Plaatbewerkingsmachines worden steeds beter en bieden steeds meer mogelijkheden. Maar om die hogere kwaliteit en snelheid ook te kunnen benutten, moet de operator wel weten hoe hij de machine moet instellen en onderhouden. Uit de eerste resultaten van het onderzoek ‘Operator van de toekomst’ (werktitel) van Nevat en FPT-Vimag, uitgevoerd door Saxion en Trumpf, blijkt dat veel operators die niet alles uit hun state-of-the-art machines halen, met een onnodig lage output en lange stilstand tot gevolg. Belangrijke uitkomst: er is behoefte aan machines die de mens volgen, in plaats van andersom.
‘Wij vinden dat we wat moeten met dat gebrek aan technische kennis’
De aanschaf van machines vergt flinke investeringen. ‘Dus willen we dat onze operators eruit halen wat erin zit’, vertelt Armando Langebeke, managing director van de Dumaco-vestiging in ’s-Gravenpolder. Ook het verrichten van onderhoud neemt vaak meer tijd in beslag dan strikt nodig, weet hij. ‘Daarvoor moeten monteurs van de machinefabrikant overkomen en al het werk zelf doen. Wij hebben hier onder andere zeven lasersnijders van één fabrikant staan. Het onderhoud daaraan kostte per machine drie dagen, twee keer per jaar.’
Win-win
Om die 42 werkdagen aan stilstand naar beneden te krijgen, is Langebeke in gesprek gegaan met zijn machineleverancier, met resultaat. ‘Bij een nieuwe machine zit standaard een korte opleiding, ook over het onderhoud. Die basisopleiding is vaak onvoldoende. Dus zijn we met onze leverancier Trumpf aan de slag gegaan en die heeft onze mensen een volledige onderhoudsopleiding op maat gegeven. Zij zijn nu in staat de monteurs van Trumpf tijdens het onderhoud goed te ondersteunen. Daardoor is de onderhoudstijd per machine van 3 naar 2 dagen gegaan. Dit scheelt ons in totaal al 14 werkdagen aan stilstand.’
‘Onze helpdesk krijgt steeds meer heel algemene IT-vragen, van operators afkomstig uit de horeca’
Daarnaast schoolt Dumaco, samen met Trumpf, een aantal operators naar het niveau dat in de buurt komt van hun monteurs. ‘Doordat we nu storingen voorkomen en kleine reparaties zelfstandig kunnen en mogen uitvoeren, voorkomen we ongeplande stilstand. Tegelijk verhoogt dit het werkplezier. Een win-win-resultaat dus’, zo rekent Langebeke voor. Trumpf Nederland staat open voor andere plaatbewerkers die hun operators een opleiding op maat willen geven, laat directeur Menko Eisma desgevraagd weten.
Welke kennis ontbreekt?
De ervaringen van Dumaco zijn voor de brancheorganisaties Nevat en FPT-Vimag reden te laten onderzoeken of niet veel meer van hun plaatbewerkende leden met dezelfde problemen kampen. En waardoor die dan precies ontstaan: aan exact welke kennis ontbreekt het de operators om alle mogelijkheden van hun machines te benutten en die zo veel mogelijk zelf te onderhouden? ‘Veel oudere operators weten alles van metaal, terwijl voor moderne bewerkingsmachines vooral kennis nodig is van de software en hoe je die moet instellen’, duidt Langebeke. ‘Maar ook jonge medewerkers zo van het mbo zijn onvoldoende voorbereid: het met software goed programmeren van de machine, het correct invoeren van alle parameters om het gewenste resultaat te krijgen, dat is nog geen apart vak.’
Omissies in kaart
Om de omissies goed in kaart te brengen, is Saxion Hogeschool ingeschakeld. Onder leiding van lector Human Capital Stephan Corporaal hebben docent-onderzoekers diepte-interviews gehouden met leidinggevenden en operators van Dumaco en van collega-plaatbewerkers Contour Covering Technology uit Winterswijk en Disselhorst Metaal uit Raalte. Voorts zijn vragenlijsten uitgezet onder operators van 150 industriële bedrijven.
