Het blijft de hamvraag voor de Nederlandse hightech industrie. Hoe brengen we een technologische innovatie succesvol naar de markt? Philips is dan wel het industriële succesverhaal van de vorige eeuw, vaak werden er vraagtekens gezet bij de marketing van het Eindhovense concern. The House of Technology, technologiepartner voor die industrie, wijdde er eind vorig jaar een mini-symposium aan onder de titel ‘Spin-outs en Spin-offs: Technologie op eigen benen’. Als technologie niet (meer) past binnen de strategie van een bedrijf of als ze de onderzoeksfase bij een universiteit is ontgroeid, wordt het tijd om op eigen benen te gaan staan. Toevallig of niet, van de drie bedrijven die hun verhaal deden, hadden er twee een Philips-achtergrond.
Ooit was Philips groot in televisies, nu leeft Eindhovens intellectueel eigendom voort in SeeCubic, dat displaytechnologie (Ultra-D genaamd) ontwikkelt voor 3D-perceptie zonder hulpmiddelen zoals een stereobrilletje. Niet letterlijk een spin-out, want de betreffende Philips-afdeling was al opgeheven voor Walther Roelen, de huidige ceo, en compagnons in 2011 van start gingen. SeeCubic produceert geen 3D-televisies of andere 3D-displays maar verzorgt r&d en industrialisatie van de technologie voor oem’ers.
Ook Lightmotif, spin-off van de Universiteit Twente, begon op die toer: proces- en applicatieontwikkeling voor nauwkeurige 3D-bewerking (boren, snijden, textureren van (gekromde) oppervlakken, enzovoort) met ultrakortepulslasers. In tegenstelling tot klassieke start-ups die de eerste jaren alleen maar geld ‘verbranden’ met het uitontwikkelen van hun innovatie, had Lightmotif al vroeg inkomsten door betalende klanten, aangevuld met subsidies en andere publieke bijdragen. Ceo Max Groenendijk wist daardoor tot nu toe investeerders buiten de deur te houden. Gevolg is wel dat de groei heel geleidelijk is; er zijn nu vier medewerkers. Inmiddels is er een productiemachine ontwikkeld en hoopt Lightmotif modulaire standaardmachines te gaan verkopen.
Stormachtiger verloopt de ontwikkeling van de technologie voor breinmodulatie, gerichte stimulatie van hersengebiedjes die geassocieerd zijn met bepaalde functies of aandoeningen. Ruim tien jaar geleden ging Philips met deze technologie aan de slag omdat het goed zou passen bij eigen sterktes miniaturisatie, (medische) beeldvormingstechnieken en signaalbewerking. Bovendien waren de marktvooruitzichten goed en was er wereldwijd slechts één aanbieder actief, Medtronic.
In 2009 wendde Philips Healthcare de strategische steven echter weer en werd de ontwikkeling gestopt. Externe partijen waren geïnteresseerd, maar vonden het nog te vroeg om in te stappen, dus besloten drie Philips-mensen om er een start-up voor op te zetten. Ze wisten investeerders te interesseren en richtten voorjaar 2011 Sapiens Steering Brain Stimulation op. Onder druk van de venture capitalists (‘Je moet hun continu progress tonen’, aldus directeur productontwikkeling Hubert Martens) verliep de doorontwikkeling van de technologie, met eind 2012 de eerste testen in patiënten, succesvol. Daardoor kwam Medtronic weer in beeld als geïnteresseerde partij.
Augustus 2014 resulteerde dit in de overname van Sapiens, dat nu als Medtronic Eindhoven Design Center door het leven gaat. Succesfactoren volgens Martens: het team, het vermogen snel keuzes te maken en de focus op differentiators (‘onze eerste pitch voor investeerders telde 75 slides, daar zat nog totaal geen focus in’). Onder de vleugels van het grote Medtronic is het razende ontwikkeltempo intussen genormaliseerd, maar de slagkracht richting internationale markt sterk vergroot.
Nieuwe medische 3D-toepassingen
Atum 3D (Tilburg) en Xilloc (Sittard-Geleen) hebben nieuwe 3D-printtoepassingen voor tandartsen en chirurgen ontwikkeld. Atum 3D ontwierp een 3D-printer waarmee tandartsen boormallen kunnen maken. Die zorgen dat de tandarts in de juiste richting en tot de juiste diepte boort, waardoor dentale implantaten nauwkeuriger te plaatsen zijn. Xilloc ontwikkelde een prototype van een zaagmal voor chirurgisch gebruik. Die helpt de chirurg om precies daar te zagen waar dat vooraf gepland is, wat resulteert in een snellere en nauwkeurigere operatie. Atum 3D en Xilloc doen sinds 2015 in het project Advanced Dutch Additive Manufacturing (ADAM) samen onderzoek naar andere materialen en toepassingen, zoals implantaten.
