Ontbrak vijf jaar geleden de urgentie voor circulariteit, inmiddels is deze onweerlegbaar geworden onder invloed van overheidssturing (het rijksbrede programma ‘Nederland circulair in 2050’), componentenschaarste, hoge grondstof- en energieprijzen en de geopolitieke situatie. Dat besef lijkt een belangrijke succesfactor voor het initiatief Circopomp – gesteund door vijf fabrikanten en vijf groothandels, onder regie van Circospin – dat deze maand van start gaat en pompen circulair wil maken. Dit door voor de complete keten inzichtelijk te maken hoeveel pompen retour komen en wat ermee gebeurt.
– ‘De vraag was: moeten we circulariteit niet met de gehele keten oppakken?’
– ‘Zo’n project wordt alleen succesvol als het simpel is, dat installateurs niet hoeven na te denken bij wie ze wat moeten terugbrengen’
– ‘De angst bij fabrikanten is dat een gereviseerde pomp een slechte kwaliteit betekent, maar dat is niet het geval.’
– ‘Groothandels en fabrikanten geven zo samen een boodschap af: als dit voor pompen mogelijk is, kan het ook voor andere producten.’
– ‘Wil je het tot een succes maken, dan moet je het samen doen.’
‘Retouren bevatten een enorme hoeveelheid informatie’
Een jaar geleden startten Marco Pastoor en Franjo Stakovic het bedrijf Circospin. Dat helpt als regisseur ketenpartijen bij het implementeren van circulariteit. Pastoor had bij de Deense pompenfabrikant Grundfos, zijn voormalige werkgever, samen met de technische groothandel Technische Unie, al een take-back project opgezet. Bij deze pilot in circulariteit werden kleine pompen via één groothandel teruggenomen en bij de fabriek afgeleverd, voor remanufacturing. Een presentatie voor branchevereniging Holland Pomp Groep volgde. ‘De vraag was: moeten we circulariteit niet met de gehele keten oppakken? Vervolgens hebben we in een aantal sessies met enkele groothandels, fabrikanten en grote installatiebedrijven een gemeenschappelijke deler bedacht, om daar als keten mee te starten’, vertelt Pastoor. Inmiddels zitten alle vijf fabrikanten – Wilo, Grundfos, KSB, DAB en Biral – en alle vijf groothandels – Wasco, Rensa, Technische Unie, Plieger en Solar – aan tafel en hebben zij commitment uitgesproken voor Circopomp.
Circospin regelt het proces vanaf de vijf groothandels: daar komen inzamelbakken voor pompen. Foto: Circopomp
Simpel proces
Tot nu toe hadden installateurs in de dagelijkse praktijk te maken met diverse merken pompen en konden ze die alleen terugbrengen bij de vaste groothandel van de betreffende fabrikant. Aangezien installateurs pompen van meerdere leveranciers servicen, bemoeilijkte dit de retourstromen. ‘Zo’n project wordt alleen succesvol als het simpel is, dat installateurs niet hoeven na te denken bij wie ze wat moeten terugbrengen. Daarom is het belangrijk om dit als keten op te pakken, zodat het niet uitmaakt waar de installateur de pomp koopt, hij kan deze terugbrengen bij de groothandel waar hij de meeste zaken mee doet, net als bij bierkratjes in de supermarkt. Dat is het sterke van een ketenproces’, betoogt Pastoor. ‘Om zo’n ketenproces op te tuigen, zijn onderlinge afspraken, eenduidigheid en vertrouwen onontbeerlijk. Alle tien partijen hebben daar nu blijk van gegeven.’