‘Gevraagd is hoe het werk van de twee doelgroepen is veranderd. Is de complexiteit toegenomen, is er nog voldoende uitdaging en afwisseling? Hoe ervaren ze de samenwerking tussen mens en machine? En welke nieuwe skills zijn voor die samenwerking nodig?’, vertelt Corporaal.
Concreet advies
De uitkomsten moeten uitmonden in een concreet advies aan de leden van Nevat en FPT-Vimag, afhankelijk van de bevindingen. ‘Creativiteit en innovatief vermogen worden gezien als de belangrijkste skills voor operators om de programmatuur te schrijven waarmee een robot goed en efficiënt kan produceren’, duidt Corporaal de eerste bevindingen uit de interviews. ‘Leidinggevenden noemen als belangrijkste algemene skills het kunnen omgaan met onzekerheid, beschikken over expertkennis en nauwkeurig werken. Ze hebben behoefte aan machines die de mens volgen in plaats van andersom. Want orders worden steeds vaker gewijzigd, wat een groter beroep doet op de kwaliteiten van operators.’ Gelukkig worden machines en robots steeds gebruikersvriendelijker en toegankelijker, constateert hij. ‘Dat maakt echte samenwerking tussen robot en mens mogelijk.’
Op basis daarvan adviseert hij dan ook in te zetten op ‘mensgerichte techniekimplementatie’: ‘Introduceer een nieuwe machine niet louter met een goede uitleg en training. Als je processen en werk gaat herinrichten om de kwaliteit en de productiviteit te verhogen, betrek de operators daar dan vroegtijdig bij. Voorts: begeleid beginnende operators goed in het omgaan met onzekerheid. Dat zorgt voor de flexibiliteit die de sterk variërende klantorders vragen. En faciliteer echte mens-machinesamenwerking. Dan maak je optimaal gebruik van de flexibiliteit van de mens en de snelheid van de machine.’
Link magazine april 2023, Thema: Parijs halen: De energietransitie. Vraag een exemplaar op bij de uitgever van Link magazine: uitgever@linkmagazine.nl
Vervolgonderzoek met fabrikant
Voor een vervolgonderzoek is Trumpf gevraagd in de online data die zijn machines bij klanten vergaren na te gaan hoe ze precies worden bediend. Ook is de machinebouwer verzocht te checken welke vragen zijn helpdeskmedewerkers precies krijgen. Dat laatste is inmiddels gedaan. ‘Zij krijgen drie typen vragen’, weet Menko Eisma. ‘Vragen gerelateerd aan onze machinesoftware, bijvoorbeeld over hoe bepaalde bewerkingen te programmeren, of hoe iets in te stellen. Tevens krijgen ze vragen naar hoe bepaalde bewerkingen toch zijn uit te voeren, of er een work-around mogelijk is. Maar ze krijgen ook – en steeds meer – heel algemene IT-vragen. Vaak van operators en werkvoorbereiders zonder technische achtergrond, afkomstig uit de horeca of de zorg.’
Die instroom laat zich verklaren uit het nijpende tekort aan technici op de arbeidsmarkt, weet Eisma. ‘En wij vinden dat we wat moeten met dat gebrek aan technische kennis. We zouden de machine-interfaces daaraan kunnen aanpassen of de bedieningsinstructies online kunnen uitbreiden – we hebben daarover al een Wikipedia-pagina. Maar we zouden ook onze helpdeskmedewerkers nog beter kunnen voorbereiden op de typische vragen van niet-technici, die vaak wat minder to the point zijn.’ Welke stappen Trumpf precies gaat zetten, laat hij graag afhangen van de eindresultaten van het Saxion-onderzoek.
Een onderzoek met als achterliggend doel het optimaal benutten van de mogelijkheden van moderne, gedigitaliseerde, connected machines, als onderdeel van de digitaliseringsslag die plaatbewerkers moeten slaan, duidt Armando Langebeke. ‘Want dat stelt plaatbewerkend Nederland in staat zich blijvend te onderscheiden van de concurrentie in Oost-Europa en Azië.’
