme
Maar hoe doe je dat? ‘Er is geen gelijk speelveld’, stelt Van den Biggelaar. ‘We hebben niet de diepe zakken van de Amerikaanse risico-investeerders of de directe steun zoals van een Chinese overheid. Een voorbeeld: veel landen subsidiëren hun industrie door energieprijzen laag te houden. Relatief gezien hebben we in Nederland dure energie en dat is een groot nadeel.’ Toch houden we als handelsland niet van protectionistische maatregelen zoals extra subsidies en importheffingen.
‘Dat is inderdaad niet de oplossing op de lange termijn’, benadrukt Braam. ‘Maar als je bezig bent om een industrie op te bouwen of te vernieuwen, dan is een tijdelijke bescherming wel gezond. Zo geef je de industrie de mogelijkheid om sterk genoeg te worden en een goede concurrentiepositie in te nemen.’ Keuzes zijn daarbij belangrijk. In Nederland kijkt de overheid vooral naar toekomstbestendige topsectoren zoals micro-elektronica, de chipsector en fotonica. Maar ook naar duurzame energie, procesinnovatie en robotisering. ‘Op die gebieden kunnen we als land een verschil maken’, vindt Braam. ‘En bedrijven moeten daar de kans voor krijgen.’
Wat je zelf kunt doen
Als onderneming kun je ook zelf maatregelen nemen die je minder kwetsbaar maken. Braam: ‘Zorg in ieder geval dat je niet afhankelijk bent van één klant, één toeleverancier of één markt. Met de geopolitieke onrust die nu heerst, moet je wendbaar zijn en kunnen uitwijken als dat nodig is. Over het algemeen zijn Nederlandse bedrijven daar gelukkig goed in. We zijn en blijven een handelsland.’
Ook is het belangrijk te investeren in verduurzamingsmaatregelen, meent Braam. ‘Dat lijkt vandaag misschien kostbaar, maar het is nodig om op lange termijn in de race te blijven. Het kan zelfs je unique selling point zijn. Als jij vooroploopt met een duurzaam product, moeten anderen wel mee. Verder is het heel belangrijk om je kracht volledig uit te nutten. Ben je goed in het bedenken van oplossingen, focus daar dan op en profileer je ermee. Dan gaat de discussie meer over “wat kun je voor me maken” en minder over “hoe goedkoop kun je het maken”.’
Gebruik die innovatiekracht
Tot slot benadrukt Van den Biggelaar het belang van een langetermijnvisie: ‘Kijk niet alleen naar vandaag en volgend jaar, maar ook verder. Het grootbedrijf wordt daartoe meer gedwongen dan kleinere ondernemingen. Toch moet je juist binnen het midden- en kleinbedrijf hard werken om relevant te blijven. Zo lang jouw aanbod innovatief, duurzaam en schaalbaar is, is het wereldwijd relevant. Dat gaat niet vanzelf, het vergt een strategische blik, slimme investeringen en een goede samenwerking met je toeleveranciers en klanten.’