Decennialang waren de stromen één kant op gericht, nu komt er een steeds grotere stroom terug’
Rapportage per bak
Circospin regelt het proces vanaf de vijf groothandels: daar komen inzamelbakken voor pompen. Volle bakken worden getransporteerd naar een hub en naar sociale werkplaatsen. De pompen worden uitgesorteerd naar merk en eventueel naar een volgende verkeersstap. ‘Een fabrikant kan bijvoorbeeld aangeven dat hij bepaalde pompen apart wil hebben voor één bepaalde fabriek, of omdat die voor hem de meeste waarde hebben. Of andere juist niet, omdat deze niet meer inzetbaar zijn vanwege te hoog energiegebruik of nieuwe regelgeving’, schetst Pastoor. Circospin rapporteert vervolgens per bak hoeveel pompen erin zitten, van welke merken en houdt ook bij hoe lang het duurt voor een bak vol zit. ‘De groothandel weet zo precies wat verzameld wordt en waar de oude pompen heen gaan. En dat is nieuw. Want hoewel alle ketenpartijen precies kunnen vertellen hoeveel pompen ze verkopen, weten ze niet hoeveel er retour komen’, zegt Pastoor. ‘Terwijl het voor de groothandel interessant is te weten of er in retouren patronen te ontdekken zijn qua merken of type pomp en installateur. Ook voor fabrikanten bevatten retouren een enorme hoeveelheid informatie. Als bijvoorbeeld één type pomp vaak retour komt, kunnen zij onderzoeken waar dat aan ligt en in geval van een productiefout het product verbeteren.’
Urgentie voelbaar
Businessmanager Onderdelen Rob van Ewijk van technische groothandel Wasco is ervan overtuigd dat circulariteit pas gaat werken als de eindklant de urgentie voelt. ‘Die urgentie is er nu. Vanuit de markt krijgen we steeds vaker de vraag om producten niet alleen op te halen, maar ook te laten zien wat er vervolgens mee gebeurt: hoe ze worden verwerkt tot grondstof, via recyclen, refurbishen enzovoort’, zegt hij. ‘Dat betekent ook dat fabrikanten niet alleen moeten kijken hoe ze een product zo goedkoop mogelijk kunnen produceren, maar ook hoe dit te refurbishen is. En vervolgens aan de voorkant kijken hoe ze de pomp anders bouwen zodat deze makkelijker te repareren is.’
Branchebreed uitspreken
Technische groothandel Rensa startte met fabrikant Wilo een vergelijkbaar initiatief op (Repump). ‘Maar als signaal naar de markt, hebben we ons project laten integreren met Circopomp. Het is belangrijk om dit nu ketenbreed uit te spreken’, stelt Rik Welling, als vestigingsdirecteur in Doetinchem verantwoordelijk voor landelijke key accounts op service en onderhoud. ‘Zelf beschikken we wel over globale informatie rond het aantal kilo’s materiaal en het aantal pompen, maar dat gaat niet zo diep als waar komt de pomp vandaan en waar gaat die naartoe. Dat is het mooie van een ketenbreed initiatief, dat pompen worden hergebruikt in plaats van verschrot. Het gaat immers om grote aantallen.’
Reversed logistics
Pastoor beaamt dat de samenleving steeds meer focust op het verhaal achter de levensduur van een product: hoe is reparatie geregeld, wat gebeurt ermee na vervanging? ‘Jaarlijks komen er zo’n 850.000 nieuwe circulatiepompen op de markt, waarbij de oude op de afvalberg verdwijnen: een groot zwart gat. En dat is nog maar één productgroep. De vraag is wie de verantwoordelijkheid neemt: de fabrikant levert aan de groothandel. En die weer aan de installateur die het product in een gebouw plaatst’, zegt hij. De reversed logistics blijkt heel lastig. ‘Decennialang waren de stromen één kant op gericht, nu komt er een steeds grotere stroom terug. Want het is natuurlijk raar dat je hier producten weggooit en elders ter wereld grondstoffen met veel moeite uit de grond haalt. Binnen Circopomp hebben we met elkaar de conclusie getrokken dat we als keten de verantwoordelijkheid nemen. Wij maken voor de installateur inzichtelijk welke bijdrage hij levert. Ik zie de honger bij pompfabrikanten om te leren van de auto-industrie, waar reeds gewerkt wordt met codes en materiaalpaspoorten. Het liefst hergebruiken we morgen 99 procent van alle producten, zodat de groothandels naast nieuwe ook gerecyclede of gecertificeerde gebruikte producten kunnen aanbieden. Maar zo’n transitie van een lineaire naar een circulaire economie kost tijd.’
