Ook in de landbouw en veehouderij is verduurzaming van de bedrijfsvoering een hot topic. Steeds meer agrariërs wekken zelf (elektrische) energie op, hetzij door vergisting, hetzij door middel van windmolens of zonnepanelen. Motrac Industries en Reesink Agri, zusterbedrijven binnen Royal Reesink in Apeldoorn, sloegen met fabrikant Kuhn de handen ineen voor de ontwikkeling van de eerste elektrische voermengwagen: de Kuhn MoRe E. Een innovatie waarmee boeren goedkoper, sneller en beter voer kunnen mengen, essentieel voor de melkproductie van hun vee. De eerste resultaten zijn veelbelovend.
Maarten Vinkesteijn
‘Je moet alles zelf ondervinden en problemen elimineren door gezamenlijke kennis’
Reesink Agri in Apeldoorn (25 medewerkers) distribueert en vermarkt landbouwmachines, die doorgaans worden aangedreven of getrokken door trekkers. In Nederland worden deze via dealers verkocht aan onder meer akkerbouwers, veehouders, loonwerkbedrijven, waterschappen en landschapsonderhoudsbedrijven. Motrac Industries heeft vestigingen in Baak en Willich (D), met elk zo’n vijftig medewerkers. De eigen engineeringafdeling ontwikkelt hydraulische en elektrische aandrijvingen voor uiteenlopende voertuigen voor de agrarische sector, maar ook voor construction equipment, reiniging (overheidsmarkt) en de maritieme sector. Ruim twee jaar geleden ontstond het idee voor elektrische aandrijving. ‘De vraag verandert. Klanten willen geluidsloze machines, lager brandstofgebruik, emissieloos en een maximaal rendement uit energie’, vertelt Maarten Vinkesteijn, managing director van Motrac Industries. ‘Als je bedenkt dat één liter diesel 30 procent rendement oplevert aan het eind van de aandrijflijn, tegen 1 kWh 90 procent, dan kun je veel energie besparen.’
‘In de toekomst zullen er steeds meer elektrische machines bij de boer komen te staan’
Pieter Koeman
Mineralenbalans
Voor de ontwikkeling zocht Motrac Industries contact met Reesink Agri. Na enig brainstormen werd begin 2018 gestart met de voermengwagen, waarbij alleen het mengen elektrisch zou worden aangedreven. ‘Steeds meer boeren wekken duurzame energie op. Onzekerheid over saldering in de toekomst kan dan een extra stimulans zijn voor de aanschaf van zo’n machine voor veehouderijen met grote stallen en zonnepanelen op het dak’, verklaart Pieter Koeman, directeur van Reesink Agri, die meteen het belang van mengen uitlegt. ‘Een koe is een topsporter, die jaarlijks 10.000 liter melk geeft. Deels dankzij fokkerij, maar het heeft ook met een goede mineralenbalans te maken. Als je het voer niet mengt, pikken koeien het lekkerste eruit. Goed mengen levert een homogeen mengsel op, dan eten ze wat ze voorgeschoteld krijgen en geven ze goed melk.’
Perfecte synergie
Voor het bouwen en testen van het prototype van de Kuhn MoRe E bezocht Motrac Industries enkele klanten van Reesink Agri. ‘De synergie tussen onze bedrijven is perfect. Motrac Industries weet hoe je het technische stuk van een landbouwmachine moet ontwikkelen, wij weten hoe je dat vertaalt in een product dat werkt voor de boer’, aldus Koeman. Op dit moment biedt Reesink Agri een serie voermengwagens van 9 tot 30 kuub, met accu’s van 30, 40, 60 en 80 kWh. Motrac Industries maakte voor de bestaande machine een multifunctionele opbouw. Vinkesteijn: ‘We halen de voorkant met aftak-as en tandwielkast eraf en zetten onze voorbouw met batterijpakket, tandwielkast, elektromotor en besturing erop.’ Ook Kuhn, de grootste leverancier van Reesink Agri, werd betrokken bij ontwikkeling om de machine in de toekomst op de Europese markt weg te kunnen zetten. ‘Nederland loopt in de wereldmarkt voorop in duurzame agrotechnologie. Als het hier goed functioneert, komen andere landen kijken’, claimt Koeman, die de ontwikkeling ‘best spannend’ noemt. ‘Zo’n machine bestaat nog niet, je kunt niet bij de concurrent afkijken. Je moet alles zelf ondervinden en problemen elimineren door gezamenlijke kennis.’
