In sneltempo werken aan vaccin, antilichaam en medicijn
Wereldwijd werken farmabedrijven en onderzoeksinstellingen zich een slag in de rondte om een effectief vaccin te vinden. In Seattle (VS) doet Moderna zelfs al tests op niet-besmette jonge vrijwilligers. Elders nog niet, al wordt her en der wel progressie gemeld, ook in ons land. Janssen Vaccins in Leiden verwacht in september met testen op mensen te beginnen. Om kostbare tijd te winnen start de dochter van Johnson & Johnson, vooruitlopend op de uitslagen en op eigen risico, de productie alvast op, zodat het vaccin reeds begin 2021 ingezet kan worden. Positief is dat grote farmabedrijven willen samenwerken, waaronder Pfizer (VS) en BioNTech (Duitsland) dat binnenkort met een partner in China met klinische tests begint. Ook het Duitse CureVac zou op de goede weg zitten. De regering-Trump zou de farmaceut veel geld hebben geboden voor de exclusieve rechten. Duitsland en de EU, dat CureVac een financiële injectie van 80 miljoen euro gaf, staken daar een stokje voor. Erasmus Medisch Centrum en Universiteit Utrecht hebben een ‘eerste veelbelovende stap’ gezet richting een antilichaam. Een antilichaam voorkomt dat iemand die besmet is daadwerkelijk ziek wordt; een vaccin – de betere optie – beschermt tegen infectie, en een medicijn vergroot de kans op genezing. Voor alle drie geldt, volgens de World Health Organization (WHO), dat het nog minstens anderhalf jaar gaat duren voordat vaststaat dat de middelen oké zijn.
Janssen Vaccins in Leiden verwacht in september met testen op mensen te beginnen. Foto: Janssen
Productie beademingsapparatuur drastisch omhoog
Het nijpende tekort aan IC-bedden en -equipment houdt ons land al weken in een ijzeren greep. En zette menig medtech-bedrijf ertoe aan de productie in hoog tempo drastisch te verhogen. Philips zegde minister voor Medische Zorg Martin van Rijn duizend beademingsapparaten en nog eens duizend patiëntbewakingssystemen toe. Eerder al doneerde Philips Foundation apparatuur en ct- en x-ray-scanners aan de stad waar het coronavirus zou zijn ontstaan: het Chinese Wuhan. Ook Demcon macawi respiratory systems trekt alles uit de kast om de nood aan beademingsapparatuur te lenigen. Het ministerie van VWS deed medio maart een klemmend beroep op de Enschedese ontwikkelaar en producent van modules (die eindklanten in hun functionele beademingssystemen integreren) om zo snel mogelijk complete apparaten te gaan maken en leveren. Demcon zette in razend tempo een tweede productielijn neer om aan de vertienvoudigde vraag te kunnen voldoen.
Demcon macawi respiratory systems. Foto Demcon
Overal komen mondkapjes en andere disposables vandaan
Mondkapjes en -maskers, veiligheidshandschoenen en -brillen, beschermende kleding, et cetera; de vraag daarnaar was aanvankelijk vele malen groter dan het aanbod. Mede dankzij Nederlandse ondernemingen werd het beter. Zo doneerden drie Chinese airliners via partner KLM 170.000 mondkapjes en 100.000 handschoenen, wisten twee Eindhovense techbedrijven, NTS-Group en Sioux, via hun vestigingen in China opgeteld maar liefst 140.000 mondkapjes te regelen, en popte het Dutch Corona Mask-initiatief op dat het hightech ecosysteem wil mobiliseren om meer maskers te gaan maken. Op wereldschaal doen grootmachten als Intel, Huawei en Alibaba stevige duiten in het zakje. In ons land zijn ook kleinere partijen die minder te doen hebben, met het maken van mondkapjes gestart.
In samenwerking met de TU Delft, Franciscus Gasthuis en Reinier de Graaf Ziekenhuis en na overleg met verschillende ziekenhuizen en Deskundigen Steriele Medische Hulpmiddelen is een methode getest om gebruikte mondkapjes te steriliseren. De testresultaten komen overeen met de resultaten van nieuwe mondkapjes. Ook GreenCycl (Van Straten Medical/CSA Services) in De Meern haalt maskers op, inspecteert ze en stopt ze in laminaatzakken, die worden gesteriliseerd op 121 graden.
Gels en sprays voor desinfectie
Desinfectiemiddelen zijn hard nodig. DSM produceert 130.000 liter desinfectiegel die de Limburgse chemiereus gratis ter beschikking stelt aan (zieken)zorginstellingen. De Lieshoutse bierbrouwer Bavaria leegt de biertanks bij horecagelegenheden die voor langere tijd op slot zitten en ‘brouwt’ uit dat bier – met toevoeging van glycerine, dat uitdroging van de handen voorkomt – een desinfecterende spray. Ook die wordt gratis onder ziekenhuizen, huisartsenpraktijken en zorginstellingen verspreid.
Testen op besmetting
Om grip te krijgen op de coronacrisis is het opschroeven van de testcapaciteit van groot belang. Het Chinese medicijnbedrijf 3DMed heeft zogeheten PCR-kits ontwikkeld waarmee is aan te tonen of iemand besmet is met COVID-19. Dankzij bemiddeling van Oost NL en transporteur iSHIP heeft 3DMed is contact gelegd met de Nederlandse overheid. Een eerste batch van deze testen is begin april geleverd.
Sociale robots tegen eenzaamheid
Momenteel zitten honderdduizenden ouderen gedwongen alleen. Wetenschap en bedrijfsleven hebben afgelopen jaren veel tijd en energie geïnvesteerd in social robotics. Volgens Raymond Cuijpers – hoogleraar aan de TU Eindhoven en samen met Emilia Barakova oprichter van het Social Robotics Lab – bouwen mensen vrij gemakkelijk een band op met sociale elementen in huis, zelfs als die niets terugzeggen. In zijn laboratorium doen TU-studenten onder meer onderzoek naar welk gedrag van robots het meest effectief is. Hoe kan een robot een cliënt positief stimuleren? Welke sociale applicaties kunnen eenzaamheid tegengaan? Robots kunnen mantelzorgers en andere zorgverleners werk uit handen nemen, maar ook de overdracht van ziektes voorkomen.
Dit katern is door de redactie met de grootste zorg samengesteld. Door de snelheid van de ontwikkelingen is echter niet uit te sluiten dat onderdelen van de berichtgeving inmiddels door de actualiteit zijn ingehaald.
Business as very unusual
De artikelen in dit katern laten zien hoe de industrie, in buitengewoon lastige omstandigheden, werkt om de impact van het coronavirus te minimaliseren. Dit door de arbeidsomstandigheden van de medewerkers zo veilig mogelijk te maken, te zorgen dat de toeleverketens blijven functioneren, te waken dat de cashflow op orde blijft en te werken aan oplossingen: voor het tekort aan beademingsapparatuur en testsystemen en – van het allergrootste belang voor de langere termijn – voor de ziekte zelf. Door te werken aan een vaccin. En ten slotte, door alvast na te denken over de lessen die we kunnen leren uit deze immense crisis.