Koudwatervrees
Ook Welling constateert dat de installatiemarkt nog huiverig staat tegenover refurbishment, terwijl het bij telefoons en auto’s al gemeengoed is. ‘Met revisie of refurbishment sta je in onze handel meteen 1-0 achter. De angst bij fabrikanten is dat een gereviseerde pomp een slechte kwaliteit betekent, maar dat is niet het geval: er zit veel werk aan.’ Van Ewijk stelt dat die koudwatervrees ook leeft bij installateurs en monteurs. ‘Technische mensen willen het beste voor de klant en niet iets repareren en de dag erna gebeld worden dat het weer kapot is. Daarom is het goed om samen met de leverancier te kijken wat je wel kunt reviseren, waar iedereen achter staat. Als een installateur zo’n product kan verkopen met een garantiesticker van de leverancier, is het nog spannend maar doen ze het eerder.’
Link magazine editie april 2022 thema OOK HET MKB MOET
‘PARIJS’ HALEN. HOE? Lees Link digitaal of vraag een exemplaar op: mireille.vanginkel@linkmagazine.nl’
Olievlekwerking
Met Circopomp willen alle branchepartijen circulariteit concreet vorm geven en zo een stap verder brengen in de dagelijkse praktijk. ‘Groothandels en fabrikanten geven zo samen een boodschap af richting de markt: als dit voor pompen mogelijk is, kan het ook voor andere producten. Dat creëert bewustwording en heeft hopelijk ook een olievlekwerking naar andere grote bedrijven’, aldus Stakovic, die stelt dat Circospin ook projecten uitwerkt voor andere producten en doelgroepen. ‘Als we dit initiatief kunnen uitbreiden naar meer producten, resulteert dit ook in een grotere impact op CO2-reductie, energiebesparing en worden minder producten onnodig verbrand.’ Robert Esseboom, projectleider circulariteit bij Wasco, ziet ernaar uit circulariteit breder te trekken naar allerlei typen onderdelen. ‘Ik ben eigenaar van een installatiebedrijf geweest en heb me er altijd over verbaasd dat je bij een storing nieuwe onderdelen erin schroeft, die langer meegaan dan de levensduur van de ketel. Dankzij Circopomp heeft de klant straks wél de keus tussen nieuw of gereviseerd.’
Ambassadeurs
Hoewel het opzetten van Circopomp de nodige tijd heeft gekost, onder meer vanwege zorgen over het kostenaspect, overheerst binnen de branche nu het besef dat het een must is deze taak op te pakken. Het proces is ingericht, de logistiek geregeld en medewerkers van de betrokken organisaties geïnformeerd. Circopomp zet een social-mediacampagne richting installateurs op, daarnaast promoten fabrikanten en groothandels het initiatief zelf richting hun eigen klanten. Stakovic: ‘Alle tien partijen hadden al een zeker animo voor circulariteit. Voor Circospin was de uitdaging daarin de synergie te vinden qua strategie, beleid, mens & organisatie, bewustwording en logistiek. Die zoektocht naar de gemeenschappelijke factor heeft geleid tot Circopomp. Mooi om te zien dat de keten bij circulariteit zegt: “Dit doen we met zijn allen”.’ Welling beaamt het belang van samen optrekken. ‘Wij komen bij heel veel klanten, maar ook bij heel veel klanten niet. Zo heeft elke groothandel zijn klantencategorieën en productgroepen. Wil je het tot een succes maken, dan moet je het samen doen. Daarom zijn we Circopomp-ambassadeurs.’