Hiccups
Het prototype leverde nagenoeg geen problemen op. ‘Een paar hiccups in de elektronica van de afstandsbediening en één keer knalde een veiligheidsrelais eruit. Dergelijke aanloopproblemen lossen we met elkaar op voor de klant, desnoods op zaterdagavond. Als early adopter loop je nu eenmaal risico op kinderziekten’, stelt Vinkesteijn. September 2018 werd het prototype geïntroduceerd op de landbouwbeurs ATH. ‘Vanaf het begin waren de reacties overweldigend, ook van de doorgaans kritische veehouders. Het gevoel leeft dat elektrisch de toekomst heeft’, aldus Koeman. Afgelopen jaar werd besteed aan markt- en subsidieonderzoek (MIA, Vamil) en sinds begin dit jaar is de machine op de markt.
Afstandsbediening
Ramon Hesselink, die samen met zijn vriendin melkveebedrijf Het Lentink runt, heeft het prototype van de wagen op proef gehad. Hij heeft nu een Kuhn MoRe E uit de eerste serie van vijf voor het voeren van zijn 125 koeien en 80 stuks jongvee. Hij is zelfvoorzienend qua voer en streeft ernaar het voer van zijn 75 hectare land zo efficiënt mogelijk in te zetten. Een praktisch probleem in het groeiseizoen triggerde hem tot de aanschaf van de elektrische voermengwagen. ‘Ik heb maar één trekker met genoeg capaciteit om de mengwagen te bedienen, die dan echter ook nodig is op het land. Dan moet ik óf heel vaak de trekker omkoppelen óf concessies doen tijdens het voeren. Als de voermengwagen zichzelf aandrijft, kan ik toe met een lichte tractor of shovel om de wagen te verplaatsen’, verklaart hij. ‘Bovendien kan ik hem met de afstandsbediening op elk gewenst moment aan- en uitzetten.’
Hogere snelheid
De elektrische voermengwagen heeft nog andere voordelen. ‘Normaal gesproken vergt het mengen zo veel vermogen van de dieseltrekker dat je de mengwagen niet tussendoor kunt stilzetten; dan krijg je ’m nooit meer op gang. Nu is het koppel zo goed dat dat wél kan, dat maakt me flexibel’, vertelt Hesselink. ‘Bovendien zijn uren voor de mengwagen slechte uren voor de trekker: alleen vermogen overbrengen op de aftak-as betekent veel energie verbranden en weinig opbrengst. En als de trekker niet meer op vol vermogen hoeft te draaien, is er minder onderhoud nodig.’ Daarnaast wordt het voer naar zijn idee beter gemengd. ‘De vijzels en messen van de mengwagen zijn natuurlijk nieuw en de mengkuip heeft iets meer werveling. Maar met een elektromotor heb je een constante snelheid, die je ook kunt variëren en die gemiddeld hoger is dan bij dieselmotoraandrijving. Dat is heel bepalend voor de kwaliteit van het voer.’
Thema: Hoe wordt een bedrijf duurzaam en winstgevend? Lees Link magazine digitaal
Optimalisering
Elektrisch mag dan ‘groener’ en stiller zijn, het financiële plaatje moet ook kloppen, stelt de Almense veehouder. ‘Ik heb geen moeite met een extra investering als ik dat maar terugzie in de maandelijkse vaste lasten. En dat gebeurt: jaarlijks bespaar ik 6.000 tot 7.000 liter diesel en ook de onderhoudskosten zijn lager’, zegt hij. ‘Verder heb ik een JOLA-subsidie (voor jonge landbouwers, red.) toegekend gekregen en wellicht dat daar straks MIA- of Vamil-voordeel bij komt.’ Daarnaast helpt de elektrische voermengwagen Hesselink zijn CO2-uitstoot per liter melk naar beneden te brengen. ‘En mocht de overheid saldering gaan ontmoedigen, dan kan ik mijn zonne-energie rechtstreeks opslaan in de accu.’
Zijn praktijkervaring heeft al geleid tot verdere optimalisering. Zoals een grotere hydrauliekpomp op de voermengwagen, zodat de loskleppen sneller open en dicht kunnen en het voer beter gelost wordt. Een andere wens betreft een app die inzichtelijk maakt hoeveel stroom er nog resteert. ‘Die informatie zit wel in de software, maar kan ik nu niet direct uitlezen. Dat zou me nog een efficiencyslag bij het voeren opleveren.’ Vinkesteijn en Koeman zien verder mogelijkheden in het uitbreiden van (preventieve) service op afstand. ‘En wellicht ook grotere battery packs. Want in de toekomst zullen er steeds meer elektrische machines bij de boer komen te staan.’
